13 juli 2023
Het grote psychologieboek. Grote ideeën eenvoudig uitgelegd.
De meesten onder ons hebben slechts een vaag idee wat psychologie als wetenschap betekent. Het is ook een vrij nieuwe wetenschap: pas in 1879 wordt in Leipzig voor het eerst een laboratorium voor experimentele psychologie opgericht.
In chronische volgorde bekijkt het boek de belangrijkste bewegingen in de psychologie: van haar wortels in de filosofie, via het behaviorisme, de psychotherapie, het onderzoek in de cognitieve, sociale en ontwikkelingspsychologie, tot de psychologie van het verschil.
Filosofische wortels
Descartes is bekend van de opvatting dat lichaam en geest gescheiden zijn. Vóór hem was er o.a. Galenus die ervan uitging dat de vier elementen (aarde, water, lucht en vuur) ons functioneren in de vorm van "humeuren" beïnvloeden. Dan is er het debat of onze persoonlijkheid bestaat uit nature or nurture, m.a.w. worden we als een onbeschreven blad geboren of is de opvoeding het belangrijkst? Dit hoofdstuk wordt afgesloten met een korte beschouwing hoe de huidige psychologen erover denken, maar dat is niet na elk hoofdstuk het geval.
Descartes is bekend van de opvatting dat lichaam en geest gescheiden zijn. Vóór hem was er o.a. Galenus die ervan uitging dat de vier elementen (aarde, water, lucht en vuur) ons functioneren in de vorm van "humeuren" beïnvloeden. Dan is er het debat of onze persoonlijkheid bestaat uit nature or nurture, m.a.w. worden we als een onbeschreven blad geboren of is de opvoeding het belangrijkst? Dit hoofdstuk wordt afgesloten met een korte beschouwing hoe de huidige psychologen erover denken, maar dat is niet na elk hoofdstuk het geval.
Behaviorisme
De reactie op de omgeving werd uitgebreid bestudeerd door Darwin, door Pavlov (de man met de hondenexperimenten) en ook door Skinner. Een paar lezers/psychologen ontdekten een fout, nl. dat een "negatieve bekrachtiging" net het omgekeerde beoogt van wat er in de tekst wordt uitgelegd. Dat deed hen twijfelen of de rest wel correct was, alhoewel ze toegaven dat het boek als naslagwerk voldeed.
De reactie op de omgeving werd uitgebreid bestudeerd door Darwin, door Pavlov (de man met de hondenexperimenten) en ook door Skinner. Een paar lezers/psychologen ontdekten een fout, nl. dat een "negatieve bekrachtiging" net het omgekeerde beoogt van wat er in de tekst wordt uitgelegd. Dat deed hen twijfelen of de rest wel correct was, alhoewel ze toegaven dat het boek als naslagwerk voldeed.
Psychotherapie
Kritiek op de psychotherapie beperkt zich tot "Hoewel Freuds ideeën vaak zijn bekritiseerd..." en weinig méér. Het boek gaat uitgebreid (163 blz. lang!) na hoe Freud en zijn opvolgers dachten over het onbewuste, over de onverwerkte trauma's en dies meer, maar laat het aan de lezers over om conclusies te trekken. In het zomer-Skepp-magazine lezen we in een artikel van Johan Braeckman nog dat "het behaviorisme en de psychoanalyse - ooit dominant in de menswetenschappen - hopeloos achterhaald zijn. Al moeten we nuanceren: B.F. Skinner bijvoorbeeld, zat er heel wat minder naast dan iemand als Sigmund Freud".
Kritiek op de psychotherapie beperkt zich tot "Hoewel Freuds ideeën vaak zijn bekritiseerd..." en weinig méér. Het boek gaat uitgebreid (163 blz. lang!) na hoe Freud en zijn opvolgers dachten over het onbewuste, over de onverwerkte trauma's en dies meer, maar laat het aan de lezers over om conclusies te trekken. In het zomer-Skepp-magazine lezen we in een artikel van Johan Braeckman nog dat "het behaviorisme en de psychoanalyse - ooit dominant in de menswetenschappen - hopeloos achterhaald zijn. Al moeten we nuanceren: B.F. Skinner bijvoorbeeld, zat er heel wat minder naast dan iemand als Sigmund Freud".
Cognitieve psychologie
Het boek gaat verder in de tijd en we komen bij meer moderne vormen: de cognitieve, de sociale en de ontwikkelingspsychologie, met als laatste hoofdstuk de "psychologie van het verschil": welke verschillen in onze psyche maken ons tot individuen?
Het boek gaat verder in de tijd en we komen bij meer moderne vormen: de cognitieve, de sociale en de ontwikkelingspsychologie, met als laatste hoofdstuk de "psychologie van het verschil": welke verschillen in onze psyche maken ons tot individuen?
Algemene beoordeling
Het boek is prachtig uitgegeven, met veel kleuren, met tekeningen en foto's die soms dichtbij en soms van ver bij de tekst aanleunen. Vele bladzijden beginnen met een context waarin met jaartallen een overzicht gegeven wordt van wie of wat er precies behandeld wordt. Is de man (een 100-tal) of vrouw (een stuk of 4) belangrijk genoeg, dan krijgen we ook in 't kort zijn of haar leven, b.v. zelfs hoeveel keer hij/zij getrouwd was en hoeveel kinderen hij of zij had. De schema's zijn meestal speels. De uitleg is eenvoudig te begrijpen en - zoals gezegd - discussie en/of kritiek worden kort gehouden of vermeden. Overal stuiten we op citaten.
Het boek is duidelijk bedoeld voor beginners in de wetenschap van de psychologie, of voor hen die snel iets willen nakijken, wat ze misschien even goed in Wikipedia zouden kunnen vinden. Dit boek kan ook dienen als een wegwijzer doorheen alle belangrijke ideeën die bijdroegen tot de huidige opvattingen.
Het boek is prachtig uitgegeven, met veel kleuren, met tekeningen en foto's die soms dichtbij en soms van ver bij de tekst aanleunen. Vele bladzijden beginnen met een context waarin met jaartallen een overzicht gegeven wordt van wie of wat er precies behandeld wordt. Is de man (een 100-tal) of vrouw (een stuk of 4) belangrijk genoeg, dan krijgen we ook in 't kort zijn of haar leven, b.v. zelfs hoeveel keer hij/zij getrouwd was en hoeveel kinderen hij of zij had. De schema's zijn meestal speels. De uitleg is eenvoudig te begrijpen en - zoals gezegd - discussie en/of kritiek worden kort gehouden of vermeden. Overal stuiten we op citaten.
Het boek is duidelijk bedoeld voor beginners in de wetenschap van de psychologie, of voor hen die snel iets willen nakijken, wat ze misschien even goed in Wikipedia zouden kunnen vinden. Dit boek kan ook dienen als een wegwijzer doorheen alle belangrijke ideeën die bijdroegen tot de huidige opvattingen.
In het hoofdstuk "andere psychologen" wordt een reeks mensen voorgesteld die "er alle toe bijdragen het begrip van onze uniciteit als menselijke wezens te verdiepen".
Een verklarende woordenlijst en een register maken het opzoeken gemakkelijk.
Gerda Sterk
Meer van Gerda Sterk
Een verklarende woordenlijst en een register maken het opzoeken gemakkelijk.
Gerda Sterk
