2 november 2023
Beste vrijzinnige fellowtravelers
Het kindermisbruik zelf uiteraard, maar toch vooral de degoutante decennia durende ontkenningsfase van de Kerk jaagt heel wat vrijzinnig humanisten de gordijnen in. Ook de recente betogingen tegen de lessen seksuele opvoeding in het Franstalig onderwijs deed mij qua commentaar, samen met heel wat anderen, vanuit de heup schieten.
Mijn stukje, waarin ik een beetje de draak steek met onze godsgelovige medemens, lokte, veel meer dan anders, positieve reacties uit en zelfs vragen tot overname op gelijkaardige platformen. Uiteraard streelt dat mijn ijdelheid. Maar lof maakt ook doof voor zelfkritiek. Dat heb ik dan toch maar eens gedaan en ik heb mezelf al streng moeten toespreken.
Want een tongue in cheek-stukje vlotjes uit de pen laten vloeien op het eigen platform vol gelijkgezinden, en dan likes oogsten, is dat niet te gemakkelijk, is dat geen thuismatch voor eigen publiek?
Het kan nooit kwaad om gelovigen van allerlei obediënties eraan te herinneren dat hun overtuiging prima is, maar ook niet meer dan dat, een soort veredelde mening. En die mag te allen tijde bevraagd worden en ja, daar mág mee gelachen worden. Voorlopig kan dat hier nog, in tegenstelling tot andere delen van de wereld. Verder is het is ook maar een column en geen theologisch traktaat. Dus tot zover niks aan de hand met mijn stukje.
Maar wat niet klopt is dat ik de draak steek met een god die in de hoofden van westerse (!) gelovigen en een gedeelte (!) van de moslims niet meer bestaat. Zelfs in de parochiale kerkstraat ziet men God niet meer als een subject met intenties en oordelen, maar als een abstractie. En in de theologie weet men dat al driehonderd jaar. Een theoloog die mijn stukje leest zal de schouders ophalen en zich niet aangesproken voelen omdat ik het niet over zijn God heb; een diepgelovige christen zal zich er ook niet in herkennen, maar zal het eerder als wrang en onnodig kwetsend ervaren. En over de perceptie van moslims durf ik zelfs niet te speculeren.
Daniel Dennett schreef: 'There's no polite way to suggest to someone that they have devoted their life to a folly'. Ik vind dat hij gelijk heeft, maar moeten wij vrijzinnigen niet stilaan aanvaarden dat gelovigen vandaag ook geëvolueerd zijn en heel wat waarden verdedigen waar wij ook achter staan? Moeten wij niet aanvaarden dat die droom van de secularisatiethese waarbij we aannamen dat geloof uiteindelijk volledig zou verdampen naarmate de wetenschappelijke inzichten vorderden, dat het er niet zal van komen? Of we het nu prettig vinden of niet, we moeten nog decennia, of misschien wel eeuwen, verder met mensen die hun waarden, abstracties, angsten en verlangens in metaforen en verhalen gieten om erover te kunnen spreken, om ze te delen, om er mee om te gaan. Niks mis met onze wetenschap en ratio, maar hun verhalen zijn blijkbaar sexyer. Ze spreken niet alleen het verstand aan, maar ook het gevoel. Ik heb het niet nageteld, maar ik heb de indruk dat er intussen wel heel veel mensen zijn die zichzelf gelovig zouden noemen, maar zich al lang niet meer vertegenwoordigd voelen door de Kerk. Dan toch maar de hand reiken en al zeker geen bruggen afbreken door uitlachverhaaltjes?
Ik hoef niet overtuigd te worden van het perfide karakter van religieuze waan, vooral in toxische alliantie met politieke agenda's. Maar laten we ons kruit toch maar droog houden voor het verzet tegen het instituut en die politieke slippendragers. Ook, en misschien wel vooral, de onzichtbare. Zie onder andere de manipulaties bij justitie bij operatie Kelk indertijd.
Conclusie: ja, het was een (te) gemakkelijk succes, ja westerse (!) gelovigen zijn ook geëvolueerd en ja bruggen bouwen en geen vermoeiend verzet meer tegen een god die niet meer bestaat, zeker. Immers, strijd leveren met argumenten die wel grappig zijn, maar gemakkelijk weg te wuiven vallen, dat ondermijnt de kracht van je betoog.
Des te meer energie hou ik over om tekeer te gaan tegen gelovigen die hun verhalen niet gebruiken waarvoor ze dienen, namelijk als metaforen die abstracties bespreek- en behapbaar maken, maar als nepargumenten om hun eigen wetten aan iedereen op te dringen en hun geloof opnieuw over de publieke ruimte uit te spreiden. We hebben driehonderd jaar gestreden om onder het juk van mijnheer pastoor vandaan te raken en ik huiver bij de signalen die wijzen in de richting van een verlangen naar desecularisatie.
Helemaal woest word ik als ik moet vaststellen dat, niet de cohort der gelovigen zelf, want die hebben meestal andere zorgen, maar hun politiek personeel er nog altijd in slaagt dwars te liggen bij de uitbreiding van de ethische wetten. Bij de hernieuwing van mijn wilsbeschikking is nog maar eens gebleken hoe zij de gang van zaken beïnvloeden en bemoeilijken. En dat veel meer dan ze met hun lege kerken kunnen waarmaken. Om nog te zwijgen over de pogingen tot bonding tussen katholieken en moslims die heel wat vrijzinnigen niet lijken op te merken.
Tot slot, beste gelovigen allerhande, 't was maar om te lachen. 'k Zal het nooitnimeer doen. Maar als jullie een speciaal statuut opeisen dat geen lach of kritiek verdraagt, begin ik opnieuw.
Meer van Max Schneider