Kwintessens
Geschreven door Nick De Clippel
  • 292 keer bekeken
  • minuten leestijd
  • Reacties

10 september 2024 Discipline is straf
Het is de eerste schooldag geweest en dus gaat de krant op zoek naar de oorzaken van en (hopelijk) de remedies tegen de groeiende kloof tussen de studieresultaten van jongens en meisjes. De vervrouwelijking van het onderwijs zal ongetwijfeld aan het bord mogen komen, want met IQ heeft het verschil niets te maken, vermits de Heer de verstandelijke vermogens gelijk verdeelde tussen de Adams en de Eva's van zijn schepping. Wat IQ betreft, voeg ik daar graag een observatie aan toe die mogelijk minder aandacht zal krijgen, omdat het over een overtuiging gaat die vandaag niet erg goed in de markt ligt en dat is dat discipline een deel van het antwoord is. Het is mogelijk dat ik meteen als ouwe, reactionaire sok word weggezet, maar bij discipline denk ik concreet aan het afdreunen van de tafels van vermenigvuldiging in plaats van spelenderwijs tot inzicht te komen dat drie keer zeven geen 777 is. Ik denk aan in de rij gaan staan en zwijgen op de trap en zonder fouten leren schrijven, aan een samenvatting zelf maken in plaats van de concentratie aan ChatGPT over te laten, aan zwemmen tot de overkant bereikt is. Ik denk niet aan lijfstraffen en regels zonder enige uitleg of verantwoording, maar aan rationele discipline. Doen wat gedaan moet worden. De etymologie van het woord verwijst overigens naar het Latijn voor 'instructie, lering, kennis' en niet naar disciplinering, kadaverdiscipline of 'Another Brick in the Wall' (Pink Floyd, 1979). Maar dat is dus allemaal minder belangrijk als 'zijn wie je bent’' (wie anders?) en 'zijn eigen traject volgen' en 'zich goed voelen'. Terecht allemaal, tenzij je door je eigen traject iemand wordt die beter had gekund en zich daar een leven lang niet goed bij voelt.
Als ik ten behoeve van mijn betoog even sociale contexten en andere contingenties opzij mag zetten: met een gemiddeld of zelfs matig IQ zou secundair onderwijs geen probleem mogen zijn. Sterker nog, een doorsnee IQ volstaat ruimschoots voor een masterdiploma en ik weet zeker dat er een aantal professoren rondlopen die op een IQ-test niet hoger scoren dan het landelijk gangbare. Ook zonder IQ kan men zelfs president worden van een of andere overzeese democratie. Wetenschappelijk onderzoek (bijv. Duckworth & Seligman, 2005) leert ons dat om academisch succesvol te zijn discipline meer dan twee keer zo zwaar doorweegt als IQ. De schrijvers noemen hun cijfers 'overwhelming' (overweldigend). Discipline blijkt bovendien goed voor stressreductie en zowel uitstelgedrag als faalangst tegen te gaan. Dat is straf, niet? Met discipline wordt vooral gerefereerd aan zelfcontrole, zelfdiscipline (uiteraard) en zelfregulering, maar daar wordt men niet mee geboren, dat wordt aangeleerd. Eraan werken lijkt dus geen slecht idee. Verder trap ik een open deur in met de stelling dat de link tussen discipline en autoriteit fundamenteel is. Dat duikt hieronder opnieuw op bij puntje (4) van de 'Moral Foundations Theory' (zie verder).
Nu weten we al een poos dat jongens vaker te maken krijgen met disciplinaire acties dan meisjes. Wat alleen maar zinnig is als er met hen meer disciplinaire problemen zijn. Hoe zou dat toch komen?
Scrollen we even terug naar boven: vervrouwelijking. Vrouwen in het onderwijs zetten vooral in op relationele en communicatieve strategieën, terwijl hun zeldzaam wordende mannelijke collega's al eens durven kiezen voor assertiviteit en discipline. De niet zo zeldzame jongens die ze voor zich hebben kenmerken zich immers, meer dan de meisjes, door competitiviteit, assertiviteit, lichamelijkheid en weinig risicoaversie. En hun maturatie komt wat later op kruissnelheid. Jongens zouden dus beter gediend zijn met een meer mannelijke aanpak, want als die er niet is, komen er meer disciplinaire problemen. Dat schreef Christina Hoff-Sommers allemaal al een kwart eeuw geleden (in: The War Against Boys), maar omdat ze iets te nadrukkelijk empirisch materiaal tegenover ideologisch gestuurde genderstandpunten zette, raakte ze in diskrediet. Toch snijdt het wel degelijk hout dat het onderwijs allesbehalve op maat van jongens gesneden is en dat de omgang met discipline hier een belangrijke rol kan spelen. Noteer bovendien dat nergens (!) gesteld wordt dat meer discipline dan weer in het nadeel van vrouwelijke klasgenoten of studenten zou zijn.
Een en ander gaat trouwens verder dan alleen maar onderwijs. Zelf ben ik erg geporteerd op de 'Moral Foundations Theory' (MFT) van Jonathan Haidt en zijn collega's. Die stevig onderbouwde theorie stelt dat wereldwijd moraal zes pijlers heeft. Mensen die het hart veeleer links dragen zetten vooral in op (1) zorg en (2) rechtvaardigheid, terwijl daar voor naar rechts leunende lui aandacht voor (3) loyaliteit, (4) autoriteit en (5) sacraliteit aan toegevoegd wordt. Een zesde pijler, vrijheid, zou gelijk verdeeld zijn onder de twee groepen. De polarisering van de samenleving zou volgens Haidt vooral te wijten zijn aan de exclusieve aandacht van 'links' voor (1) en (2), terwijl 'rechts' ook aandacht eist voor de andere punten. Welnu, er zijn studies die argumenteren dat de 'linkse' optie vooral meisjes bekoort en de 'rechtse' meer jongens. Wat voor moraal geldt, blijkt eveneens op te gaan voor de politieke keuze van onze jongeren. Dat stond recent geblokletterd in zowat alle media. Noteer dat we hogerop discipline en (4) aan elkaar gelinkt hebben. Punt (4) naar waarde schatten kan, in navolging van Haidt, bijdragen aan een beter onderwijs voor iedereen. Dat impliceert absoluut geen verrechtsing van de maatschappij. Daarom staan links en rechts hierboven tussen aanhalingstekens, want het gaat hier niet over herverdeling van rijkdom, migratie en dergelijke meer. Het gaat over een basisattitude ten opzichte van het onderwijs.
Overigens is autoriteit vandaag op meerdere domeinen problematisch geworden, bijvoorbeeld met betrekking tot wetenschappelijk gezag. Dat laatste is nogal belangrijk in het onderwijs.
Meer mannen in de klas zijn dus absoluut wenselijk, maar net zoals mannen kunnen leren van de vrouwelijke insteek, kan het ook andersom. Het gaat met andere woorden niet enkel over een wenselijke pariteit, maar over welke insteek het best mogelijke resultaat voor het grootst mogelijke getal oplevert.
Het spanningsveld zit dieper dan links versus rechts of progressief versus conservatief. Het a priori kiezen voor wat 'links' heet is niet a priori goed voor iedereen.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen in de krant De Standaard (4 september 2024). Overgenomen met toestemming van de auteur.
Kwintessens
Nick De Clippel is master in de filosofie (KULeuven). Hij is auteur van het boek 'Waarom Jezus van school werd gestuurd (en Mohammed ook)', dat onlangs verscheen in de publicatiereeks van Kwintessens. Hier kan u een recensie lezen.
_Nick De Clippel -
Meer van Nick De Clippel

_Recent nieuws

Bekijk alle nieuwe berichten

_Populair nieuws

Bekijk meer populair nieuws