25 januari 2024
De vervlogen tijd. Hoe het vroeger was.
Wim Daniels, gewezen leraar Nederlands en Duits, is thans fulltime schrijver en taaladviseur. Hij is een echte veelschrijver. Er zouden reeds 120 boeken op zijn naam staan. Hij is tevens podiumkunstenaar en tv-presentator.
In 2019 verscheen zijn boek “Het Dorp” waarin hij op zoek gaat naar het vroegere dorp, het dorp van vóór 1970, met zijn typische dorpsfiguren, het dorpscafé, de kleine en grote dorpsdrama’s, de dorpspolitiek.
Rond dezelfde thematiek beschrijft hij thans zijn jeugd, hoe het was op te groeien in een bescheiden gezin in het kleine Zuid- Oost Brabantse Aarle-Rixtel in de jaren zestig - zeventig van vorige eeuw.
Het is een landelijk dorp waar gezinnen in bescheiden woningen leven, met een konijnenhok, een kippenren en de onontbeerlijke moestuin.
Een badkamer en centrale verwarming zijn een zeldzame luxe, voorbehouden voor de dokterswoning en de villa van de fabrieksdirecteur. Een buiten-wc is de algemene regel. Er wordt nog regelmatig op hout of steenkool gekookt.
Aardappelen vormen het hoofdbestanddeel van de maaltijden; pasta en rijst zijn onbekend. Weckpotten vervingen de diepvries.
Een badkamer en centrale verwarming zijn een zeldzame luxe, voorbehouden voor de dokterswoning en de villa van de fabrieksdirecteur. Een buiten-wc is de algemene regel. Er wordt nog regelmatig op hout of steenkool gekookt.
Aardappelen vormen het hoofdbestanddeel van de maaltijden; pasta en rijst zijn onbekend. Weckpotten vervingen de diepvries.
Boeken in huis zijn een zeldzaamheid buiten de albums waarin de kinderen de plaatjes kleefden die zijn bijeen spaarden.
In het dorp kende iedereen iedereen bij naam en nog meer bij bijnaam.
De vijftien kleine kruideniers, thans allemaal verdwenen, waren een ontmoetingsplaats en een bron van nieuwsgaring.
De winters waren nog winters waarbij sloten en plassen dicht vroren en iedereen de schaatsen aanbond.
In het dorp kende iedereen iedereen bij naam en nog meer bij bijnaam.
De vijftien kleine kruideniers, thans allemaal verdwenen, waren een ontmoetingsplaats en een bron van nieuwsgaring.
De winters waren nog winters waarbij sloten en plassen dicht vroren en iedereen de schaatsen aanbond.
De bestaande scheidingslijnen, katholiek - protestants, arbeiders – hoogopgeleiden, begonnen stilaan te vervagen. Toch bleven de kinderen van de arbeiders voetbal spelen, terwijl de kinderen van de “betere” burgers zich toelegden op tennis en hockey.
Onwillekeurig ervaart de lezer een gevoel van nostalgie met een dosis vertedering: zelfvertedering en vertedering voor de omgeving. Het klopt niet dat het vroeger beter was. Niet beter of niet slechter. Gewoon anders.
De auteur hanteert een klare taal met een flinke dosis humor. Hij bouwt zijn werk logisch op: vertrekkende uit het ouderlijk huis bereikt hij via zijn straat de dorpskern om te eindigen in de onmiddellijke omgeving van het dorp.
Aan het sociale onrecht wordt niet voorbijgegaan. De vader van de auteur werd als arbeider jarenlang blootgesteld aan erg schadelijke stoffen. Eenenvijftig jaar lang doet hij het smerigste werk voor het laagste loon. De ongezonde werkomstandigheden zijn bekend. Er wordt niets aan gedaan. De directie beperkt er zich toe de arbeiders dagelijks gratis twee liter melk te verstrekken om te ontgiften…
De wat oudere lezer zal veel uit zijn jeugd herkennen: de patronaatszaal, de jaarlijkse klasfoto, het sparen voor plaatjes, de Melkbrigade, de Bouworde, de eenvoudige vrijetijdsbestedingen, de eerste tv in de straat, het tv-kijken bij buren, …
Deze vorm van samenleving is voorgoed voorbij. De verknochtheid met elkaar, het buurtgevoel, de kleinschaligheid heeft moeten wijken voor centralisatie en professionalisme. Kleine dorpen moeten fusioneren tot grotere entiteiten. Vervreemding is het resultaat.
De auteur heeft de verdienste dit verleden op levendige wijze in herinnering te brengen. Eenmaal de lectuur aangevat kan men het boekje nog moeilijk aan de kant leggen. Om in één ruk uit te lezen. Is dit niet de mooiste erkenning voor een schrijver?
Ignace Claessens
Meer van Ignace Claessens
Ignace Claessens
