19 september 2023
Jezus en de kwetsbaren
Een reactie op de documentairereeks 'Godvergeten' die men, niet zelden uit de mond van progressieve christenen, deze dagen vaak hoort is: 'Jezus koos radicaal voor de kwetsbaren. Wat pedofiele priesters doen is heiligschennis.' Op het eerste gezicht is dit argument plausibel. Het appelleert gelovigen aan een belangrijk aspect van de christelijke moraal. Maar was Jezus wel zo'n beschermer van de zwakken?
Wie de bijbel grondig en onbevooroordeeld leest, komt vaak passages tegen die dat beeld toch enigszins nuanceren. De houding van Jezus, en bijgevolg ook de religie die uit zijn prediking voortkwam, is op zijn minst ambivalent. Die dubbelzinnigheid geldt trouwens ook voor alle andere religies. Enkele voorbeelden van de minder leuke kantjes van de zoon van god.
Wanneer in Gethsemane een discipel van Jezus het oor van de knecht van de hogepriester afhakt, zegt Jezus: 'Steek uw zwaard weer op zijn plaats. Want allen die naar het zwaard grijpen, zullen door het zwaard omkomen. Of meent ge soms dat Ik niet de hulp van mijn Vader kan inroepen, die Mij dan aanstonds meer dan twaalf legioenen engelen ter beschikking zou stellen? Maar hoe zouden dan de Schriften in vervulling gaan, die zeggen dat het zo gebeuren moet?' (Matteüs 26:52-54). Wat lijkt op een pacifistische oprisping is eigenlijk een verdekte afdreiging. Het niet in vervulling gaan van de Schriften (de voorspellingen in het Oude Testament) is de enige reden waarom Jezus zijn Vader er effectief van weerhoudt twaalf legioenen engelen te laten opdraven. Jezus benut hier zijn relatie tot God, zijn Vader, om te dreigen met macht en vernietiging. Daar kan broeder Stockman met zijn 'Uw vrouw werkt toch in een katholieke organisatie, hé?' een puntje aan zuigen.
In hetzelfde evangelie, namelijk dat van Matteüs, lezen we in hoofdstuk 10 dat Jezus 'niet vrede, maar het zwaard' is komen brengen. En nog: 'Tweedracht ben Ik komen brengen tussen een man en zijn vader, tussen dochter en moeder, schoondochter en schoonmoeder; en iemands huisgenoten zullen zijn vijanden zijn'. En laat dat nu net zijn waar die kindermisbruikende priesters zo goed in waren: een wig drijven tussen kinderen en hun ouders.
Dat Jezus fysiek geweld niet schuwde, blijkt onder andere uit het verhaal van de tempelreiniging (Johannes 2). Jezus maakt van een touw een gesel en slaat de handelaars en wisselaars samen met hun hebben en houden hardhandig de tempel uit (zie Maarten 't Hart, De schrift betwist, pp. 275-277). Ook voor ongelovigen die hem niet erkennen als de Messias is hij bijzonder intolerant. Zelfs de bomen moeten het ontgelden. Wanneer Jezus met zijn gevolg langs een vijgenboom passeert die geen vruchten draagt, vervloekt hij het arme boompje en verpietert het terstond tot een ellendig hoopje verdorde takken. En als we er, de goddelijke drie-eenheid indachtig, van uitgaan dat vader en zoon één zijn, dan heeft hij nog vele andere gruweldaden op zijn geweten.
Het probleem is dat nogal wat gelovige bijbellezers aan 'cherry picking' doen. Zoals Michel Onfray schrijft: 'Bij dit willekeurige graafwerk wordt bovenal zeer selectief gelezen. Immers, al deze boeken zouden geïnspireerd of gedicteerd zijn door God, en ze kunnen dus slechts perfect, absoluut en definitief zijn. God beheerst het gebruik van de rede, het beginsel van niet-tegenstrijdigheid, de dialectiek van consequenties, anders is hij geen God meer.' (Michel Onfray, Atheologie. De hoofdzonden van jodendom, christendom en islam, pag. 183) Als men dit principe consequent toepast, dan kan je met de bijbel alle kanten op.
Geestelijken die kinderen misbruiken kunnen zich dus net zo goed op Jezus' moraal beroepen als zij die hen aanklagen.
Meer van Rik Lefevere