9 september 2023
Dwaaltaal
Onze spreektaal bevat uitdrukkingen die we voor waar houden omdat ze zo aannemelijk klinken. Zit de taal op een dwaalspoor?
Nee, zegt Jurriën Rood, angst is een basisemotie die ons voor onheil behoedt. Als een politicus dit zegt in een crisissituatie, lijkt hij nagedacht te hebben en alles onder controle te hebben, maar soms is het tegendeel waar. Je leert kinderen om angst te hebben voor een auto die komt aanrijden, maar je moet natuurlijk niet angstig door het leven gaan.
"Niets menselijks is me vreemd" is een andere on-zin. De auteur stelt daartegenover: "Allerlei menselijks is mij vreemd" en denkt daarbij b.v. aan wat een serial killer bezielt, maar ook aan de beklimming van El Capitan in Yosemite in Free Solo stijl.
"Je kan geen appelen met peren vergelijken". Natuurlijk kan je dat wél, maar ze zijn inderdaad niet gelijk, er zijn verschillen en overeenkomsten.
"Je kan geen appelen met peren vergelijken". Natuurlijk kan je dat wél, maar ze zijn inderdaad niet gelijk, er zijn verschillen en overeenkomsten.
Vals-woorden
De "vrije" markt, bestaat die wel?! Het is een woord dat 250 jaar geleden door Adam Smith bedacht werd en dat inhoudt dat vrije concurrentie de prijs laag houdt. Het kapitalisme is geen vrije markt, het is veelal de sterkste die wint. In de bouwsector b.v. worden onderlinge afspraken gemaakt. De belanghebbenden verdelen de koek achteraf.
De auteur verspreidt zijn bedenkingen over twee groepen taal. In het eerste deel richt hij zijn aandacht op vaste gezegden en uitdrukkingen die onzin blijken te zijn. Het tweede deel gaat over vals-woorden of dwalingen die terug te brengen zijn op één woord en die we minder bewust lijken te gebruiken.
Hebben mensen behoefte aan deze dwaaltaal? Ja, want ze willen waarheden horen en lezen. Ze geloven die vooral als ze van gezaghebbenden komen zoals politici en journalisten. En klakkeloos iets aannemen is gemakkelijker dan zelf te moeten nadenken.
De "vrije" markt, bestaat die wel?! Het is een woord dat 250 jaar geleden door Adam Smith bedacht werd en dat inhoudt dat vrije concurrentie de prijs laag houdt. Het kapitalisme is geen vrije markt, het is veelal de sterkste die wint. In de bouwsector b.v. worden onderlinge afspraken gemaakt. De belanghebbenden verdelen de koek achteraf.
De auteur verspreidt zijn bedenkingen over twee groepen taal. In het eerste deel richt hij zijn aandacht op vaste gezegden en uitdrukkingen die onzin blijken te zijn. Het tweede deel gaat over vals-woorden of dwalingen die terug te brengen zijn op één woord en die we minder bewust lijken te gebruiken.
Hebben mensen behoefte aan deze dwaaltaal? Ja, want ze willen waarheden horen en lezen. Ze geloven die vooral als ze van gezaghebbenden komen zoals politici en journalisten. En klakkeloos iets aannemen is gemakkelijker dan zelf te moeten nadenken.
Kan het kwaad, al die onwaarheid?
Dit hoofdstukje is misschien wel het meest filosofische, want wat is waarheid? En is die voor iedereen dezelfde? Wordt de taal - volgestopt met ondoordachte stoplappen en oneliners - eerder een middel om je eigen (on)waarheid te verspreiden?
Jurriën Rood mediteerde al eerder over de invloed van taal in zijn blog op zijn website jurrienrood.nl. Daarin vinden we ruim de helft van de hier verzamelde stukken. In Noten, Bronnen, Verwijzingen lezen we waar hij inspiratie opdeed. Geen register. De inhoudsopgave wijst de weg.
Gerda Sterk
Meer van Gerda Sterk
Dit hoofdstukje is misschien wel het meest filosofische, want wat is waarheid? En is die voor iedereen dezelfde? Wordt de taal - volgestopt met ondoordachte stoplappen en oneliners - eerder een middel om je eigen (on)waarheid te verspreiden?
Jurriën Rood mediteerde al eerder over de invloed van taal in zijn blog op zijn website jurrienrood.nl. Daarin vinden we ruim de helft van de hier verzamelde stukken. In Noten, Bronnen, Verwijzingen lezen we waar hij inspiratie opdeed. Geen register. De inhoudsopgave wijst de weg.
Gerda Sterk
