De tekst zelf bestaat uit drie delen waarvan vooral het eerste deel een breder publiek kan aanspreken. Dat is literair beter uitgewerkt en is bovendien het filosofische deel, waarin Cicero zich toont als een overtuigd aanhanger van het natuurrecht, wat dan aan het positief recht voorafgaat. Die laatste term wordt niet toegelicht, waarmee meteen duidelijk is dat het boek niet voor iedereen is weggelegd. Een minimale kennis van rechtsjargon is aangewezen. Cicero verwijst regelmatig naar Griekse filosofen en doet zijn verhaal zoals Plato dat deed, dat wil zeggen in dialoog, in casu met broer Quintus en vriend Atticus. Af en toe mogen die ook samenvatten en de lof zwaaien voor de schrijver. Inter lineas door vernemen we een paar persoonlijke details uit het leven van de retoricus.
Deel twee behandelt ‘wetten over godsdienst’ en is voor een stuk gewoon een opsomming van wetten zoals Cicero die op papier wil hebben. Het valt op dat ook Rome begaan was met andere godsdiensten.
Deel drie heet ‘wetten over de magistraten’ en is nog net iets technischer dan het voorgaande. Ook hier veel juridische formuleringen, al staat er soms wel een leuk citaat, zoals “een magistraat is een sprekende wet en de wet een zwijgende magistraat.” (§2)
We moeten nog vermelden dat voor elk deel stukken van de originele tekst verloren zijn gegaan. Dat kan je de vertaler niet verwijten, zeker niet als die dat telkens netjes vermeldt.

“Quidquid latine dictum sit, altum veditur”*, maar voor een gewone lezer valt er niet heel veel te rapen in dit boekje. Dat neemt niet weg dat het om een mooie hardcover gaat die misschien een opkikker is voor een classicus, historicus of legisperitus (q.v.).

Nick De Clippel
 

*Wat in het Latijn wordt gezegd, wordt hooggeschat.