22 april 2023
Het liefdesbegrip bij Augustinus
Deze uitgave is een moderne bewerking van het proefschrift dat Hannah Arendt schreef in 1929 bij het beëindigen van haar filosofiestudie. De oorspronkelijke uitgave is zeer academisch en staat vol Latijn dat niet is vertaald omdat Arendt ervan uitging dat de geïnteresseerde lezer dit probleemloos kon lezen. In deze uitgave is het Latijn in de lopende tekst vertaald en ook de citaten van Augustinus zijn in vertaling opgenomen.
Het was niet altijd een sinecure om een goede alternatieve vertaling te vinden voor het Duits en het Latijn. De korte originele stukken van Augustinus zijn vertaald in voetnoot opgenomen. Bij langere vertalingen van Augustinus binnen de tekst zijn die opgenomen in noten achteraan. Zo beslaat dit gedeelte noten niet minder dan 50 pagina’s. Behalve het veelvuldig over en weer gaan tussen tekst en noten, is dit een zeer degelijke uitgave, mooi verzorgd met een helder leesbaar lettertype.
Hannah Arendt (1906-1975) studeerde filosofie in Berlijn en Marburg. In 1933 vluchtte ze uit Duitsland weg naar Frankrijk waar ze bij het uitbreken van WO II werd geïnterneerd. Dat was eerst in het wielerstadion in Parijs en dan in Gurs, Franse Pyreneeën. In 1941 kon ze daar wegvluchten en emigreerde ze naar Amerika. Haar werk is politiek van aard en richt zich op vrijheid en totalitarisme. Ze werd bekend met haar verslag van het proces tegen Eichman in 1965.
Dit proefschrift, Het liefdesbegrip bij Augustinus van een jonge joodse studente over een belangrijke figuur in de christelijke kerk, veroorzaakte heel wat ophef toen het in 1929 verscheen. De recensenten van die tijd waren van oordeel dat zij de theoloog Augustinus met haar werk te kort deed. Haar proefschrift was echter niet opgevat als een theologisch werk, maar als een existentialistische basistekst. Deze interpretatie was origineel en baanbrekend voor haar latere werk.
Amor mundi of liefde voor de wereld was voor Hannah Arendt de zorg om pluraliteit, de bereidheid om samen te leven met andersdenkenden. We moeten immers hoe dan ook deze – enige – wereld delen. In werkelijkheid was die wereld Arendt niet zo genegen. Een Joodse die voor de nazigruwel moest vluchten en later schrijfster van The Origins of Totalitarianism en Eichman in Jerusalem. Het waren boeken die niet bepaald over liefde voor de medemens gingen.
Haar proefschrift, in drie uitgewerkte hoofdstukken, was een kritische beschouwing van de wijze waarop Augustinus de liefde tot God doordacht en doorleefde. Arendt maakte de stap van amor dei naar amor mundi, het integreren van naastenliefde in de wereld.
Het is in het laatste hoofdstuk, vita socialis dat Arendt de opening vindt naar het sociale leven. Het werd een kritische en toch liefdevolle visie. Haar leven lang boog Arendt zich over de onzekere grens tussen goed en kwaad. Ze leefde dan ook in een cruciale periode in de westerse geschiedenis Het was een tijdsgewricht waarin de ideeën over de mens en zijn waarde, schuld en verantwoordelijkheid opnieuw werden gedefinieerd. In deze tijd groeide ze uit tot een van de belangrijkste westerse denkers.
Mark Wildschut heeft deze Nederlandse vertaling tot een goed einde gebracht. De tekst is niet gemakkelijk, maar toch is hij vlot leesbaar in deze Nederlandse vertaling.
Marli Huijer schreef een prachtig voorwoord; ze kadert dit boek in de latere filosofische overtuiging van Hannah Arendt. Na het lezen hiervan ben je goed voorbereid om aan de beschouwingen van Arendt over het werk van Augustinus te beginnen.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Marli Huijer schreef een prachtig voorwoord; ze kadert dit boek in de latere filosofische overtuiging van Hannah Arendt. Na het lezen hiervan ben je goed voorbereid om aan de beschouwingen van Arendt over het werk van Augustinus te beginnen.
Paul Van Aelst
