21 maart 2024
Het cordon sanitaire?
Vivat, vivat, semper vivat!
De vrijheid van meningsuiting behoort tot de essentie van een democratische rechtsstaat en werd om die reden verankerd, zowel in de Belgische grondwet als in het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. Onder meer daarin verschilt onze maatschappij van een dictatuur, waarin slechts één mening wordt geduld, die van de grote leider of de partij. Hoe verweert een democratische rechtsstaat zich dan tegen die meningen die hem onderuit proberen te halen?
Grosso modo zijn er drie mogelijkheden.
Ten eerste: door het vrije debat. Tegenover de argumenten die, bij wijze van voorbeeld, de dictatuur verdedigen – één sterke leider voor één volk – worden de waarden van de democratische rechtsstaat geplaatst.
Ten tweede: door het strafbaar stellen van welbepaalde meningen. Vanzelfsprekend kunnen niet alle afwijkende meningen strafbaar worden gesteld, want dan zou de democratische rechtsstaat een slang zijn die zich in de eigen staart bijt; hij zou middels de strafwet nog slechts één mening mogelijk maken en hiermee een dictatuur tot stand brengen. De gevallen waarin afwijkende meningen strafbaar kunnen of moeten worden gesteld, moeten dus beperkt zijn en heel zorgvuldig worden afgewogen. Veralgemenend kan men stellen dat enkel die meningen die zonder redelijke verantwoording schade toebrengen aan een enkeling of een groep vatbaar zijn voor strafbaarstelling. In België was en is er een democratische consensus dat laster en eerroof, het aanzetten tot discriminatie, haat, geweld of segregatie, het verspreiden van racistische denkbeelden en negationisme (het ontkennen van de Jodenvervolging onder het naziregime), strafbaar moeten worden gesteld. De strafwet beschermt hiermee niets anders dan de integriteit van de persoon of de groep tegen die meningsuitingen die deze aantasten.
Op 12 maart 2024 heeft de correctionele rechtbank van Gent Dries Van Langenhove en anderen, waaronder twee partijleden van het Vlaams belang, veroordeeld op basis van bepalingen van de strafwet die het aanzetten tot haat, geweld of segregatie, het verspreiden van racistische denkbeelden en negationisme strafbaar stellen. Daarmee heeft de rechtbank niets anders gedaan dan toepassing gegeven aan de desbetreffende bepalingen van het strafwetboek die, het zij herhaald, democratisch werden gestemd.
En ten derde: door een cordon sanitaire. Die partij die met de democratische rechtsstaat een loopje neemt, wordt door de andere, democratische partijen, van bestuurlijke deelname uitgesloten.
De inkt van het vonnis was nog nat, ik betwijfel zelfs of hij het vonnis al had gelezen, maar Tom Van Grieken was er als de kippen bij om te declameren dat het om een politiek proces ging, dat 'Justitie door en door rot' was en dat zijn partij de twee veroordeelde partijleden, in afwachting van het beroep, verder ging handhaven en steunen.
Grosso modo zijn er drie mogelijkheden.
Ten eerste: door het vrije debat. Tegenover de argumenten die, bij wijze van voorbeeld, de dictatuur verdedigen – één sterke leider voor één volk – worden de waarden van de democratische rechtsstaat geplaatst.
Ten tweede: door het strafbaar stellen van welbepaalde meningen. Vanzelfsprekend kunnen niet alle afwijkende meningen strafbaar worden gesteld, want dan zou de democratische rechtsstaat een slang zijn die zich in de eigen staart bijt; hij zou middels de strafwet nog slechts één mening mogelijk maken en hiermee een dictatuur tot stand brengen. De gevallen waarin afwijkende meningen strafbaar kunnen of moeten worden gesteld, moeten dus beperkt zijn en heel zorgvuldig worden afgewogen. Veralgemenend kan men stellen dat enkel die meningen die zonder redelijke verantwoording schade toebrengen aan een enkeling of een groep vatbaar zijn voor strafbaarstelling. In België was en is er een democratische consensus dat laster en eerroof, het aanzetten tot discriminatie, haat, geweld of segregatie, het verspreiden van racistische denkbeelden en negationisme (het ontkennen van de Jodenvervolging onder het naziregime), strafbaar moeten worden gesteld. De strafwet beschermt hiermee niets anders dan de integriteit van de persoon of de groep tegen die meningsuitingen die deze aantasten.
Op 12 maart 2024 heeft de correctionele rechtbank van Gent Dries Van Langenhove en anderen, waaronder twee partijleden van het Vlaams belang, veroordeeld op basis van bepalingen van de strafwet die het aanzetten tot haat, geweld of segregatie, het verspreiden van racistische denkbeelden en negationisme strafbaar stellen. Daarmee heeft de rechtbank niets anders gedaan dan toepassing gegeven aan de desbetreffende bepalingen van het strafwetboek die, het zij herhaald, democratisch werden gestemd.
En ten derde: door een cordon sanitaire. Die partij die met de democratische rechtsstaat een loopje neemt, wordt door de andere, democratische partijen, van bestuurlijke deelname uitgesloten.
De inkt van het vonnis was nog nat, ik betwijfel zelfs of hij het vonnis al had gelezen, maar Tom Van Grieken was er als de kippen bij om te declameren dat het om een politiek proces ging, dat 'Justitie door en door rot' was en dat zijn partij de twee veroordeelde partijleden, in afwachting van het beroep, verder ging handhaven en steunen.
Een politiek proces? Niemand kan betwisten dat de wetgeving in kwestie het resultaat is van een politiek proces – lees: tot stand gekomen via de democratische weg – maar het proces zelf? De rechtbank heeft niets anders gedaan dan de wet toegepast op welbepaalde feiten en doet hiermee niet aan politiek; zij past de politiek tot stand gekomen wet toe. En akkoord, de bestraffing van Dries Van Langenhove was streng, maar de ten laste gelegde feiten waren ook uitermate grof; en nogmaals, ook de marge die de rechtbank heeft bij de bestraffing van feiten is het resultaat van een politiek debat en een politieke keuze.
Justitie 'door en door rot'? De rechtbank die de wet toepast is niet door en door rot, in het beste geval is de wet door en door rot en dat mag Tom Van Grieken perfect vinden, maar dan moet hij de democratische weg volgen om die wet aan te passen. Of alludeerde Van Grieken in één adem ook op het voorval bij de Hoge Raad voor de Justitie, waar een hoge magistraat zich heeft bezondigd aan examenfraude? De integriteit van een organisatie meet men vooral af aan de wijze waarop die organisatie omgaat met het gebrek aan integriteit van haar leden dat zich, hoe dan ook, ooit zal voordoen. Wat dat betreft heeft justitie meer dan voorbeeldig gehandeld, misschien heeft zij zelfs aan overacting gedaan door alle geslaagde kandidaten te verplichten het magistratenexamen te herdoen. Door justitie 'door en door rot' te noemen, lanceert Tom Van Grieken, nota bene een lid van de wetgevende macht, een volstrekt ongeoorloofde aanval op een van de pijlers van onze rechtsstaat, zijnde een onafhankelijke rechterlijke macht en deze aanval is ongeoorloofd omdat hij het vertrouwen van onze samenleving in haar instellingen onderuit wil halen.
Tom Van Grieken heeft ook niemand lessen te lezen, als het op integriteit aankomt. Hij zou er goed aan doen toch de randnummers 13.4., 14.4. en 15.2. van het vonnis van de correctionele rechtbank van Gent erop na te lezen zodat hij precies de feiten kent waarop de rechtbank zich heeft gesteund om het Vlaams Belang-lid JVO te veroordelen. De rechtbank heeft hem schuldig geacht omdat hij in de chatgroep van Schild en Vrienden aan iemand een stroomstootwapen heeft aangeboden om 'lastige buitenlanders' op afstand te houden. En hij heeft er een bericht gepost met de inhoud: 'Wat is het verschil tussen een jood en een n*****jood? Een n*****jood moet vanachter in de douches staan' [in het oorspronkelijke citaat werd het n-woord voluit gebruikt, nvdr]. Zo iemand blijft bij de partij Vlaams Belang welkom, terwijl hij deze feiten niet eens betwist? En er is meer. De partij herbergt nog wel meer leden die in een democratische partij niet thuishoren; leden die dwepen met autoritaire regimes en hun leiders en er zelfs hand- en spandiensten aan verlenen. China- en Russiagate, weet uw wel. En ze uit de partij zetten gebeurt maar als zwart op wit wordt bewezen dat ze zich schuldig hebben gemaakt aan spionageactiviteiten. Neen, wat integriteit betreft heeft Tom Van Grieken niemand de les te lezen.
Gelukkig 'heb ieder nadeel ook zijn voordeel', zoals ooit een voetbalgod heeft gezegd. Door justitie 'door en door rot' te verklaren en de veroordeelde leden, die de feiten zelf niet betwisten, in afwachting van hoger beroep aan boord te houden, heeft de voorzitter zelf het deksel van de beerput gelicht. Ziet hij niet in dat de partij hierdoor exact dezelfde geur uitademt als de geur van dezen die zij aan boord houdt? Die geur kan in elk geval geen enkele democraat zijn ontgaan, ook Bart De Wever niet. De conclusie moet dan ook voor De Wever zijn: met die partij kan onmogelijk worden bestuurd, zelfs niet indien zij samen met de N-VA in Vlaanderen de meerderheid zou behalen.
En zeker, de aspiraties van Bart De Wever om met zijn partij ook op federaal niveau aan de bak te komen zijn volstrekt legitiem, maar zijn dreigement om, als zijn partij op dat niveau opnieuw uit de boot zou vallen, met het Vlaams Belang op het Vlaamse niveau samen te besturen, is dat niet meer.
Waarom? Omdat de partij Vlaams Belang ten overvloede heeft bewezen dat zij lak heeft aan de rechtsstaat en de democratie. Tom Van Grieken heeft wellicht ongewild het cordon sanitaire nieuw leven ingeblazen, waarvoor mijn oprechte dank.
Waarom? Omdat de partij Vlaams Belang ten overvloede heeft bewezen dat zij lak heeft aan de rechtsstaat en de democratie. Tom Van Grieken heeft wellicht ongewild het cordon sanitaire nieuw leven ingeblazen, waarvoor mijn oprechte dank.
(Deze tekst werd ook gepubliceerd op demorgen.be, 20 maart 2024. Overgenomen met toestemming van de auteur.)
Meer van Lieven D'Hooghe