18 april 2023
En wat is dat dan, dat vrijzinnig humanisme van jullie?
Juist, ja … Wat is dat dan? Dat werpt een kritische geest uit mijn omgeving me wel eens plagend voor de voeten. Dat doet hij onder andere omdat hij al ondervonden heeft dat humanisten op die vraag antwoorden met een opsomming van eigenschappen en niet met een sluitende, compacte definitie. Mochten ze dan samen nog allemaal dezelfde lijst hanteren, maar neen, vraag het aan tien van hen en je krijgt twaalf antwoorden. Het gaat van eenvoudig praktisch, iets met lentefeesten en zo, via deugdzame idealen uit de container van de Verlichting, tot filosofische chinoiserieën over de minutieuze verschillen tussen atheïsme, deïsme, agnosticisme en tegenwoordig ook over religieus atheïsme. En breek ze de bek niet open over 'belonging without believing, believing without belonging', of godbetert, ietsisme.
Ik ga op zoek naar de compacte en liefst sluitende definitie die ik hoop te vinden onder een deken van lezingen en debatten, babbelbars en praatcafés, film- en toneelvoorstellingen, symposia en studiedagen, tentoonstellingen, concerten, groepsuitstappen en wandelingen, interculturele en interlevensbeschouwelijke activiteiten, intergenerationele projecten in samenwerking met zowel vrijzinnig-humanistische als ook externe partnerorganisaties, middenveldorganisaties, onderwijsinstellingen, onderzoekscentra, uitgeverijen, boekhandels enz. Kortom, dankzij vele honderden activiteiten die mensen verbinden, kritisch laten reflecteren en uitnodigen tot maatschappelijke actie, waarbij informatie, cultuur en educatie de handvaten leveren om mensen te verenigen, intellectueel en sociaal te prikkelen met nadruk op ontmoeting zowel binnen de eigen als de andere gemeenschappen en groepen, gaan ze met gelijkgezinden én andersdenkenden in dialoog, want daar gaat het om. Zoiets?
Bent u er nog? Misschien toch iets compacter zoeken?
Weet je, een mens moet met z'n tijd meegaan. Daarom, niettegenstaande de controverse over betrouwbaarheid of erger, vraag ik het eens aan een robot. We kunnen ons beter voorbereiden op wat er te wachten staat in AI-gebied. Oordeel zelf.
Mijn robovriend antwoordt, voorlopig (!?) gratis en zonder reclame, het volgende op mijn vragen:
1) Wat betekent 'vrijzinnig humanisme'?
'Vrijzinnig humanisme' is een levensbeschouwing die menselijkheid, vrijheid en verantwoordelijkheid centraal stelt. Het is een filosofische stroming die opkomt voor individuele vrijheid, verdraagzaamheid, rationaliteit, gelijkwaardigheid, solidariteit en het zelfbeschikkingsrecht. Vrijzinnige humanisten geloven niet in een god of een bovennatuurlijke kracht, maar stellen de mens centraal en geloven in zijn vermogen om zelf keuzes te maken en verantwoordelijkheid te dragen voor zijn daden. De term 'vrijzinnig' geeft aan dat er geen dogmatische, vastomlijnde regels zijn en dat er ruimte is voor vrije interpretatie en kritisch denken.
2) Is het 'vrijzinnig humanisme' een soort kerk?
Nee, het vrijzinnig humanisme is geen kerk. Het is eerder een filosofische en levensbeschouwelijke stroming die zich richt op de ontwikkeling van de menselijke persoonlijkheid en het streven naar een betere samenleving, zonder daarbij dogmatische of religieuze uitgangspunten te hanteren. Het is eerder gebaseerd op kritisch denken, wetenschap en rationaliteit. Het heeft wel organisaties en verenigingen die zich inzetten voor de bevordering van de vrijzinnig-humanistische waarden en ideeën.
3) Zijn vrijzinnig humanisten geen Verlichtingsfundamentalisten?
Het is moeilijk om alle vrijzinnig humanisten over één kam te scheren en hen te labelen als 'Verlichtingsfundamentalisten'. Vrijzinnig humanisme is een breed begrip en kan verschillende opvattingen omvatten. Over het algemeen worden vrijzinnig humanisten echter wel gekenmerkt door een sterke nadruk op kritisch denken, rationaliteit en wetenschap. Dit kan leiden tot een afwijzing van dogmatische religieuze overtuigingen en een voorkeur voor een seculiere maatschappij gebaseerd op humanistische waarden. Het is echter belangrijk om te benadrukken dat het vrijzinnig humanisme zich niet per definitie verzet tegen religie of spiritualiteit, maar eerder pleit voor een persoonlijke, vrije en kritische benadering van deze onderwerpen.
4) Is het vrijzinnig humanisme geen intolerante groep die ijvert voor een maatschappij zonder godsdienst?
Nee, het vrijzinnig humanisme streeft niet naar een maatschappij zonder godsdienst, maar naar een pluralistische samenleving waarin verschillende levensbeschouwingen naast elkaar kunnen bestaan. Vrijzinnig humanisten staan voor vrijheid van denken en een kritische houding ten opzichte van autoriteit, dogma's en tradities, ook binnen hun eigen levensbeschouwing. Dit betekent dat zij niet gebonden zijn aan een bepaalde religie of ideologie en ruimte geven aan andersdenkenden. Tolerantie en respect zijn belangrijke waarden voor vrijzinnig humanisten.
Omdat ik een slecht karakter heb kon ik het niet laten mijn robovriend ook een beetje te plagen en uit te dagen.
Omdat ik een slecht karakter heb kon ik het niet laten mijn robovriend ook een beetje te plagen en uit te dagen.
5) Heel wat vrijzinnigen staat zeer kritisch tegenover de Kerk, maar zijn supertolerant tegenover de islam. Hoe komt dat?
Er zijn verschillende mogelijke redenen waarom sommige vrijzinnigen kritisch staan ten opzichte van de kerk en tolerant ten opzichte van de islam. Hieronder volgen enkele mogelijke verklaringen:
- Geschiedenis: veel vrijzinnigen zien de geschiedenis van de kerk als een geschiedenis van onderdrukking en macht. De kerk heeft in het verleden politieke en sociale controle uitgeoefend, en sommige vrijzinnigen zien dit als een bedreiging voor individuele vrijheid en autonomie. De islam heeft daarentegen in de westerse geschiedenis een minder dominante positie gehad, waardoor sommige vrijzinnigen de islam als minder bedreigend beschouwen.
- Secularisme: veel vrijzinnigen pleiten voor een scheiding tussen kerk en staat, en zien de invloed van religie op de politiek als ongewenst. De kerk heeft in het verleden invloed gehad op politieke besluitvorming, en sommige vrijzinnigen zien de islam als minder politiek invloedrijk dan de kerk.
- Cultuur: sommige vrijzinnigen hebben sympathie voor de manier waarop moslims hun geloof uiten en hoe ze hun cultuur en tradities behouden, vooral in het licht van de uitdagingen waarmee moslims in de moderne westerse samenlevingen worden geconfronteerd. Dit kan worden gezien als een vorm van solidariteit met minderheidsgroepen.
- Tolerantie: veel vrijzinnigen pleiten voor tolerantie en respect voor andere culturen en religies, en zien de islam als een minderheidsgroep die vaak negatief wordt afgeschilderd in de westerse media en politiek. Hierdoor willen ze hun steun uitspreken voor de vrijheid van godsdienst en de multiculturele samenleving.
- Persoonlijke ervaringen: sommige vrijzinnigen hebben mogelijk positieve persoonlijke ervaringen gehad met mensen uit de islamitische gemeenschap, waardoor ze meer tolerantie en begrip hebben ontwikkeld voor de islam.
Het is belangrijk om op te merken dat deze verklaringen niet op alle vrijzinnigen van toepassing zijn, en dat er ook andere factoren kunnen meespelen in hun houding ten opzichte van verschillende religies.
Laat dit goed tot u doordringen, het is een machine die dit schrijft. Terzijde: Eventuele grammaticale of spelfouten heb ik laten staan. Maak gerust de vergelijking tussen deze teksten en de door mensen van vlees en bloed geschreven taalkundige pareltjes vol nuance op de sociale media.
And now for something completely different: hoe komt het dan dat de nochtans zeer heldere vragen die je stelt aan de chatbox van pakweg een energieleverancier of een ziekenfonds, zo hemeltergend naast de kwestie beantwoord worden? Maar nog veel erger, stuur een mail met een pertinente vraag aan een mens van vlees en bloed in een groot bedrijf of bij een instantie en je krijgt véél te vaak een repliek waar je absoluut niks aan hebt. Dat moet ik misschien eens aan mijn robovriend voorleggen.
Meer van Max Schneider