16 september 2024
Hoe Parijs de revolutie maakte & de revolutie Parijs
Jacques Pauwels (1946) studeerde geschiedenis aan de Universiteit Gent. Hij emigreerde naar Canada waar hij in 1976 een PhD History behaalde en in 1995 een bijkomende master en PhD Political Science aan de University of Toronto. Daar gaf hij ook les en hij publiceerde verschillende geschiedenisboeken over de twee wereldoorlogen en de Franse Revolutie.
In 2007 schreef Pauwels Het Parijs van de Sansculotten. Een reis door de Franse Revolutie.
Hoe Parijs de revolutie maakte & de revolutie Parijs is een herziene en uitgebreide versie van dat werk.
In zijn boek vermeldt Pauwels dat voor hem de opdrachten die hij voorin een werk vindt, erg belangrijk zijn. Zo kunnen we niet voorbijgaan aan de opdracht die hij zelf op de eerste pagina van zijn boek schrijft: “Om de oorsprong en de problemen van de moderne democratie te begrijpen moet men eerst de Franse Revolutie onder de loep nemen” van Domenico Losurdo. In zijn werk over de Franse Revolutie en Parijs doet hij een poging om de moderne democratie in Frankrijk en omstreken beter te begrijpen.
Pauwels is een eigenzinnig verteller en zoekt met een open geest de vergelijkingen op om zijn stellingen te verantwoorden. Als een geboren reisleider en rasverteller kuiert hij door het Parijs van de 18e en de 19e eeuw tot op de huidige dagen. Door zowel het voor als het na van de verschillende revoluties te beschrijven, tekent hij een mooi beeld van een veranderende stad. Gekruid met de historische gebeurtenissen levert dit een zeer interessant en leesbaar-spannend boek op. Ondanks de opsomming van de vele historische figuren en Franse koningen met daarbij de nodige troonpretendenten verveelt het nooit. Zonder de grote lijnen te vergeten, weet Pauwels met de nodige details en anekdotes blijvend te boeien.
Het waren stormachtige jaren in de geschiedenis van de Franse hoofdstad. Het originele aan dit boek is dat Pauwels van de historische ontrafeling van de revolutie een wandeltocht maakt door de straten van Parijs en Versailles. Kennis van Parijs of op zijn minst het bezit van een goed stratenplan helpen om de snel opeenvolgende gebeurtenissen te situeren.
Pauwels verbergt zijn sympathie voor de armen en de onderdrukten in de grootstad niet. Het egoïstisch eigenbelang van adel en rijke bourgeoisie komt telkenmale tot uiting. Ook de negatieve rol van de kerk en zijn kerkvorsten wordt op een heldere manier beschreven.
Hoewel het de allerarmsten waren die de revolutie begonnen, betreurt Pauwels het dat zij niet mee profiteerden van de omwenteling. Integendeel was het de rijke bourgeoisie die uiteindelijk met de winst – in dit geval: het geld – aan de haal ging.
Speciale aandacht gaat naar het verschil in mentaliteit tussen de bevolking van Parijs en die van “la France profonde”. Het aantal slachtoffers dat onder de guillotine stierf, weegt Pauwels af tegenover de meervouden aan doden die vielen door de contrarevoluties en de oorlogen van Bonaparte.
Het boek sluit af met een beknopt overzicht van de revoluties van 1830, 1848 en de Parijse Commune van 1871. Pauwels onderzoekt de bijna gelijke beweegredenen met de ook immer dezelfde resultaten: de armen worden er slechter van en de rijken zo mogelijk nog rijker.
Naast een mooi verhaal laat dit boek een wrange nasmaak achter van de gemiste kansen die de opeenvolgende revoluties hadden kunnen opleveren. Behalve de schitterende teksten wordt het boek nog geïllustreerd met oude tekeningen, prenten, gravures en kaarten. Verschillende chansons – met vertaling – maken het boek volledig. Lezen over Parijs kent geen einde en dat bewijst de uitgebreide literatuurlijst.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
