Vandaag vernemen we dat zeer recent in Zweden op verschillende plaatsen Koranverbrandingen plaatsvonden. In januari van dit jaar orkestreerde Rasmus Paludan, de Deens-Zweedse leider van de extreemrechtse politieke partij Stram Kurs, een eerste publieke verbranding van het voor moslims heilige boek. In juni jongstleden deed zich hetzelfde voor toen een 37-jarige Irakese vluchteling een aantal bladzijden van de Koran uitscheurde, 'doorspekte’ met varkensvlees en deze bij de grootste moskee van Stockholm in lichterlaaie zette. De actie van de 37-jarige werd niet verboden door de Zweedse autoriteiten omdat 'de veiligheidsrisico's die verbonden [zijn] aan het verbranden van de Koran, niet van die aard zijn dat het verboden moet worden’. Waardoor rellen ontstonden, fatwa’s als zoete broodjes door de lucht vlogen en een zoveelste 'njet’ aangaande de Zweedse toetreding bij de NATO door onder andere de Turkse volksverlakker Erdogan werd uitgeschreeuwd.

Laat mij duidelijk zijn. Ik zou zelf nooit boeken verbranden. Ze zijn me te dierbaar. Ik heb er veel, al heb ik ze niet allemaal gelezen. Toegegeven. Ze staren mij aan vanuit statige kasten, liggen lui op nacht- en andere stofvergarende tafels, en zijn gestockeerd in dozen en kleinere opbergmeubels als stilzwijgend bewijs van pathologische koopwoede gedreven door te ambitieuze drang naar lezen. Ze roepen en smeken om doorbladerd te worden door zachte handen die met de jaren slechterziende ogen moeten helpen hen te doorworstelen. Om dan enkel vast te stellen, bij het beëindigen van een boek, dat de leeshonger geenszins gestild is. Net integendeel. Mijn grote boekenkast prijst zich tevens gelukkig met een versie van de Koran, de Surat Al-Hadid, de Bijbel en de Thora. Die liggen zachtjes te zuchten naast onder andere The God Delusion van Richard Dawkins, God Is Not Great – Why Religion Poisons Everything en The Missionary Position van wijlen Christopher Hitchens, Zoektocht Naar Waarheid door Dirk Verhofstadt en wijlen Etienne Vermeersch, Over God van diezelfde Etienne Vermeersch, De vrolijke atheïst van Jean Paul Van Bendegem, De ongelovige Thomas heeft een punt van Johan Braeckman en Maarten Boudry, The Satanic Verses van Salman Rushdie, Cent vingt journées de Sodome van Marquis de Sade, enzovoort. Literatuur die voor velen op deze aardbol maar wat al te graag in verschroeiende vlammen mogen opgaan. 'If all printers were determined not to print anything till they were sure it would offend nobody, there would be very little printed.’ (Benjamin Franklin)

Maar terug naar de recente Koranverbrandingen. Er lijkt me een fundamenteel verschil te bestaan tussen de drijfveer voor het verbranden van de Koran door neonazistisch gespuis à la Rasmus Paludan enerzijds, en de Irakese vluchteling anderzijds. Eerstgenoemde verbrandt het boek gedreven door rassenhaat en door een superioriteitsarrogantie die enkel polarisatie beoogt.

Wat onze Irakese 37-jarige vriend betreft, is de drijfveer elders te zoeken. Laten we ons beperken (of ik kan bladzijden vullen) met het uitermate misogyne karakter van de Koran. Ik waag me aan een beperkte  niet-limitatieve opsomming: Soera 4, vers 34: 'De mannen zijn zaakwaarnemers voor de vrouwen, omdat God de een boven de ander heeft bevoorrecht ...’ . S 4, vers 34: 'De deugdzame vrouwen zijn dus onderdanig ... Maar zij van wie jullie de ongezeglijkheid vrezen, vermaant haar, laat haar alleen in haar rustplaatsen en slaat haar.’ S 2, vers 282: 'En roep twee getuigen op uit het midden van jullie mannen. En als er geen twee mannen zijn, dan een man en twee vrouwen ... zodat, als één van haar beiden zich vergist, de andere haar eraan kan herinneren.’ Voor een meer gedetailleerde en gestoffeerde lezing, zie De vrouw in de islam van Etienne Vermeersch. Met als klap op de vuurpijl volgend citaat in voornoemd essay: 'Om een idee te krijgen van het respect voor de vrouw bij Abu Bakr, de eerste kalief, moeten we eraan herinneren dat hij zijn dochter Aïsha uithuwelijkte toen dat kind negen jaar was; haar man, de Profeet, was 53 ... Dit illustere voorbeeld heeft ertoe geleid dat er tot 1923 geen enkel Arabisch land was dat een minimum leeftijd voor het huwelijk bepaalde, met als gevolg talloze kinderhuwelijken (de meisjes waren dan definitief gebonden, de jongens konden later hun vrouw verstoten)’. Het onnoemelijke leed dat hierdoor aan miljoenen onschuldige jonge meisjes en vrouwen is aangedaan, is 'hemel’tergend. Er is al voor minder een boek in brand gestoken, hoe moeilijk ik het ook heb met die door vuur verterende daad. Verbieden dan maar, die vlammende protestdaad? Op het moment dat ik dit schrijf, is er een voorstel van wet ingediend in Denemarken die het verbod op blasfemie opnieuw wenst in te voeren. En die de censurerende klok dus wenst terug te draaien, meer bepaald door de 'onheuse behandeling van objecten met significante waarde voor religieuze groeperingen’ te criminaliseren. Daar waar Denemarken in 2017 blasfemie net uit de strafwet haalde. Tegen dit voorstel van wet, dat de vrijheid van meningsuiting ernstig beperkt, loopt reeds een petitie. Ondertekend door onder andere Steven Pinker, Richard Dawkins, Caroline Fourest, Steve Fuller, en anderen.

Andere vergelijking: onlangs stierf Sinéad O’Connor, de wereldberoemde Ierse zangeres die met haar stem van kristal bijna letterlijk glazen deed trillen en (Ierse) dogma’s deed barsten. Op 3 oktober 1992, live en in primetime tijdens Saturday Night Live op CBS, één van de grootste Amerikaanse televisiestations, verscheurde ze een foto van wijlen paus Johannes Paulus II vlak voor de ogen van de camera. Uit protest tegen het massale kindermisbruik (waarvan toen nog enkel  een klein topje van de ijsberg zichtbaar was). Heel Amerika viel van zijn (schijnheilige) stoel, inclusief mevrouw Louise Ciccone (Madonna). Steracteur Joe Pesci verkondigde, tevens live, dat hij mevrouw O’Connor voor die daad in het gezicht zou slaan ('smack in her face’)…En wat als ze die foto zou verbrand hebben …? Sinéad was haar tijd ver vooruit. Een erg moedige, progressieve feministe die zich absoluut niet conformistisch gedroeg. Die zich kaal scheerde toen muziekindustriebobo’s haar aanraadden om meer zus of zo gekleed te gaan; die fel voorstander was van abortusrechten; die een ronduit misdadig systeem aan de schandpaal nagelde, wat haar carrière bergaf deed gaan …

Laat mij duidelijk zijn: ik ween als ik een boek in vlammen zie opgaan. Maar, ik zou nog harder wenen als ik een verbod zou moeten tolereren dat de verbranding van een boek (dat algemeen beschikbaar is en dus niet van de aardbol verdwijnt) zou invoeren. Ook al doet het voor mij emotioneel pijn dergelijk vlammenspel te aanschouwen. Mijn gevoelens of geraaktheid doen er dan niet toe. De enige grens die hier kan worden getrokken, is door de wetgever die de openbare orde wil beschermen (er worden, ik zeg maar wat, al eens schoolgebouwen in lichterlaaie gezet omdat er seksuele voorlichting wordt gedoceerd), het aanzetten tot haat wil beperken, of (kunst)werken zou willen beschermen die er door de vernieling/verbranding niet meer zouden zijn. Voor de strijd voor deze meningsvrijheid zijn in de loop van de geschiedenis immers al te veel mensen gebrandmerkt.