28 augustus 2023
De slachters
Het verhaal begint in 2018. Een Ierse fotograaf is zich aan het voorbereiden op een tentoonstelling van zijn werk in New York. Eén van de meest opvallende foto’s – en die weleens voor het succes van de tentoonstelling zou kunnen zorgen - is de foto van een man die ondersteboven aan haken hangt, die door zijn voeten steken. Hij hangt in een van de stallingen van een kleine Ierse boerderij. Hij is dood.
Het is geen recente foto maar eentje die hij 22 jaar geleden nam en de intrigerende titel “De Slachter” gaf. Waarom werd die man op zo’n brutale manier vermoord? Is hij echt een slachter en hoe kan dat een reden zijn om hem te vermoorden? Wat is er gebeurd? Wie is deze persoon en hoe is hij in zo'n positie terechtgekomen? De context doet vermoeden dat het woord “slachter” meer dan een gewone beroepsbenaming moet zijn.
Dat blijkt al meteen als we het leven binnenstappen van Una, een van de vier persona in deze roman. Want Cuch, haar vader, staat weer eens klaar om te vertrekken voor een lange rondreis doorheen Ierland. Hij is een van de acht leden van een groep “Slachters” die overal vee gaan slachten volgens oude traditionele rites, ontstaan uit een mythisch verhaal. Het is lang de manier geweest waarop in Ierland vee onverdoofd werd geslacht en dat dus nu, ten tijde van de Europese Unie en B.S.E. onwettig is geworden. Als deze “Mad Cow Disease” overal in Europa losbreekt is Ierland (ten minste de Ierse Republiek) een maagdelijk stukje Europees gebied waar de ziekte niet lijkt te bestaan. Dat is natuurlijk een ongelooflijk pluspunt voor de veetelers in dat land waarvan het vlees nu als onaangetast en gezond aanvaard wordt. Tot er toch een geval van de B.S.E ontdekt wordt… Zoals altijd in dergelijke gevallen, wordt er naar een schuldige gezocht. Er wordt al vlug met de vinger gewezen naar de enige nog bestaande groep slachters en naar de man die hen de hand boven het hoofd houdt. Ze noemen hem “De stier”. De manier waarop zij slachten is natuurlijk niet hygiënisch… Met als gevolg de dode man ondersteboven aan de haken.
Ruth Gilligan is lesgever creatief schrijven en dit boek kan als bewijs dienen dat ze daar een handje van weg heeft. De vondst voor deze roman is het bestaan van die eeuwenoude groep slachters die elf maanden lang van boerderij naar boerderij trekken van de “gelovigen” die hun vee op deze manier willen laten slachten, het geheime ritueel dat daarmee gepaard gaat en dan natuurlijk de botsing die ontstaat met moderne inzichten. Schrijfster maakt haar verhaal totaal geloofwaardig door alles tot in de kleinste details te laten gebeuren in een zeer herkenbaar Ierland, met “échte” historische achtergrond. Ik kan me best voorstellen dat er lezers waren die naar zekere namen en het bestaan van de “Slachters” zijn gaan googelen. Waar je best weleens zou gaan naar googelen is de geschiedenis van Ierland, als je die niet kent en zeker de geschiedenis van Ierland van na de onafhankelijkheid en in de Moderne Tijd.
Na de onafhankelijkheid, zo hardnekkig en bloedig bevochten tegen het machtige Britse keizerrijk, geloofden de meeste Ieren heilig in een herenigd Ierland en konden zich niet voorstelen dat “Ulster” niet weer deel zou uitmaken van de Ierse Republiek. De protestanten in Noord-Ierland, die daar nog de meerderheid van de bevolking uitmaakten, konden zich dat niet inbeelden. Zij wilden bij Groot- Brittannië blijven en zeker geen minderheid gaan uitmaken in een “popish” Rooms Katholiek Ierland.
Het centrale jaar in het verhaal is 1996 (met talrijke uitstralingen naar verleden en toekomst). Ierland. Een tijd van verandering. Het oude wordt vervangen door het nieuwe. De grens tussen Ierland en het noordelijke, Britse deel, ondanks dat beide landen lid zijn van de EEU, blijft een betwiste lijn. De komst van bovine spongiforme encefalopathie BSE maar bekend als “gekkekoeienziekte” in het Verenigd Koninkrijk heeft Ierland in een benijdenswaardige positie gebracht, aangezien de Ierse koeien hier nog niet aan hebben geleden. Het resultaat is een boost in de vraag, er wordt gesmokkeld, vervalst, bedrogen. Sommigen willen nog meer geld verdienen door Noord-Ierse koeien en vlees naar het zuiden te smokkelen en ze als Iers vee te verkopen, waardoor de hele Ierse vleesindustrie in gevaar komt. Twee jaar later komt er een einde aan de “Troubles” en zal eindelijk de “Good Friday vrede” beginnen, in 1993 wordt homoseksualiteit gedecriminaliseerd en homohuwelijken mogelijk gemaakt, in 1996 is scheiden mogelijk. Na de toetreding van Ierland tot de Europese Unie en dankzij de gul uitgestrooide subsidies en steun van “Europa” wordt een arm en achterlijk Ierland in een onwezenlijk snelle groeiperiode geslingerd en krijgt de naam “Celtic Tiger”. Het wordt een van de rijke landen in Europa. Naast deze grote feiten, vermeldt Ruth Gilligan terloops ook honderden kleine details zoals films, boeken, populaire drank, mode… Ze is alle kranten van1996 gaan lezen.
In dit vat van feiten en fantasie laat schrijfster vier personages hun leven leiden.
Una heeft het moeilijk. Ze is twaalf maar heeft tot nu toe thuisopvoeding gehad. Nu ze naar een gewone school gaat, is dat natuurlijk allemaal erg vreemd, de leerkrachten, het les krijgen van iemand daar vooraan en vooral de andere leerlingen, hoe die zich gedragen, waarover ze praten. Ze is erg stil, teruggetrokken. Ze is ook “vreemd” in de ogen van de andere leerlingen omdat ze niets begrijpt, niet meedoet, met een ander accent spreekt en haar familie een soort ouderwetse godsdienstbeleving heeft. Van plagerijen komt het tot fysisch geweld. Tot ze op een dag toevallig een van haar aanvallers verwondt met een schaar die ze in handen had. Vreemd genoeg wordt ze van die dag af met rust gelaten. Ze mist haar vader die zoveel maanden per jaar weg is. Alhoewel ze een meisje is, wil ze toch zelf ook slager worden en ze oefent op lego-figuurtjes en op levende muizen die ze vangt.
Una heeft het moeilijk. Ze is twaalf maar heeft tot nu toe thuisopvoeding gehad. Nu ze naar een gewone school gaat, is dat natuurlijk allemaal erg vreemd, de leerkrachten, het les krijgen van iemand daar vooraan en vooral de andere leerlingen, hoe die zich gedragen, waarover ze praten. Ze is erg stil, teruggetrokken. Ze is ook “vreemd” in de ogen van de andere leerlingen omdat ze niets begrijpt, niet meedoet, met een ander accent spreekt en haar familie een soort ouderwetse godsdienstbeleving heeft. Van plagerijen komt het tot fysisch geweld. Tot ze op een dag toevallig een van haar aanvallers verwondt met een schaar die ze in handen had. Vreemd genoeg wordt ze van die dag af met rust gelaten. Ze mist haar vader die zoveel maanden per jaar weg is. Alhoewel ze een meisje is, wil ze toch zelf ook slager worden en ze oefent op lego-figuurtjes en op levende muizen die ze vangt.
Gra is 41 en is Una’s moeder. Ze is op een punt in haar leven aangekomen dat ze het beu is altijd maar zonder haar man te leven, alleen in te staan voor de opvoeding van hun dochter en ze wil graag haar eigen ding kunnen doen, haar eigen interesses volgen.
Fionn McReady is een boer die in het graafschap “County Monaghan” woont, grenzend aan Noord-Ierland. Hij is stilaan de grootte van zijn boerderij aan het verminderen, met het vooruitzicht van ermee te stoppen, maar heeft nog wat vee. Als hij, nieuwsgierig naar wat daar gaande is, naar een van de vele “zwarte” veilingen gaat, wordt hij aangesproken om mee te werken aan een van de zaakjes van de “Stier”. Zijn vrouw, Eileen, heeft een tumor waarop de gewone behandelingen geen effect hebben. Hij heeft gehoord van een nieuwe, nog experimentele behandeling in een kliniek in Dublin. Maar daar heeft hij het geld niet voor en de ziekteverzekering dekt dergelijke experimentele behandelingen niet. Het aanbod van de “Stier” komt dus van pas, want het zou hem het nodige geld opleveren…
Davey is de zoon van Fionn en tot zijn ontgoocheling zit er helemaal geen boer in de jongen. Hij is gefascineerd door de Klassieke Oudheid en ziet alles door de lens van de Griekse mythologische helden. Hij staat op het punt zijn eindexamen af te leggen. Dat is bijzonder belangrijk want het geeft je niet alleen een bepaalde graad van diploma maar het aantal punten dat je scoort bepaalt naar welke universiteit je mag gaan. Het zou dus kunnen dat hij onvoldoende punten zou halen om naar zijn uitverkoren Universiteit in Dublin te gaan. Eigenlijk zou hij zich geen zorgen hoeven te maken, want hij is een buitengewone knappe leerling… Erger is dat hij zijn vriend zal moeten achterlaten. Enkele van de mooiste bladzijden in het boek is beschrijving van de pijn, de tederheid en de fysieke scheiding de dag dat ze afscheid nemen.
Een knap boek, met veel kunde en panache samengesteld, verbeeld, geschreven. Het blijft in je gedachten hangen - wat altijd een teken is van een goede roman - maar ergens met een vreemd, ongemakkelijk gevoel waarvan de reden moeilijk te achterhalen is, anders dan dat er in geen enkel van de vier levensverhalen ooit gelachen wordt. Er valt geen spoortje humor in te ontdekken.
De vier sterretjes zeker waard.
Victor De Raeymaeker
De vier sterretjes zeker waard.
Victor De Raeymaeker
Vertaling Paul Bruijn
Meer van Victor De Raeymaeker
