1 november 2023
Valse krengen
Camila Sosa Villada (1982) is schrijfster, actrice, zangeres maar voorheen sekswerker, straatverkoper, schoonmaker en dàt verklaart veel in ‘Valse krengen’ / ‘Las Malas’.
Córdoba (Argentinië), de jaren negentig. Elke nacht komen in het duister park Sarmiento transvrouwen samen. Ze prostitueren er zich, dealen drugs, voeren een kat en muis spelletje met de corrupte politie en proberen er ondanks alle ellende een band met elkaar te smeden. Ze vinden elkaar daarna meestal terug in het roze pension van tante Encarna, een oudgediende in het vak. Camila een jonge transseksuele prostituee is één van hen. Hij of zij ontsnapte aan een tirannieke drankzuchtige vader uit een onverdraagzaam provincienest en combineert het sekswerk met universitaire studies in de grootstad.
De realistische beschrijvingen door Camila over Camila van die obscure, uitzichtloze soms gewelddadige wereld is niet voor doetjes. Het is meteen duidelijk dat een flink stuk van dit werk autobiografisch is. Op een dag tijdens een familiebijeenkomst zegt mijn vader: “Als mijn zoon een flikker of een junk was, zou ik hem vermoorden. Wat moet je anders met zo’n zoon.”
Alles begint als tante Encarna een baby als vondeling vindt tussen de struiken in het park. Ze neemt het kind, Twinkeling, mee naar haar roze huis. Dat huis is een oord van rust en geborgenheid in een wrede wereld. De sekswerkers komen er tot rust, hun wonden worden er verzorgd en ze vergeten er eventjes hun onderlinge rivaliteit en vetes. In dit verhaal verschijnen diverse mysterieuze figuren. Er zijn de mannen zonder Hoofd, Natalí de weerwolf, La Machi de zieneres en dove Maria die geleidelijk in een vogeltje verandert. Camila worstelt dagelijks nog met haar verleden, maar raakt in paniek als ze plots beseft dat ze eigenlijk stilaan als man en alter ego op haar gehate vader begint te gelijken.
Los van wat Camila doormaakt, word je in dit aangrijpend boek vooral geconfronteerd met de afschuwelijke leef- en werkomstandigheden van de transvrouwen. Je moet een heel sterke maag hebben om de beschrijvingen van de perversiteiten (de man met de zwarte paraplu) en eisen van de ‘klanten’ aan te kunnen. Afranselingen, ziektes, verslavingen en de dood zijn nooit veraf. Ook in die beschrijvingen weet je meteen dat de auteur uit eigen ervaring schrijft. Dat maakte van deze debuutroman van Camila Sosa Villada een gigantische bestseller met meer dan 300.000 exemplaren verkocht in de Spaanstalige wereld. In de Nederlandstalige vertaling werd het woord travesti behouden.
De schrijfster zelf en vooral over het gebruik van dat scheldwoord travesti: “Mensen noemden ons transvrouwen, transseksuelen of transgender, we kregen termen opgeplakt als genderdysforie. Ons werd de Noord-Amerikaanse academische wereld opgedrongen, terwijl wij het druk hadden met overleven, neuken en eten, ook al lag er alleen maar smerigheid op ons bord. Het woord travesti stonk naar dood, stront, sperma, prostitutie, nachtleven, kou, omkoping, bloed, gevangenis, misère en verwaarlozing. Een woord zo scherp als een mes, bedekt met make-up. Daarom gebruik ik geen term als transvrouwen, ik gebruik geen kille chirurgische woorden, omdat die terminologie onze ervaring als travesti in onze regio’s niet weerspiegelt”.
Of ik van dit boek heb genoten? Je kan moeilijk deze roman als aangenaam tijdverdrijf beschouwen. Daar is het te rauw en te confronterend voor. Toch een meesterwerk en vooral gedurfd om als schrijfster zo diep in je ziel èn verleden te laten gluren. Enkele maanden geleden heb ik heel doelbewust de Pride in Benidorm meegemaakt. Carnavalesk? Eén groot feest van tolerantie en onbaatzuchtige liefde? Niet helemaal, want op het einde en tijdens de afterparty heb ik ongeveer hetzelfde gevoel gekregen als bij het lezen van dit boek. Cocaïne, XTC en poppers circuleerden openlijk en ik heb toen reeds een beetje de ellende aangevoeld als je anders geboren bent. Daar kan alleen maar respect en verdraagzaamheid uit groeien.
Valse krengen (Las malas) daagt ieders gedachten over liefde, seksualiteit, gender en identiteit tot het uiterste uit zegt vertaalster Irene van de Mheen.
Michel Ackaert
Meer van Michel Ackaert
Michel Ackaert
