10 juli 2024
XVIII De adembenemende 18e eeuw. Revolutionairen, avonturiers, libertijnen & puriteinen: het tijdperk dat de wereld voorgoed veranderde.
Na de “Zinderende 16e eeuw” schreef Francis Weyns een vervolg: het is de 18e eeuw geworden, misschien niet evident maar het is weer een boeiend boek. Met dit werk toont de historicus aan dat deze eeuw inderdaad adembenemend was. Voor velen zelfs letterlijk.
Weyns volgt een strenge lijn van politieke en militaire feiten. Hij weet die geschiedenis echter vlot leesbaar te maken door deze gebeurtenissen aan te vullen en in te kleuren met tot de verbeelding sprekende details en anekdotes. Zo gaat hij breedvoerig in op het dagelijkse leven in het kasteel van Versailles.
Hij schetst de libertijnse levenswandel van de Europese adel en tekent die figuren uit de achttiende eeuw in al hun bijzonderheden. Op die manier blijft de geschiedenis boeien, hoewel Weyns veel weglaat of slechts zijdelings aanraakt. Uiteindelijk is dat onvermijdbaar als je een eeuw wereldgeschiedenis als onderwerp behandelt in één volume. Hij beschrijft dit historisch keerpunt in de nieuwe wereld – Amerika – en in de oude wereld – Europa – op een manier of hij er zelf bij was. Alles wat tot dan onveranderlijk leek, kwam in een stroomversnelling terecht: de macht van adel en kerk, het absolutisme van koningen en keizers, de rechteloosheid van het volk.
Die adembenemende 18e eeuw gaat dan ook over revolutionairen, avonturiers, libertijnen en puriteinen. Het is een tijdperk dat de hele wereld voorgoed veranderde.
Die adembenemende 18e eeuw gaat dan ook over revolutionairen, avonturiers, libertijnen en puriteinen. Het is een tijdperk dat de hele wereld voorgoed veranderde.
Het eerste deel van het boek bekijkt hoe de Amerikaanse kolonies zich losmaakten van de Britse overheersing. Weyns brengt de historische feiten, afgewisseld met verhalen over de personages die hierin de hand hadden. Hij weet die geschiedenis uitvoerig te beschrijven waardoor ze soms onoverzichtelijk dreigt te worden, zoals het ook in het echt gebeurde.
In het tweede, Franse deel, grijpt hij terug naar de Zonnekoning Louis XIV. Met het geslacht van de Bourbons als leidraad beschrijft hij het wedervaren van Frankrijk tot aan de Franse Revolutie. De aanloop tot die revolutie brengt hij uitgebreid onder de aandacht. Je leest hoe de eerste versie van La Déclaration de l’Homme et du Citoyen tot stand kwam.
In deel drie komen de twee werelden samen: de wederzijdse beïnvloeding van Frankrijk en Groot-Brittannië en de gevolgen daarvan voor Amerika. De oude wereld is tot op de draad versleten. Het bestuursapparaat werkt niet meer en de staatsschulden stapelen zich op. Filosofen zorgen ervoor dat de revolutionairen een basis krijgen om hun ideeën te verwezenlijken. Zelfs in onze streken steekt een Brabantse Omwenteling de kop op, die echter zal mislukken.
De epiloog is een waar sluitstuk van dit boek. De Amerikaanse en Franse Revolutie hebben het leven voorgoed veranderd. De 18e eeuw loopt ten einde en de roep naar vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid heerst over de hele wereld.
Weyns schrijft zoals hij het verhaal zou vertellen. Een epistel van meer dan 500 pagina’s dat je zo in één ruk uitleest. Ongemeend boeiend, spannend en verrassend. Soms lees je dan wel minder geslaagde wendingen zoals “de ziel uit hun broek bibberen” of een term zoals “Amerindiaans”. Dat neemt niet weg dat het boek in zijn geheel prijzenswaard is. En waar Weyns over sommige gebeurtenissen snel heenstapt, is dit een aansporing om er elders meer over te gaan lezen. XVIII is een sterk verhaal over de grote internationale politiek, gekruid met de beslommeringen uit het dagelijkse leven. Het zijn historische figuren die dit alles dragen en voor een boeiende geschiedschrijving zorgen.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
