14 september 2024
Van de Pre-Socratische tot de Post-Patriarchale filosofie
Aanleiding tot dit boek was de opdracht van Jo Bervoets om een “Inleiding tot de westerse filosofie” te geven aan bachelorstudenten van de Universiteit Antwerpen. Omdat hij geen handboek vond dat aan zijn eisen voldeed, profiteren wij nu met dit werk van zijn arbeid om dit boek alsnog samen te stellen.
Jo Bervoets is filosoof en postdoctoraal medewerker aan de Universiteit Antwerpen. Hij doceert een inleidend vak in de filosofie voor niet-filosofen. Zoals anderen postzegels verzamelen, legde Bervoets zich sinds zijn puberteit toe op het verzamelen van filosofieën. Je zou dit boek het resultaat kunnen noemen van tientallen jaren verzamelwoede. In dit werk presenteert Bervoets zijn verzameling in twaalf hoofdstukken. Ze zijn elk op zichzelf te lezen maar volgen wel een strikte chronologie. Op die manier krijg je een verhelderende inleiding tot de westerse filosofie. Bervoets legt de nadruk op het “westerse” omdat hij zich hiertoe beperkt. “Denken moeten we” geeft hij mee aan alle jonge filosofen voor wie dit boek bestemd is.
De lange titel van dit boek Van de Pre-Socratische tot de Post-Patriarchale filosofie met als ondertitel Een inleiding tot de westerse wijsbegeerte dekt volledig de inhoud.
In het eerste deel behandelt Bervoets de pre-moderne filosofie. In zijn inleiding bakent hij de westerse filosofie af. Hij legt uit waarom hij deze methode van filosofiegeschiedenis heeft gekozen. Hij duidt de drie basisvooronderstellingen die we kunnen gebruiken om gelijkenissen en verschillen tussen opvattingen te onderzoeken. Daar is eerst het wereldbeeld of de kosmologie, vervolgens het mensbeeld of antropologie en als laatste een godsbeeld of theologie. De pre-moderne filosofie eindigt Bervoets bij de kritische filosofie van Ockham.
Deel twee, de moderne filosofie, begint bij Descartes en loopt tot Nietzsche. Hij voegt er nog een hoofdstuk aan toe: “Het continentaal / analytisch schisma”.
Tenslotte is er nog deel drie met de post-moderne filosofie. Hier schenkt hij vooral aandacht aan het feminisme (hoofdstuk 10), de postkoloniale filosofie (hoofdstuk 11) en de ecologische filosofie (hoofdstuk 12).
Bervoets sluit zijn inleiding eerder af met “merk de nuances op en geniet van de troebelheid van filosofie”. Met dit boek hoopt hij echter wel helderheid te verschaffen. De troebelheid is voor hem het zich niet neerleggen bij de dwang om te denken in vastgelegde termen. Jonge filosofen waarschuwt hij om niet te vervallen in vaagheid en zich niet neer te leggen bij een autoriteit. Respect voor tradities moet kunnen samengaan met kritiek op de autoriteit.
Met Van de Pre-Socratische tot de Post-Patriarchale filosofie heeft Jo Bervoets een uitgewerkte samenvatting gemaakt van de westerse filosofie. Hij combineert dit met hedendaagse filosofen die specifiek kritisch zijn voor hun voorgangers. In het boek vind je de evolutie in wereld-, mens- en godsbeeld vanaf de eerste Griekse filosofen tot de post-moderne tijd. Het is dan ook waardevol voor wie een overzicht wil krijgen van de filosofische ontwikkelingen en daarover zelf kritisch wil verder denken.
Het boek is niet volledig en daarom zijn er ontzettend veel verwijzingen opgenomen voor een verdere uitwerking van bijna elk behandeld item. Ook de meegegeven QR-codes zijn een waardevolle aanvulling bij de tekst. Een moderne aansporing voor wie meer wil weten over de behandelde filosofische grondslagen.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
