14 december 2023
Onze hersenen van sterrenstof. De essentie van ons bestaan in feit en fictie.
In 1969 zong Joni Mitchell het lied Woodstock over het gelijknamige festival. Een bekend fragment uit dat nummer is “We are stardust, we are golden. And we’ve got to get ourselves back to the garden”. Meer dan vijftig jaar later schrijven Peter Mooij en Joke van Leeuwen verhalen als antwoorden op de grote existentiële vragen. Verhalen die het sterrenstof vormen waaruit onze hersenen zijn opgebouwd.
Peter Mooij (1985) is een wetenschapper die promoveerde op olieproducerende algen aan de TU Delft. Joke van Leeuwen (1952) is bekend als schrijfster, dichteres en tekenares voor volwassenen en kinderen.
Beiden stelden vast dat mensen al eeuwenlang nadenken over de “grote” vragen van ons bestaan. De godsdiensten zorgden voor gepaste antwoorden waarin de bevolking berusting vond. In de zestiende eeuw ontstaan de moderne wetenschappen en die zorgen voor ernstig wetenschappelijk onderbouwde antwoorden op die fundamentele vragen.
De wetenschap is echter koel en afstandelijk. Dat vinden Peter Mooij en Joke van Leeuwen juist jammer. Volgens hen zijn het de verhalen die de kracht in zich hebben om een leven lang bij je te blijven.
Onze hersenen van sterrenstof biedt de antwoorden op die grote existentiële vragen aan als wetenschappelijke verhalen. Het zijn geen legenden of mythen, maar wetenschappelijk onderbouwde opstellen, die iedereen zullen overtuigen van het wetenschappelijk fundament van die verhalen. Ze zijn geschreven in een verhalend proza en doen nergens beroep op specifieke terminologie of andere moeilijke woordkramerij.
In negen vrij korte hoofdstukken overlopen beide auteurs de hele geschiedenis van deze kosmos. Ze vertrekken bij het ontstaan van het universum en onderzoeken in het laatste deel de mogelijkheden van wat de toekomst kan brengen. Daartussen komen de volgende vragen aan bod: hoe zijn de aarde, het eerste leven en de eerste levensvormen ontstaan? Wat is het verschil tussen dier en plant en tussen man en vrouw? Wat is het goede om te doen? Is er leven na de dood? Ze maken zich sterk dat hun zoektocht in verhaalvorm de lezers meer of beter zal bijblijven dan hoogstaande wetenschappelijke uiteenzettingen.
Na elk hoofdstuk komt er een kort stukje proza of poëzie dat het voorgaande deel relativeert of er een heel eigenzinnige kijk op werpt.
Voor wie toch naar meer wetenschappelijke verwijzingen op zoek is, zijn er achter in het boek veertig pagina’s met bronnen voor die verhalen opgenomen.
Voor wie toch naar meer wetenschappelijke verwijzingen op zoek is, zijn er achter in het boek veertig pagina’s met bronnen voor die verhalen opgenomen.
Onze hersenen van sterrenstof is een vlot leesbare verhalenbundel. De besproken onderwerpen worden wetenschappelijk juist benaderd, maar blijven oppervlakkig. Dit verhoogt wel de vlotheid om doorheen de tekst te vorderen maar stelt teleur als je diepere inzichten had verwacht.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
