3 juli 2024
Spiegels van Rome - Gids in zeven eeuwig actuele thema's
Dit boek is niet zozeer een reisgids, dan wel een lees- en naslagwerk. We verkennen de stad Rome aan de hand van zeven thema's of vraagstukken. Die thema's zijn spiegels waarin we oude facetten ontwaren die van belang zijn voor het heden.
Het zesde thema is leiderschap en waar waren er meer leiders met impact te vinden dan in Rome? Al zijn de omstandigheden veranderd, de drijfveren zijn hetzelfde. Leiderschap is de actieve component van macht. Kan een slecht persoon een goede leider zijn? Is goed leiderschap een morele kwaliteit? "In Rome drukt macht zich uit in steen" en nergens is er een uitgebreidere collectie aan herinneringsstenen dan in deze stad.
De naam is Caesar, Julius Caesar
Bokhorst neemt je mee langs gebouwen, triomfbogen en standbeelden en vertelt de verhalen die eraan vasthangen. We kennen allemaal Julius Caesar, maar wisten we dat deze charismatische man een woordkunstenaar was? Weten we waarom hij vermoord werd en hoe en door wie zijn moordenaars een voor een werden uitgeschakeld? We lezen dat Vespasianus een keizer met gezond verstand was, maar weinigen zullen weten dat hij veel te danken had aan een zekere Mucianus. Van de oude keizers stappen we over op Victor Emmanuel II, de eerste koning van Italië. Bokhorst pluist de geschiedschrijving na, ontwart het verschil tussen het opgesmukte imago van de man en de incompetente luierik die hij in werkelijkheid was en gaat dan over naar de fascistische leider Mussolini, evenmin een goed voorbeeld van leiderschap ter wille van het volk. Over negen geel omrande bladzijden verspreid, volgen we haar op een rondleiding in het huidige Rome langs de overblijfselen van wat ze in dit hoofdstuk besproken heeft.
Bokhorst neemt je mee langs gebouwen, triomfbogen en standbeelden en vertelt de verhalen die eraan vasthangen. We kennen allemaal Julius Caesar, maar wisten we dat deze charismatische man een woordkunstenaar was? Weten we waarom hij vermoord werd en hoe en door wie zijn moordenaars een voor een werden uitgeschakeld? We lezen dat Vespasianus een keizer met gezond verstand was, maar weinigen zullen weten dat hij veel te danken had aan een zekere Mucianus. Van de oude keizers stappen we over op Victor Emmanuel II, de eerste koning van Italië. Bokhorst pluist de geschiedschrijving na, ontwart het verschil tussen het opgesmukte imago van de man en de incompetente luierik die hij in werkelijkheid was en gaat dan over naar de fascistische leider Mussolini, evenmin een goed voorbeeld van leiderschap ter wille van het volk. Over negen geel omrande bladzijden verspreid, volgen we haar op een rondleiding in het huidige Rome langs de overblijfselen van wat ze in dit hoofdstuk besproken heeft.
De eeuwige stad
De zes overige thema's of spiegels bevatten veerkracht, kennis, seks (geslacht en gender), perspectieven op het Colosseum, toerisme en leiderschap volgens vrouwen. Thema zeven heet: over het einde. De werkwijze blijft dezelfde: op een boeiende manier vertelt de auteur over de geschiedenis, de mythen, de religies. Ze zet soms de vele overleveringen naast en tegenover elkaar. Marcus Aurelius staat bekend als filosoof, maar waarom voerde hij dan voortdurend oorlog? En wat hebben de onderste stenen van de Passetto in de Engelenburcht (oorspronkelijk het mausoleum van Hadrianus) te maken met de Gotische aanvoerder Totila in 542?
De zes overige thema's of spiegels bevatten veerkracht, kennis, seks (geslacht en gender), perspectieven op het Colosseum, toerisme en leiderschap volgens vrouwen. Thema zeven heet: over het einde. De werkwijze blijft dezelfde: op een boeiende manier vertelt de auteur over de geschiedenis, de mythen, de religies. Ze zet soms de vele overleveringen naast en tegenover elkaar. Marcus Aurelius staat bekend als filosoof, maar waarom voerde hij dan voortdurend oorlog? En wat hebben de onderste stenen van de Passetto in de Engelenburcht (oorspronkelijk het mausoleum van Hadrianus) te maken met de Gotische aanvoerder Totila in 542?
Ze besluit elk thema met een rondleiding door het huidige Rome waarin we ontmoeten wat we in de bladzijden daarvoor leerden. Ik ben zeker dat een kenner van Rome nog plaatsen en toegangen ontdekt die hij of zij niet kende. Als er bijvoorbeeld een standbeeld besproken wordt, letten we op details: hoe kijkt de keizer, wat draagt hij om zijn schouders, wat heeft hij aan zijn voeten, wat betekent het dat hij zijn arm licht gebogen houdt...
De vele foto's zijn niet alledaagse toeristische beelden: op de piazza zie je buurtbewoners die met elkaar aan het keuvelen zijn. Op de voorgrond van een foto - met inkijk in het skelet van het Colosseum - zie je een massa toeristen in winterkledij.
In haar inleiding legt Bokhorst uit hoe je dit omvangrijke boek best leest. Topografische namen en namen van kerken dragen hun Italiaanse naam, klassieke monumenten hun Nederlandse. De locaties zijn gemarkeerd in de tekst. Om niet te verdrinken in jaartallen staan bij alle personen de geboorte- en sterfdatum vermeld, maar bij koningen en keizers hun regeerperiode. Latijnse termen staan kort in de lopende tekst uitgelegd en uitgebreider in de verklarende woordenlijst achteraan. Er staan zelfs QR-codes die verwijzen naar een filmpje of muziekstuk. Via de code in het thema Toerisme bijvoorbeeld, zien we Peck en Hepburn bij de Muil van de Waarheid. Bokhorst legt uit: "... antieke putdeksels behoorden niet tot de vaste toeristische plekken van Rome. Dat veranderde na de film...". De bibliografie bevat een persoonlijke selectie van algemene naslagwerken en per hoofdstuk vind je nog ter zake doende publicaties. Het boek sluit af met het onmisbare register.
Dit boek is te zwaar om in je handtas of rugzak te steken, het is eerder bedoeld om je bezoek voor te bereiden, of om thuis te lezen en weg te dromen. Het gehanteerde Nederlands is voor een keer geen vertaling en ligt dicht bij het Vlaams met uitdrukkingen als "die een 'damnatio memoriae' aan hun broek kregen” of "wat je zegt ben je zelf".
Het is in elk geval een schitterend cadeau voor belangstellenden.
Gerda Sterk
Het is in elk geval een schitterend cadeau voor belangstellenden.
Gerda Sterk
Sandrina Bokhorst studeerde geschiedenis in Rotterdam, werkte als communicatieadviseur, werd ondernemer en startte in 2006 een bedrijf dat Rome-programma's en rondleidingen aanbiedt.
Meer van Gerda Sterk
