21 augustus 2024
Het Vaticaan. Achter de schermen van de kerk.
Rik Torfs maakte een zesdelige tv-documentaire over het Vaticaan. Hij kreeg hiervoor de unieke kans om te spreken met vooraanstaande gezagsdragers in het centrum van het Vaticaan. Voor dit boek “Het Vaticaan. Achter de schermen van de kerk” doet hij beroep op dezelfde interviews. Maar Torfs brengt nu ook zijn persoonlijke analyse en mening over die instelling. Hij is op zoek naar het antwoord voor wat voor hem de kernvraag is: “Bestaat er redding voor de kerk?”
Rik Torfs is kerkjurist, was rector van de KU Leuven en was daarvoor senator voor de CD&V. Ondanks zijn kritische aanleg, blijft hij een volgeling van de christelijke gedachtewereld. Voor dit boek vertrekt hij dan ook vanuit zijn ideeënwereld: “De kerk is vreselijk onvolmaakt, maar niet de slechtste instelling uit de geschiedenis.” Voor hem is het belangrijk om te onderzoeken of er een redding bestaat voor die kerk.
Torfs constateert dat de kerk wereldwijd onder vuur ligt. Voor velen bewijst de wetenschap dat het geloof onzin is. Torfs is nog steeds een overtuigd katholiek. Objectief is hij niet en zijn persoonlijke visie op kerk en geloof zijn de leidraad in dit boek. De gesprekken die hij had met bisschoppen, kardinalen en medewerkers van de Romeinse curie dienen in de eerste plaats als illustratie voor zijn mening. Tegenstanders of criticasters komen niet aan bod.
In dit boek schrijft Torfs over de macht en de ideeën van de hoofdrolspelers in het Vaticaan. Zijn eerste hoofdstuk handelt dan ook over de pausen. Hij stelt een lijst op van de pausen sinds 1939 – het zijn er zeven. Ze worden ingekleurd met hun goede en minder goede kanten. Het is de paus die het gezicht bepaalt van de kerk. Hij wordt bijgestaan door de Romeinse curie, het onderwerp van hoofdstuk twee. Het is het bestuursapparaat van de paus en te vergelijken met ministeries. In hoofdstuk drie beschrijft Torfs de spanning tussen het Vaticaan en de lokale kerken. Het belang van het Westen neemt af ten overstaan van Azië en Afrika. Een zwarte paus is dan ook de wens van velen maar heel vaak wordt het Westen een vorm van kolonialisme verweten bij morele dilemma’s. Vervolgens heeft Torfs het over de meest heikele onderwerpen binnen de kerk: hoofdstuk vier met “De vrouw” en hoofdstuk vijf met “Seksueel misbruik”.
In hoofdstuk zes “Geloof en gedachten” legt Torfs de vinger op de wonde. Het Vaticaan is een instituut geworden dat zich bezighoudt met wereldse zaken en zich onvoldoende concentreert op het geloof. Samen met de “Slotbeschouwing” is dit het meest waardevolle deel van het boek. Torfs kan hierin zijn eigen gedachten ontwikkelen. Hij doet dat bondig, onderlegd en overtuigend. Het geloof komt in de eerste plaats, georganiseerd door de Kerk en geïnstitutionaliseerd door het Vaticaan. Hij ziet zijn hoge verwachtingen op het gebied van de zin van het leven onvoldoende ingevuld door het instituut Vaticaan. Voor Torfs zou dat de essentie moeten zijn, maar primeren de grote levensvragen niet meer in de kerk zoals we die nu kennen.
Zoals Torfs een begenadigd spreker is, schrijft hij ook. Zijn verhaal is boeiend tot meeslepend en schept zelfs het verlangen om dieper te gaan graven. Hij slaagt erin een beeld te schetsen dat dicht bij de werkelijkheid staat. Oplossingen biedt hij niet aan maar wel de waarschuwing dat dit het einde van de kerk kan zijn.
Het boek is verlucht met 32 pagina’s mooie portretten van de sprekers die in het verhaal optreden. Achteraan vind je een namenregister.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
