5 november 2022
De patroonzoekers. Een nieuwe theorie over de menselijke vindingrijkheid.
De Britse hoogleraar ontwikkelingspsychopathologie Baron-Cohen draagt dit boek op aan autistische mensen. Hij zal proberen aan te tonen hoe belangrijk de mensen met deze "afwijking" waren voor de vooruitgang van de wereld en hij pleit voortdurend voor méér begrip en vooral waardering voor autisten vandaag. De Engelse titel toont waar het de auteur om te doen is: “The Pattern Seekers. How Autism Drives Human Invention.” De Nederlandse vertaling heeft het onderwerp breder opengetrokken.
Soms zijn het de mensen bij wie niemand zich iets voorstelde die dingen doen die niemand zich kon voorstellen.
Alan Turing. The Imitation Game.
Thomas Edison, de uitvinder van o.a. de gloeilamp had alle kenmerken van autisme. Zijn sociale vaardigheden waren gebrekkig, maar overal speurde hij naar patronen en systemen. Als kind al voerde hij obsessief experimenten uit en hij stopte nooit. De auteur voert hem dikwijls op als voorbeeld, al is niet bekend of hij inderdaad autisme had. Edison was wel een hypersystemiseerder.
Het systemiseermechanisme
70.000 tot 100.000 jaar geleden ontwikkelde zich in ons brein het systemiseermechanisme dat gestuurd wordt door als-en-dan patronen. Daarmee sloeg Homo Sapiens een andere weg in dan de rest van de dierenwereld, veroverde de aarde en is zelfs nu in staat om die aarde met bijna al wat erop leeft te verwoesten. De mens stelt zich vragen, formuleert een hypothese en toetst die aan de werkelijkheid door herhaaldelijk experimenteren. Als er een patroon gevonden wordt, wijzigt hij/zij het en toetst het in een cyclus in. Kort gezegd: observeren, modelleren, experimenteren.
70.000 tot 100.000 jaar geleden ontwikkelde zich in ons brein het systemiseermechanisme dat gestuurd wordt door als-en-dan patronen. Daarmee sloeg Homo Sapiens een andere weg in dan de rest van de dierenwereld, veroverde de aarde en is zelfs nu in staat om die aarde met bijna al wat erop leeft te verwoesten. De mens stelt zich vragen, formuleert een hypothese en toetst die aan de werkelijkheid door herhaaldelijk experimenteren. Als er een patroon gevonden wordt, wijzigt hij/zij het en toetst het in een cyclus in. Kort gezegd: observeren, modelleren, experimenteren.
Waarom apen niet skateboarden
Zo werkt wetenschap, zo worden uitvindingen gedaan, zo vinden we nieuwe en betere medicijnen. Herhaaldelijk vergelijkt Baron-Cohen de Homo Sapiens met zijn voorgangers en met andere dieren. En ja, dieren bouwen kunstige nesten maar die zullen ze nooit veranderen. Apen gebruiken werktuigen. Per toeval ontdekten ze de mogelijkheden van een steen of een tak, gaven die kennis zelfs door aan nakomelingen, maar kwamen nooit op het idee om dat werktuig te verbeteren. De auteur staaft zijn beweringen met onderzoek en met vermelding van de vorsers die het ontdekten.
Zo werkt wetenschap, zo worden uitvindingen gedaan, zo vinden we nieuwe en betere medicijnen. Herhaaldelijk vergelijkt Baron-Cohen de Homo Sapiens met zijn voorgangers en met andere dieren. En ja, dieren bouwen kunstige nesten maar die zullen ze nooit veranderen. Apen gebruiken werktuigen. Per toeval ontdekten ze de mogelijkheden van een steen of een tak, gaven die kennis zelfs door aan nakomelingen, maar kwamen nooit op het idee om dat werktuig te verbeteren. De auteur staaft zijn beweringen met onderzoek en met vermelding van de vorsers die het ontdekten.
Revolutie in het brein
Het gebruik van taal en de mogelijkheid om je in te beelden wat er in het hoofd van je medemens omgaat, betekende een enorme stap voorwaarts in de evolutie van de mensachtige. In deze hoofdstukken overloopt de schrijver de geschiedenis van drie van onze voorouders en vindt nergens de aandrang tot experimenteren. Homo Sapiens begon ergens tussen 70.000 en 100.000 jaar geleden te experimenteren en zaken uit te vinden. Archeologen vinden overal aanwijzingen: gravures, kralen, pijl-en-boog.
Het gebruik van taal en de mogelijkheid om je in te beelden wat er in het hoofd van je medemens omgaat, betekende een enorme stap voorwaarts in de evolutie van de mensachtige. In deze hoofdstukken overloopt de schrijver de geschiedenis van drie van onze voorouders en vindt nergens de aandrang tot experimenteren. Homo Sapiens begon ergens tussen 70.000 en 100.000 jaar geleden te experimenteren en zaken uit te vinden. Archeologen vinden overal aanwijzingen: gravures, kralen, pijl-en-boog.
Neig je tot systemiseren of empathiseren?
Hij legt uit welke twee grote persoonlijkheidskenmerken hij ziet en geeft op het einde twee vragenlijsten waaruit je kan opmaken waar jij zelf zit. Dan kan je je breintype berekenen. Als je een hoog systemiseerquotiënt hebt, loont het de moeite om ook je autismespectrum te onderzoeken in bijlage 2.
Hij legt uit welke twee grote persoonlijkheidskenmerken hij ziet en geeft op het einde twee vragenlijsten waaruit je kan opmaken waar jij zelf zit. Dan kan je je breintype berekenen. Als je een hoog systemiseerquotiënt hebt, loont het de moeite om ook je autismespectrum te onderzoeken in bijlage 2.
Lezen?
Baron-Cohen gebruikt toegankelijke taal, soms humor, schematische voorstellingen en veel voorbeelden van alledaagse gebeurtenissen die hij ontleedt. De vertaler gebruikt voor "systemizer" de vertaling "systemiseerder" en niet "systematiseerder". Dat woord en afgeleiden worden 'tig keren gebruikt, wat mij telkens een seconde kostte om het in gedachten te lezen! Er worden regelmatig inzichten herhaald, wat sommigen overbodig zullen vinden, maar ze duiken telkens in een andere context op, zodat het verhelderend werkt.
Baron-Cohen gebruikt toegankelijke taal, soms humor, schematische voorstellingen en veel voorbeelden van alledaagse gebeurtenissen die hij ontleedt. De vertaler gebruikt voor "systemizer" de vertaling "systemiseerder" en niet "systematiseerder". Dat woord en afgeleiden worden 'tig keren gebruikt, wat mij telkens een seconde kostte om het in gedachten te lezen! Er worden regelmatig inzichten herhaald, wat sommigen overbodig zullen vinden, maar ze duiken telkens in een andere context op, zodat het verhelderend werkt.
Het laatste hoofdstuk wijdt hij expliciet aan het "cultiveren" van de uitvinders van de toekomst, m.a.w. het is hoog tijd dat we mensen met het autismespectrum waarderen voor wie ze zijn. Misschien hebben ze nul sociale vaardigheden, maar hun systemiseermechanisme of patroonzoeken is van onschatbare waarde. Dikwijls vinden ze geen werk omdat hun gaven niet worden herkend. De werkgever heeft geen idee van neurodiversiteit en staart zich blind op de "abnormale" houding van de sollicitant. Autisten die dit boek lazen, bevelen het in hoge mate aan, vooral aan werkgevers, maar evengoed aan iedereen die "ons, weirdos" een plaats wil geven in de maatschappij.
Zeer uitgebreide Noten
Soms vind je in de noten achteraan nog veel meer uitleg of minstens een verwijzing naar andere auteurs die Baron-Cohen raadpleegde. Ook de index kan helpen om snel iets op te zoeken.
Gerda Sterk
Meer van Gerda Sterk
Soms vind je in de noten achteraan nog veel meer uitleg of minstens een verwijzing naar andere auteurs die Baron-Cohen raadpleegde. Ook de index kan helpen om snel iets op te zoeken.
Gerda Sterk
