Kwintessens
Geschreven door Marc Cosyns
  • 1591 keer bekeken
  • minuten leestijd
  • Reacties

28 juni 2023 Oorlog en taboe
Ik kom nog uit een tijd waarin men vooropstelde dat het laatste taboe zou sneuvelen. Verschillende taboes werden als laatste 'gepromoot', maar altijd opnieuw kwam er een ander opduiken. Het laatste taboe dat ik actief meemaakte, was dat rond de dood: die bespreekbaar maken, gevolgd door de dood in de ogen kijken tot en met zelf over het einde beslissen. Palliatieve zorg en euthanasie, het een kan niet meer zonder het ander als een recht voor iedere persoon met een zorgnood, zoals men nu een patiënt noemt
Ik overdrijf wellicht als ik schrijf dat er ondertussen iedere dag een taboe sneuvelt, maar er ook telkens weer nieuwe ontstaan. Sneuvelen bijvoorbeeld, is op zich een taboe wanneer men oorlogsretoriek in de taal wil vermijden en geweldloos communiceren poneert. Maar 'nooit meer oorlog' blijkt ondertussen een slogan die taboe wordt.
'Keer op keer sneuvelt een westers taboe in de oorlog in Oekraïne. Straks ook het laatste?', lees ik in de westerse media einde mei. Met de Storm Shadow-langeafstandsraketten, met een vuurbereik van liefst 250 kilometer, verdween opnieuw een taboe in de westerse wapenleveringen. Het scenario is daarbij telkens hetzelfde: Oekraïne vraagt een bepaald type wapen, het westen treuzelt en zegt dat het onmogelijk is wegens het vermeende risico op escalatie door de Russisch president Poetin, en beslist na enkele maanden om het toch toe te staan en te bezorgen. Zo ging het met de Himars-raketsystemen, later met de moderne westerse gevechtstanks, nu met de langeafstandsraketten en straks met westerse gevechtsvliegtuigen zoals de F-16 …
Als actief lid van Artsen voor Vrede en de Nederlandse Vereniging voor Medische Polemologie kan en wil ik deze probleemstelling niet uit de weg gaan, laat staan er een taboe van maken. De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, António Guterres, verklaarde bij zijn bezoek aan de geteisterde zwaar getroffen stadjes in de buurt van Kiev: 'Een oorlog in de 21e eeuw is een absurditeit, geen enkele oorlog is aanvaardbaar in de 21e eeuw. Als we het hebben over oorlogsmisdaden, kunnen we niet vergeten dat de ergste misdaad oorlog zelf is.' Guterres benadrukte ook dat de voortzetting van de oorlog in Oekraïne moreel onaanvaardbaar is, politiek niet verdedigbaar en militair gezien zinloos. Hij was zichtbaar onder de indruk van de verwoestingen eind april '22 en doorbrak het taboe om in te gaan tegen de 'gerechtvaardigde oorlog'.
Houdt het in dat Oekraïne (en het westen) zich niet militair mogen verzetten tegen de invasie die Rusland voorstelt als zijn jus ad bellum en preemptive war? Natuurlijk niet. De VN-secretaris en met hem alle pacifistische bewegingen willen veiligheid en vrede blijven benadrukken en de hele wereld behoeden voor de economische lobby van (nucleair) oorlogstuig via machtshebbers van rivaliserende staten.
Het mag geen taboe zijn om dit permanent te belichten!
Ondertussen is de zomer in aantocht en worden we minder geconfronteerd met (de maatregelen door) de oorlogscrisis in ons dagelijks leven. Met de zomerzonnewende vierden we zopas de overwinning van het licht op de duisternis, althans voor sommigen van het noord(west)elijk halfrond. Weer meer tijd voor andere en nieuwe taboes, zonder cynisch te klinken. Zo is het voor sommige voedingsdeskundigen een taboe om rabarber te eten na 21 juni. Ik behandel liever recente wetenschappelijk onderbouwde taboes. Hiv en seksualiteit bijvoorbeeld, geen nieuw taboe maar blijvend, vooral bij personen met migratieachtergrond blijkt uit recent onderzoek, vooral in verband met de preventiepil (PrEP). Over seks praten in een relatie scoort als taboe ook nog altijd hoog. En hoeveel beslissingsautonomie heeft een vrouw tijdens de bevalling? Het taboe van de menopauze bij de vrouw blijkt alomtegenwoordig in de media. Eind mei verscheen het boek Het Verboden Woord van presentatrice Caroline Tensen, vooral gekend in Nederland. Het is moeilijk na te gaan in welke mate dit taboe gestuurd is door medische firma's en hun expertartsen, ondanks allerlei ethische codes voor (universitaire) onderzoeksgroepen waaraan ze gebonden zijn. Het gebeurt vaker dat informatie rond lichamelijke taboes doorbroken worden in de aanloop naar een nieuw geneesmiddel. En er is een geneesmiddel op komst voor opvliegers, een klacht waar 70 procent van de vrouwen in en rond de menopauze 'last' van hebben. De doelgroep is groot genoeg om 'detaboeïserende' informatie de wereld in te sturen als verdoken reclame.
Als ik op het moment dat ik dit schrijf, 16 juni 2023, bij Google Alerts 'taboe' intik, zijn de meest populaire hits: de penopauze bij de man en het doorbreken van het taboe betreffende de gezondheidstoestand van de paus. Er worden geen verbanden gelegd tussen beide. De titel van een artikel in Kerknet is veelzeggend: 'Van taboe tot wereldnieuws: gezondheid paus minutieus opgevolgd'. Ooit was de gezondheid van de paus een absoluut geheim, nu krijgen media van het Vaticaan twee keer per dag een bulletin. De meeste mannen maken geen bulletin van hun penopauze. Misschien noteren ze wel de gerelateerde klachten voor zichzelf in afvinklijstjes of turven ze het aantal erecties, maar erover praten blijft taboe. Misschien is het daardoor dat ze blijven oorlog voeren?
Kwintessens
Marc Cosyns is huisarts en academisch consulent Vakgroep Volksgezondheid en Eerstelijnszorg (Universiteit Gent). (Foto © Tim Dirven)
_Marc Cosyns -
Meer van Marc Cosyns

_Recent nieuws

Bekijk alle nieuwe berichten

_Populair nieuws

Bekijk meer populair nieuws