30 januari 2023
Koningin Elisabethzaal: 125 jaar klassieke muziek. Van houten kiosk tot Gouden Zaal.
De 125e verjaardag. Dat moet natuurlijk gevierd worden, zeker nu het eigenlijk nog maar recent is (2016) dat het “Antwerp Symphony Orchestra” het huidige gebouw kon komen “bewonen ”. Het derde gebouw met deze functie op deze plaats, “state-of-the-art”, “gouden” tehuis dat de naam “Koningin Elisabeth Zaal” mag dragen, modern, met alle faciliteiten, een prachtige akoestiek, één van de beste concertzalen van Europa.
En ja, daar hoort een boek bij dat de twee eeuwen lange “geschiedenis van de klassieke muziek in deze zaal en in deze stad” mag ontsluiten.
Het is een mooi boek, stevige kartonnen kaft, “beter” papier, mooie druk met illustraties (oude foto’s, documenten, affiches) en een prachtige reeks kwaliteitsfoto’s van Michiel Hendryckx als extra duiding. En, vooral, een 200-tal pagina’s tekst die de Koningin Elisabethzaal in de Stad Antwerpen bestuderen en die je echt meenemen in de geschiedenis en het wedervaren van deze zaal, met pittige details, betrouwbaar historisch feitenmateriaal, ook over de Duitse bezetting, de collaboratie en gevolgen, dat de dingen gewoon met naam en nuchter feit benoemd, de Duitse kolonie als positieve, helpende, creatieve kracht in Antwerpen toont, met sommigen meer Antwerps dan de Antwerpenaars zelfs.
In een eerste helft komen twee thema’s aan bod.
- Eerst rond “De Zaal”: het muziek- en concertleven in de 19e eeuw, tijdens de Belle Epoque, tijdens twee wereldoorlogen. Het belang van mecenaat en sponsoring.
- Dan “De Zaal in de stad”: dierentuinconcerten, concertleven in de Belle Epoque, een casestudy van de “gouden” koningin Elisabethzaal, het Antwerp Symphony Orchestra als residentieorkest.
In een tweede helft volgt het orkest van de stad, van Philharmonie tot Antwerp Symphony Orchestra.
Dan volgen nog een vertaling in zeer vlot, authentiek Engels van 27 pages, een entiteitsregister met een 180-tal referentiewoorden en een personenregister met ruwweg 150 namen.
- Eerst rond “De Zaal”: het muziek- en concertleven in de 19e eeuw, tijdens de Belle Epoque, tijdens twee wereldoorlogen. Het belang van mecenaat en sponsoring.
- Dan “De Zaal in de stad”: dierentuinconcerten, concertleven in de Belle Epoque, een casestudy van de “gouden” koningin Elisabethzaal, het Antwerp Symphony Orchestra als residentieorkest.
In een tweede helft volgt het orkest van de stad, van Philharmonie tot Antwerp Symphony Orchestra.
Dan volgen nog een vertaling in zeer vlot, authentiek Engels van 27 pages, een entiteitsregister met een 180-tal referentiewoorden en een personenregister met ruwweg 150 namen.
Geen tekst die maar enkel een saaie lijst is of opsommingen van concerten, componisten, dirigenten, belangrijke sponsors, data, kosten en percentages van alles en nog wat, zoals dat dikwijls met dergelijke hulde- of herdenkingsboeken het geval is. Maar vlotte, knap geschreven teksten die lezen alsof het over de huidige actualiteit gaat, geschreven door mensen zoals een bijzonder knappe Jan Dewilde, Hans Boers, Hedwige Baeck-Schilders, Stijn Paredis, Arne Herman, Joost Maegerman. Zodat je, na het lezen, heel wat rijker zal geworden zijn in je kennis van de Antwerpse en Belgische geschiedenis.
De culturele rol van de Duitse kolonie in Antwerpen voor de toename van muziek, de reus die Peter Benoît was, niet enkel op muzikaal gebied, maar als motor van het culturele leven in het algemeen en wat men later “volksverheffing” gaan noemen is, dat er 5 kamerorkesten fungeerden, zelfs tijdens Wereldoorlog II, dat er een Wagnerfestival plaatsvond in Antwerpen in ’44, hoe een Vlaamse cultuurnationalistische visie een ongewoon levendig cultureel leven genereerde in de stad, hoe er tijdens de Rubensviering met opvoering van de Rubens Cantate, een prachtig versierde Groenplaats en een schitterend vuurwerk, een Rubens-hype heerste in Antwerpen, met Rubenssigaren, Rubenspijpekoppen, Rubenstaarten, waarop prijkend suikeren of marsepeinen Rubensbeeldjes enz… De vele bezoekers konden geen overnachting meer vinden en sliepen dus op banken in straten en parken. Componisten zoals Gounot en Liszt kwamen voor een verblijf naar Antwerpen en Strausz en Mahler waren er te gast. Er waren liefdadigheidsconcerten en ook goedkope tickets voor armen.
Bij het lezen kan je niet anders dan verbaasd kennis maken met een vitaal Antwerpen op zijn best gedurende de Belle Epoque, echt de hoofdstad van een intellectueel en artistiek hoogstaand Vlaanderen in wording.
Wie ook uit de teksten naar voor springt is de figuur van een Peter Benoît, niet “zo maar” een componist die succesrijke muziek schreef zoals zijn opus magnum, de Oorlog, De Rubenscantate, De Schelde, maar op alle gebied een reus met een visie, waar rekening mee gehouden werd.
De kleurenfoto’s en illustraties van heden en verleden maken een knap boek “af”.
Lezen en schenken.
Victor De Raeymaeker
Meer van Victor De Raeymaeker
Wie ook uit de teksten naar voor springt is de figuur van een Peter Benoît, niet “zo maar” een componist die succesrijke muziek schreef zoals zijn opus magnum, de Oorlog, De Rubenscantate, De Schelde, maar op alle gebied een reus met een visie, waar rekening mee gehouden werd.
De kleurenfoto’s en illustraties van heden en verleden maken een knap boek “af”.
Lezen en schenken.
Victor De Raeymaeker
