22 februari 2019
De Arabier van de toekomst. Een jeugd in het Midden-Oosten (1987-1992)
Toen de bekende Franse striptekenaar Riad Sattouf (ondermeer van Charlie Hebdo) in 2015 een soort autobiografie begon te tekenen, zal hij wel niet kunnen vermoeden hebben dat deze zo’n internationaal succes zou worden. Hij was eerst van plan het met een trilogie klaar te spelen, maar tekende ondertussen al dit vierde deel. En ook dit deel eindigt met een “Wordt vervolgd”.
Het hoofdpersonage is de schrijver-tekenaar zélf, Riad Sattouf. Hij heeft een Franse moeder en een Syrische vader en is dus het kind van twee werelden: een Arabische en een Franse. Hij ziet er (echter) Europees uit - blank dus - met een kuif blond haar.
In de vorige drie delen woont hij met zijn ouders in het Libië van Khadaffi, waar zijn vader Abdel professor is aan de universiteit van Tripoli. Als Khadaffi in een vlaag van “Culturele Revolutie”-waanzin wil dat intellectuelen en hooggeschoolden op het platteland als boer gaan werken, verhuist de familie naar Syrië, waar papa aan het werk kan in Damascus. Ze strijken neer in zijn geboortedorp, waar Riad naar een Arabische dorpsschool gaat.
Ik geef de inhoud en thema´s van deze uitgave (1987-1992) mee:
Moeder kan onmogelijk aarden in die Arabische wereld waar de vrouw moet gehoorzamen aan haar man, binnenshuis moet blijven, enz. De familie verhuist naar Bretagne waar ze in een vakantiehuis wonen als er geen vakantiehuurders zijn, want dan moeten ze intrekken bij “oma”. Abdel vindt een baan in Riyad, in Saoedi-Arabië. Natuurlijk wil zijn vrouw niet mee naar Saoedi-Arabië “waar vrouwen behandeld worden als slavinnen.” Vader gaat dus alleen, vertelt dat hij heel veel geld verdient dat hij in een bank in Jersey oppot, en schildert een toekomst waarin hij later een groot huis zal kopen en ze zeer rijk zullen zijn… Ondertussen geeft hij zijn vrouw amper genoeg om zelfs maar schaars te kunnen leven. Ze zoekt dan ook naar werk.
Moeder kan onmogelijk aarden in die Arabische wereld waar de vrouw moet gehoorzamen aan haar man, binnenshuis moet blijven, enz. De familie verhuist naar Bretagne waar ze in een vakantiehuis wonen als er geen vakantiehuurders zijn, want dan moeten ze intrekken bij “oma”. Abdel vindt een baan in Riyad, in Saoedi-Arabië. Natuurlijk wil zijn vrouw niet mee naar Saoedi-Arabië “waar vrouwen behandeld worden als slavinnen.” Vader gaat dus alleen, vertelt dat hij heel veel geld verdient dat hij in een bank in Jersey oppot, en schildert een toekomst waarin hij later een groot huis zal kopen en ze zeer rijk zullen zijn… Ondertussen geeft hij zijn vrouw amper genoeg om zelfs maar schaars te kunnen leven. Ze zoekt dan ook naar werk.
Riad is tien jaar oud, kan goed tekenen, fantaseert er op los, wordt om de haverklap verliefd, en – vooral - ziet zijn leventje, zijn omgeving en de anderen door een kinderlijke bril: Hij dweept met Peter Ustinov, het genie Orson Welles, gelooft nog in de kerstman en in een god die er uitziet als Georges Brassens. Hij voelt zich echter eerder minderwaardig en komt daarenboven telkens in een wereld terecht waar hij niet aanvaard wordt. Zowel in Frankrijk waar hij op school uitgelachen wordt om zijn naam, waar de meisjes hem links laten liggen, aar hij aan een tafeltje part moet gaan zitten en omvergeduwd wordt, als in Syrië waar hij buitenlander is, waar zelfs het gerucht de ronde doet dat hij Jood is en waar zijn medescholieren hem dus mogen afranselen, uitschelden en met stenen bekogelen…
Hoe “de” Arabier de wereld ziet, wordt vertolkt door vader Abdel die achterbaks is en liegt, maar wel vijf keer per dag bidt, een man die overal god bijhaalt en voor wie honderden dingen niet mogen, “niet haram” zijn, die Fransen, Amerikanen, christenen, soennieten, Westerse Imperialisten, Joden en Israël haat. Die ook nog op vrouwen neerkijkt, niet wil dat zijn vrouw door een mannelijke dokter behandeld wordt en die wantrouwig wordt als zijn vrouw ergens met de wagen naartoe rijdt. Hij vertelt hoe hij op bedevaart naar Mekka gegaan is, wat een bijzondere kijk van binnenuit geeft op de Hadj. Nog illustratief voor zijn identiteit is hoe hij les geeft aan meisjes: hij moet in een kamertje gaan zitten waar hij praat tegen een camera zodat zijn studentinnen in een andere ruimte zijn lessen kunnen volgen. Want contact “is onzedig” en “mag niet van het geloof.” Hij gaat met vrouw en kinderen “op vakantie” in zijn geboortedorp waarna hij weigert naar Frankrijk terug te keren. En dan blijkt ook nog dat de politie hem op het spoor is omdat hij 20 jaar eerder het land ontvluchtte om aan zijn legerdienst te ontsnappen.
De tekeningen zijn slordig, minimaal, eerder grotesk en toch raak je in de ban van het gebeuren, begin je écht mee te leven met Riad - net zoals bij een goede roman. Dat komt gedeeltelijk door de oprechte ziel die Riad is en door zijn naïef-kinderlijke blik, op de grens van de puberteit, waarmee hij álles ziet en zegt. Dit gebeurt anderzijds via de gevatte tekst, de meevoelende humor, het contrast tussen het leven in Frankrijk en Syrië.
Viktor De Raeymaeker
Je voelt dat Riad Sattouf hier écht zijn eigen jeugd vertelt en herbeleeft.
´De Arabier van de toekomst´ is een strip die je niet gemakkelijk neerlegt. Eentje waarvan je, als hij uit is, al zit te wachten op het vervolg.
Want zoals in alle respectabele stripverhalen stopt ook dit boek op een cliffhanger.
Meer van Victor De Raeymaeker
´De Arabier van de toekomst´ is een strip die je niet gemakkelijk neerlegt. Eentje waarvan je, als hij uit is, al zit te wachten op het vervolg.
Want zoals in alle respectabele stripverhalen stopt ook dit boek op een cliffhanger.
