25 augustus 2024
David Hume - Essays en verhandelingen
David Hume is geboren in Edinburgh in 1711 en overleed daar in 1776. Hij was dus een Schots filosoof en historicus die leefde in de tijd van de Verlichting. Zijn vaders familie is een tak van het grafelijk huis Home. David paste de schrijfwijze van zijn naam aan de uitspraak ervan aan: “Hume”. Als jongste zoon wilde zijn familie dat hij jurist werd maar hij interesseerde zich voor niets anders dan voor filosofie en wetenschap.
Hume wilde naam maken in de wereld der letteren en daarom was financiële onafhankelijkheid een noodzaak. In 1939 verscheen zijn eerste werk in druk. Het werd echter geen succes. In 1741 verscheen het eerste deel van Hume’s essays. Deze werden aanvankelijk geschreven als wekelijkse bijdrage aan tijdschriften, maar nooit geplaatst. Met de bundeling had hij evenwel succes. Er zijn vertalingen gemaakt in het Frans, Duits en het Nederlands.
Uit deze essays heeft Ton Vink er 18 gekozen. Vink is vertaler en studeerde filosofie en psychologie. Hij promoveerde op Hume’s “gesprekken over de natuurlijke religie” en publiceerde eerder Een leven als ‘man of letters’, de biografie van David Hume.
Hoewel Hume heel wat kritiek had op de filosofen van zijn tijd, was hij zelf een van de mijlpalen van de westerse traditie. Zijn werken waren onontbeerlijk voor de filosofie van de Verlichting. Vooral zijn invloed op Kant is hierbij kenschetsend. Zijn objectieve aanpak en scepticisme kunnen nog steeds als voorbeeld dienen voor actuele filosofische dissertaties.
In dit boek vind je essays over verschillende levenshoudingen, zoals de epicuristen, stoïcijnen en platonisten. Het essay over de scepticus draagt duidelijk zijn meeste sympathie weg. Maar ook in de andere essays weet Hume zijn veelzijdigheid ten toon te spreiden.
Het eerste essay is zeer toepasselijk “Mijn leven”. Hume beschreef hiermee enkele maanden voor zijn dood zijn leven. De laatste twee essays zijn nog steeds actueel en zouden zo in een modern tijdschrift kunnen worden gepubliceerd. Het essay over de zelfdoding is bijzonder krachtig. In het andere wordt de onsterfelijkheid van de ziel volgens Hume toegeschreven aan het evangelie. Ook hier maakt hij korte metten mee. Deze twee essays zorgden bij publicatie voor heel wat ophef.
Uit al deze verhandelingen blijkt toch wel de erg brede belangstelling van Hume. Hij wilde allerlei gedachten en begrippen weerleggen die bij de mensen waren ingeburgerd. Hij doet dat op een bijzonder kritische, eigenzinnige manier.
Bij het lezen van dit werk moet je wel voor ogen houden dat Hume kwam uit de adellijke, conservatieve burgerij. Zo vergezelde Hume in 1763 de Graaf van Hertford naar Parijs tijdens diens benoeming tot ambassadeur. Hume werd zijn ambassadesecretaris. Hij zal dan de Franse Verlichtingsfilosofen ontmoeten en kennismaken met de Encyclopédie. In 1769 keert hij definitief terug naar Edinburgh. Hij was een stuk ouder geworden, maar zegt van zichzelf dat hij zeer welvarend was. Volgens Hume hebben we drie dingen nodig in het leven: arbeid, rust en genot. Het eerste was nodig om aan de twee andere te kunnen voldoen.
Tegenwoordig wordt Hume beschouwd als een filosoof van het conservatisme. Hij kan geplaatst worden naast Edmund Burke of Alexis de Toqueville. Hoe dan ook vertoont Hume’s filosofie heel wat nuances en staat hij steeds kritisch tegenover gevestigde ideologieën.
Hume gebruikte een zeer bloemrijke taal in het klassiek Engels. Ton Vink heeft er een vlotte en goed leesbare vertaling van gemaakt. Door de soms behoorlijk lange noten van Hume achteraan het boek te plaatsen worden de teksten overzichtelijker.
Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
Oorsponkelijke titel: Essays and Treatises on Several Subjects
Vertaald en ingeleid door Ton Vink
Meer van Paul Van Aelst
Vertaald en ingeleid door Ton Vink
