Het verhaal is gebouwd rond slechts drie hoofdpersonen waarvan de levens in de loop van het verhaal onlosmakelijk met elkaar verbonden geraken.

- Edgar is een jonge Engelse bootbouwer die het moet meemaken dat tijdens een van hun raids de Vikingen zijn vader doden en al hun bezittingen meenemen of vernietigen. Diegenen die overblijven van de familie staan daar plots zonder onderdak, voedsel, geld, mogelijkheid om de kost te verdienen, met als enig “bezit” de kleren die ze aanhebben. Dankzij de durf en het onderhandelingstalent van de moeder, kunnen ze toch een nieuw leven beginnen in een half rot boerenhuisje, omgeven door magere grond en één biggetje.

- Ragna, een Normandisch meisje van adel, bijzonder mooi, ondernemend en intelligent, wordt hals over kop verliefd op Wilwulf, een Engelse edelman. Na een hemelse liefdesnacht is het duidelijk hij de man is met wie ze gaat trouwen. Ze steekt het kanaal over. Ze geeft blijk van politiek inzicht en onderweg naar het kasteel van haar toekomstige, weet ze zich populair te maken bij de bevolking. Het huwelijk wordt met praal gevierd. Helaas, meteen na de huwelijksdag moet Wilwulf ten strijde trekken tegen de oprukkende Vikingen. Hij komt terug, zijn schedel gekraakt en lijdend aan geheugenverlies. Ragna moet in een land waar alles vreemd is voor haar het bestuur en leger in handen nemen, wat ze met veel talent ook doet. Wat bemoeilijkt wordt door twee grote tegenstanders, haar boosaardige, sluwe en wrede schoonmoeder en de grote vijand in het verhaal bisschop Wynstan, die zijn rijkdom en macht wil vergroten en aartsbisschop wil worden. Hij deinst voor niets terug om dat doel te bereiken.

- Aldred is een vrome, rechtvaardige en ondernemende monnik die ervan droomt om zijn nederig klooster om te vormen tot een centrum van wijsheid en kennis dat de bewondering zal meedragen van gans Europa. Ook hij zal in conflict komen met de boosaardige Wynstan en zijn helpers.

Ken Follett is een van meest bekende schrijvers in de wereld van wiens 36 boeken meer dan 170 miljoen exemplaren werden verkocht in 80 landen, vertaald in 33 talen. Dat zal ten dele wel te wijten zijn aan zijn talent als verteller. Want vertellen kan hij. Hij kruipt in de huid van zijn personages, wat doorstroomt naar zijn lezers die zich ook gaan vereenzelvigen en meeleven met de hoofdfiguren. Hij gebruikt geen onnodig moeilijke woorden, legt de dingen duidelijk uit, laat de lezer mee voelen, denken en vooral gissen naar wat er nu gaat komen. Hij kent en gebruikt al de ”tricks of the trade”, schept sympathieke personages die toch wel meer en anders zijn dan de doorsnee mens en meer talent, dapperheid en moed ten toon spreiden, zeker als ze herhaaldelijk in botsing komen met de duistere krachten van bedriegers, van verraders, van personages die niet terugschrikken voor leugen, onderhands handelen, die wreed zijn en gemakkelijk iemand pijnigen of vermoorden. Telkens weer moeten ze het onderspit delven en moet de lezer zijn hart vasthouden, want het lijkt alsof deze keer alles verkeerd loopt.

Zijn personages stellen extreme daden zowel ten goede als ten kwade. Sommige dingen die ze doen of die gebeuren zijn buitengewoon wreed of onmenselijk en Ken Follett beschrijft dit meedogenloos gedetailleerd, onverbiddelijk. Zo zal Dreng, de boosaardige Ferryman van het gehucht, de pasgeboren baby van zijn slavinnetje van haar wegnemen, het bij één beentje rondslingeren en in het koude water van de rivier gooien.

Zoals dat in vertellingen meestal het geval is, verloopt alles eerder traag en nadrukkelijk, met gedetailleerde beschrijvingen en uitvoerige conversaties en gedachtenstromingen. Naast spanning en geweld krijgt ook seks veel plaats toegewezen en alle aspecten van vrijen wordt in detail weergegeven. De schemering en de Dageraad vind ik geen roman, maar een 734 bladzijden lange, knappe, meeslepende vertelling.

Nog een belangrijk pluspunt is dat de schrijver zich duidelijk voortdurend heeft afgevraagd: “Hoe was dit precies in deze periode van de geschiedenis?” Hij wilde weten hoe de mensen echt leefden. Wat was belangrijk, onontbeerlijk, prettig, de relaties tussen personen de gewoonte, aanvaardbaar of ontoelaatbaar?  Hij heeft duidelijk gedetailleerd opzoekingswerk verricht, zodat je op iedere pagina wel wat verrassends leert over het Engeland rond het jaar 1000. Enkele voorbeelden: Iedereen boven de 5 had een mes. Men dronk altijd bier uit houten kommen. Soms werd dat bier opgewarmd. Slaven waren een normaal verschijnsel en hadden blijkbaar geen rechten. Vrouwen hadden in theorie misschien meer rechten maar in het echte leven was de man diegene die alles besliste. Hij kon doen wat hij verkoos, iemand kreupel slaan, met zijn slavin vrijen terwijl zijn vrouw dat normaal moest vinden. Vrouwen die hun haar toonden, waren hoeren. Priesters konden een beroep uitoefenen. De man in de straat had geen idee welke datum het was. De Koning was diegene die besliste en van wie de toestemming nodig was.

Naast deze kleine details is ook het verloop van de geschiedenis waartegen het gebeuren zich afspeelt, volledig geschiedkundig juist. Wat natuurlijk een enorm pluspunt is voor een historische roman en men niet constant moet twijfelen of wat je leest waar is of deel uitmaakt van wat de verbeelding van de schrijver produceert.

Een knap boek dat de gemiddelde lezer met veel genoegen zal lezen. Te vergelijken met de succesvolle geschiedkundige verhalen over de Bourgondiërs of Lodewijk XIV die zo bijzonder populair zijn bij ons, zowel als vertelling op de radio als in boekvorm.

Victor De Raeymaeker