6 november 2023
Tips voor wie zich in filosofie verdiept
Filosofiedocent Floris van den Berg geeft beginnende studenten filosofie, en al wie erin geïnteresseerd is, twintig tips mee.
_Op weg in de filosofie
'Drie eenvoudige maar onweerstaanbare hartstochten hebben mijn leven beheerst: de behoefte aan liefde, de drang naar kennis en het bijna ondraaglijke besef dat het mensdom smartelijk lijdt.' (Bertrand Russell)
- Geschiedenis van de filosofie: Gebruik een leesbare geschiedenis van de filosofie. Heel goed leesbaar en het eerste overzichtswerk dat dierethiek opneemt, is De rivier van Herakleitos van de Gentse filosofen Etienne Vermeersch en Johan Braeckman.
- Filosofisch lexicon: Schaf een handzaam filosofisch lexicon aan en gebruik het om woorden, begrippen en denkers op te zoeken. Wikipedia geeft ook veel informatie (en vaak nog meer in het Engels en andere talen), maar ga daar niet klakkeloos op af.
- Notitieschrift: Houd een schriftje bij met citaten en ideeën, denkers, boektitels die je tegenkomt. Hou bij welke filosofen jou aanspreken en waarom.
- Favofilosoof: Word expert in het werk van één filosoof. Kies een (hedendaagse) filosoof van wie je alles leest en bijhoudt wat er over die denker wordt geschreven (ook de YouTube video's natuurlijk).
- Filosofie Magazine: Lees alle artikelen (ook die je saai of ontoegankelijk vindt – daar leer je ook van) en zoek onbekende begrippen en denkers op.
- Filosofielezingen: Ga naar filosofische lezingen en debatten (Studium Generale, Nexus, Nacht van de vrijdenker, Internationale School voor Wijsbegeerte, School of Life etc.)
- Leesstrategie: Voordat je een boek leest: doe wat internetonderzoek naar de auteur en kijk of er boekbesprekingen zijn.
- Leesplezier: Lees vooral wat je interesseert en motiveert! Secundaire literatuur over filosofen ‒ al of niet uit de canon ‒ is dikwijls toegankelijker en helpt je sneller vooruit dan je vastbijten in de primaire teksten. Je bent de baas over wat je leest: je hoeft een boek niet uit te lezen!
- Boekdialoog: Interacteer met de boeken die je leest, door actief met pen in de aanslag te lezen. Zie lezen als een dialoog. Schrijf in de kantlijn wat jij ervan vindt. Markeer wat je leuk of belangrijk vindt of waar je het juist niet mee eens bent. Je kunt ook smileys of boze of verbaasde smileys gebruiken. Als je actief met een boek in dialoog bent geweest en het voorzien hebt van aantekeningen, kun je er gemakkelijk relevante passages in terugvinden. Zo creëer je een levende bibliotheek. Alleen als het jouw eigen boek is mag je erin schrijven natuurlijk!
- Huisbibliotheek: Bouw een thuisbibliotheek op met werken van jouw favoriete denkers en relevante handboeken. Bezoek eens antiquarische boekhandels en kijk wat er bij filosofie staat. Bezoek vooral ook antiquariaat Isis in Groningen waar een uitgebreide filosofieafdeling is – de grootste van Nederland. Boeken zoeken op internet – bijvoorbeeld bij Boekwinkeltjes – kan ook veel opleveren. Vele klassieke werken zijn in het Engels en andere talen op internet te lezen, meestal als scans van oude boeken.
_Onderweg in de filosofie
'Ik beweer niet dat mijn inzicht altijd het juiste is, maar het is wel het resultaat van eerlijk onderzoek. Ik aanvaard dat anderen tot een andere conclusie komen, maar ik hoop dan wel dat ook zij hun huiswerk verricht hebben.' (Etienne Vermeersch)
- Contrafilosoof: Kies een contrafilosoof: een (hedendaagse) filosoof met wie je het oneens bent en houd bij wat deze denker schrijft en wat er over hem/haar geschreven wordt.
- Tijdschriften: Lees een palet aan tijdschriften (met name opiniebladen). Koop de ene week/maand Vrij Nederland, dan De Groene Amsterdammer, HP/DeTijd, De Vrijdenker. Kijk waar er filosofie aan bod komt. Met een abonnement op Blendle kun je veel tijdschriften lezen.
- Verbreding: Filosofie gaat om brede vorming. Lees ook gepopulariseerde wetenschap (zoals Dawkins, Pinker, Wilson, De Grasse Tyson, Hawking, De Waal, Swaab, Mak). Vergeet niet om ook je opponenten serieus en aandachtig te lezen. Bekijk Ted(x) Talks.
- Leesclub: Wanneer je over een boek praat komt het tot leven, dan verdiep je je begrip en leeservaring.
- Podcasts: Luister naar filosofische podcasts of YouTube-video's.
- Train je brein: Doe een cursus Train your Brain voor studievaardigheden als snellezen, mindmappen, geheugentraining.
- Primaire tekst: Kies een primaire tekst waarvan je weet dat die voor jouw eigen ontwikkeling belangrijk is en bijt je daarin vast. Lees secuur. Neem de tijd. Zoek begrippen op. Lees over het boek. Maak aantekeningen. Maak een uittreksel. Heel goed leesbaar zijn Plato's Dialogen, Utopia van Thomas More en On Liberty van John Stuart Mill.
- Biografie: Lees eens een (auto)biografie van een filosoof. Daarmee komt filosofie tot leven. Bijvoorbeeld over Nietzsche, Mill, Russell of De Beauvoir.
- Leesplan: Welke boeken wil je lezen en waarom? Voeg een deeltje uit Elementaire Deeltjes/Oxford Very Short Introduction Series toe over een onderwerp dat je interesseert.
- DIY filosofie: Als je voor een filosofische vraag komt te staan, denk daar dan eerst zelf over na, voordat je erover gaat lezen.