21 augustus 2024
Een dag uit het leven van Abed Salama. Een Palestijnse tragedie.
Ramallah, De Westelijke Jordaanoever, voorjaar 2010. We bezochten zonet de hoofdstad van Palestina, maakten een gezellig praatje met de erewacht bij het Jasser Arafat mausoleum en nemen nu de krakkemikkige, aftandse stadsbus terug naar Oost-Jerusalem. Voor ons zit heel stilletjes een veel te jong moedertje in chador met op haar schoot een koortsige zieke kleuter. Hopeloos en op weg naar een (beter) ziekenhuis in Jerusalem?
We houden halt aan één van de vele militaire versperringen en controlepunten. Een jonge dienstplichtige IDF (Israel Defense Forces) soldate klimt aan boord en snauwt iedereen uit de bus. Alle passagiers moeten nu een flink eind te voet naar een groezelige betonnen bunker voor controle van ID’s en een kort kruisverhoor. Het Palestijns moedertje wekt haar kind en volgt moeizaam en gelaten de andere reizigers. De bus zal iedereen een eindje verderaf terug oppikken.
Wij vallen als zeldzame toeristen duidelijk uit de toon en mogen uitzonderlijk wel blijven zitten. Het poppemieke in kaki gooit haar IMI Galil aanvalswapen over de schouders, grist de paspoorten uit onze handen en gooit ze na controle terug in ons gezicht. ‘Frans en Belgisch en een groot leeftijdsverschil? Naar Ramallah geweest? Wat heb je daar te zoeken? Zonderling en verdacht!’ Geen ‘shalom aleichem’ maar enkel een boze blik volgt vanachter haar dure Ray-Ban zonnebril. Een half uurtje later stappen de Arabische passagiers zuchtend terug aan boord.
Eindbestemming is het chaotische busstation bij de Damascuspoort. Wij logeren er in een oude karavanserai.
Eindbestemming is het chaotische busstation bij de Damascuspoort. Wij logeren er in een oude karavanserai.
Brugge, zomer 2024. Ik vind Een dag uit het leven van Abed Salama van Nathan Thrall in mijn bus. Het werk kreeg de Pulitzer prize in 2024. De schrijver, joods met roots in de Sovjet-Unie, was lid van de redactie van The New York Review of Books. Hij woonde en werkte in Gaza onder de International Crisis Group van Robert Malley, waar hij als directeur van het Arabisch-Israëlisch project verslag deed van Israël, de Westelijke Jordaan, over Gaza en de betrekkingen van Israël met zijn buren. Hij is nu medewerker van The New York Times en sterk betrokken bij het conflict.
Het onderwerp is een banale busrit van een groepje kleuters op daguitstap naar een pretparkje ergens in dat onoverzichtelijk kluwen van verboden en verplichte wegen in en rondom Jeruzalem met wegversperringen en vooral veel onverschilligheid. Het gaat echter plots heel fout en een vader, Abed Salama, is met de moed der wanhoop en vooral heel veel obstakels met heel veel onbeantwoorde vragen op zoek naar zijn omgekomen zoontje. Hij heeft de verkeerde ID-kaart voor sommige zones, mag sommige ziekenhuizen niet binnen, wordt van het kastje naar de muur gezonden en beleeft het ergste wat een ouder kan overkomen. Ziet hij zijn kind ooit terug?
In dit boek, je twijfelt eventjes tussen fictie of non-fictie, brengt Nathan Thrall een echt gebeurd horrorverhaal samen met een uitzonderlijk heldere analyse van de absurde situaties in en rondom Jerusalem. Voor, tijdens en na dat vreselijk bus ongeval brengt hij diverse personages samen met hun aandeel in het drama. Het is een boek waar je helemaal niet vrolijk van wordt en ik heb omwille van de herkenbaarheid en eigen ervaringen dikwijls eventjes moeten slikken. Het is dus nog steeds onmogelijk om een normaal leven te leiden in Israël of Palestina. IDF-dienstplichtige, kolonist, veiligheids- of hulpdienst, gemotiveerde medicus of gewoon huisvader, Palestijn of Israëliet, het leven is een dagelijkse strijd om te overleven. Die strijd en die haatgevoelens, dat wil eigenlijk niemand.
Ik ben toch ook wel aangenaam verrast dat de joodse schrijver heel menselijk de soms ingewikkelde en conservatieve familiale situaties van de betrokken Palestijnse families uitrafelt. Huisvader Abed Salama heeft een pijnlijke voorgeschiedenis met een rugzakje waardoor hij zichzelf zelfs gestraft voelt als zijn oogappel de 5-jarige Milad Salama omkomt in het ongeval. Iedereen ervaart het drama en rouwt op een verschillende manier. Het is zo herkenbaar voor eenieder die ooit zelf een familiedrama heeft meegemaakt. Een controlepost die gesloten blijft. Een legerpatrouille weigert hulp. De verwaarloosde infrastructuur, de onverschilligheid, de onmacht van hulpverleners en zelfs de verwijten naar een moeder die haar kind die dag op die bus naar de hel heeft gezet, het speelt allemaal in de hoofden van de betrokkenen. Erger nog, de schrijver tekent met een zekere walging op hoe joodse jongeren nadien met leedvermaak de dood van de kleuters bagatelliseren. Ik besef steeds meer dat een onbeleefde snauw van een jonge soldate op diezelfde weg naar de ‘Heilige’ stad en zijzelf ook eigenlijk een slachtoffer van het systeem maar peanuts was met wat de huidige bewoners van dit land dagelijks moeten meemaken.
Dit was een vreselijk ongeval met heel veel oorzaken en gevolgen: onervaren chauffeur, onveilige versleten bus, veel te late en zelfs gedwarsboomde reacties van de Palestijnse hulpdiensten, verwaarloosde weg, stugge militairen. Niemand verklaarde echter dat de Palestijnen in het gebied werden verwaarloosd omdat de Joodse staat ernaar streeft het aantal Palestijnen terug te dringen in Groot-Jeruzalem, de plek die het meest begeerd wordt door Israël. Arik Weiss, verslaggever voor Channel 10 en door sommige politici verweten nogal links te zijn, maakte een reportage niet over het ongeval zelf maar wel over de perverse reacties en de haatberichten op Facebook van sommige jonge Israëli.
“Het is maar een bus met Palestijnen. Niet belangrijk. Jammer dat er niet meer dood zijn. Geweldig! Minder terroristen!!!! Heerlijk nieuws om de ochtend mee te beginnen. Mijn dag is goeoeoeoed!” Als je dan geen maagzuur krijgt, dan weet ik het niet meer.
“Het is maar een bus met Palestijnen. Niet belangrijk. Jammer dat er niet meer dood zijn. Geweldig! Minder terroristen!!!! Heerlijk nieuws om de ochtend mee te beginnen. Mijn dag is goeoeoeoed!” Als je dan geen maagzuur krijgt, dan weet ik het niet meer.
Ik bestelde dit boek niet alleen omwille van die herkenbaarheid van wat ikzelf heel beperkt heb meegemaakt, maar vooral ook om wat de critici erover schreven. Het boek werd gepubliceerd in dezelfde week van de Hamas aanvallen op 7 oktober 2023 en sommigen leggen met dit boek meteen de link naar oorzaken en gevolgen. Lees dit boek vooral niet enkel omwille van het verhaal van een dodelijk bus ongeval met Palestijnse kleuters. Blijf in dit boek vooral ook stilstaan bij de vele verwijzingen naar de politieke situatie, de hoofdrolspelers en politici en de oorzaken van een drama dat maar blijft voortduren. Inshallah إِنْ شَاءَ ٱللَّٰهُ
Michel Ackaert
Michel Ackaert
Vertaler Ineke van den Elskamp
Meer van Michel Ackaert
