13 februari 2024
Lady Chatterley’s Lover
D.H. Lawrence schreef met “Lady Chatterley’s Lover” zijn laatste roman. Het werk veroorzaakte onmiddellijk een schandaal door de expliciet beschreven seks tussen een aristocratische vrouw en een arme arbeider.
David Herbert Lawrence was een Engels romanschrijver, geboren in 1885 in Eastwood (Groot-Brittannië) en overleden in 1930 in Vence (Frankrijk). Naast romans schreef hij essays, gedichten, verhalen, reisverslagen, toneelstukken, literaire kritieken en deed aan vertaalwerk. Zijn vader was een mijnwerker, die nauwelijks kon lezen en die hij beschouwde als voorbeeld van de zorgzame werkende klasse. Zijn moeder was onderwijzeres en stond model voor berekening en verstand.
Als 16-jarige liep hij een longontsteking op die hem later zou beletten het beroep van leraar verder uit te oefenen. In 1911 gaf hij het leraarschap op en besloot zich volledig aan het schrijverschap te wijden. Hij debuteerde in dat jaar met The White Peacock. In 1913 volgde Sons and Lovers, grotendeels autobiografisch waarin hij zijn jeugd in de mijnwerkerswereld beschrijft en dat is gebaseerd op de tegenstelling tussen zijn vader en moeder.
Hij hield er op seksueel gebied een ongedwongen levensstijl op na en schreef daar openlijk over. Lady Chatterley’s Lover was zijn laatste boek, geschreven in 1928 en aanvankelijk uitgebracht in Florence (Italië). Pas in 1960 werd het gepubliceerd in Groot-Brittannië. En zelfs dan volgde er nog een proces tegen de uitgever.
Lady Chatterley’s Lover gaat over de jonge rijke Constance Reid en haar echtgenoot, Sir Clifford Chatterley, die tijdens de Eerste Wereldoorlog gehandicapt geraakt en verlamd is tot aan zijn middel. Constance (Connie) Chatterley begint een verhouding met de jachtopziener van hun domein, Mellors en wordt gewenst zwanger van hem. Sir Clifford besluit het kind te erkennen als Connie bereid is terug bij hem in te trekken. Ook Mellors heeft een vorig ongelukkig huwelijk achter de rug en de scheiding van zijn vrouw verloopt niet vlot.
Het verhaal zou zijn oorsprong vinden in Lawrence’s eigen ongelukkige huwelijksleven. Verdere inspiratie vond hij in zijn eigen vriendenkring. Daar vertoefde Ottoline Morrell, een vrijgevige filantrope met een groot aantal minnaars, o.a. de latere Nobelprijswinnaar Russell. Zij zou ook een affaire hebben gehad met een jonge steenhouwer die in haar tuin werkte en model stond voor het boek. Toen Lawrence in 1926 zijn geboortestreek bezocht tijdens een mijnwerkersstaking, vond hij hierin de inspiratie voor de achtergrond van zijn boek.
Het verhaal zou zijn oorsprong vinden in Lawrence’s eigen ongelukkige huwelijksleven. Verdere inspiratie vond hij in zijn eigen vriendenkring. Daar vertoefde Ottoline Morrell, een vrijgevige filantrope met een groot aantal minnaars, o.a. de latere Nobelprijswinnaar Russell. Zij zou ook een affaire hebben gehad met een jonge steenhouwer die in haar tuin werkte en model stond voor het boek. Toen Lawrence in 1926 zijn geboortestreek bezocht tijdens een mijnwerkersstaking, vond hij hierin de inspiratie voor de achtergrond van zijn boek.
Lawrence dacht eraan om het boek de titel Tenderness te geven. Hij maakte aanpassingen in het originele manuscript om het toegankelijker te maken. Het werd uiteindelijk in drie verschillende versies uitgebracht. In het nawoord van de vertaalster wordt hier dieper op ingegaan.
Lady Chatterley’s Lover werd voor het eerst in 1928 uitgegeven in Florence (Italië). De eerste oplage telde 1.000 exemplaren, die enkel op bestelling werden verstuurd. In 1960 verscheen het ongecensureerd in Groot-Brittannië met een proces tot gevolg. Na slechts drie uur overleg verklaarde de jury unaniem dat de uitgever niet schuldig was aan de aanklacht: “de lezer verderven”. Enkele maanden na de uitspraak waren er drie miljoen exemplaren van Lady Chatterley’s Lover verkocht. Lawrence maakte nooit mee hoe zijn verguisde werk uitgroeide tot een bestseller.
Lady Chatterley’s Lover is veel meer dan een erotische roman. Lawrence leverde kritiek op de Britse klassenmaatschappij en de uitwassen van de industrialisatie. Hij verheft in dit verhaal de zinnelijke, erotische gemeenschap tussen man en vrouw tot iets verhevens, iets essentieels dat de samenleving niet alleen nodig heeft maar zelfs zal kunnen redden. Ook het op wereld zetten van een kind is niet vanzelfsprekend en zeker niet vrijblijvend.
De vrije publicatie van dit boek kan gezien worden als een belangrijke gebeurtenis in de seksuele revolutie. Daarnaast blijft Lady Chatterley’s Lover een boeiend verhaal en is het ondanks zijn 100 jaar uiterst vlot leesbaar. De verdienste van de vertaalster, Jolande van der Klis, is hier niet gering.
Een eigenaardigheid aan deze uitgave is dat je in de lopende tekst nergens asterisken of andere verwijzingen naar eindnoten terugvindt. Nochtans staan die verklarende noten er wel op het einde van het boek, verzameld per hoofdstuk.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
