16 maart 2022
Kunstenaars over kunst. Hoe ze kijken, denken en creëren.
Kunstenaars zijn mensen die de gave hebben om de dingen “anders” te zien dan de “gewone” mensen en de gave en talent hebben om dat op één of andere manier om te zetten in een materieel iets: woorden, beweging, kleur, klank, vorm, symbolen. Een toenemend deel van het “gewone” burgerschap heeft wel een bepaald deel van dat kunstenaar zijn meegekregen, in die zin dat ze contact kunnen leggen met het “werk” dat de kunstenaars gemaakt hebben en kunnen begrijpen wat de kunstenaar heeft willen meedelen. Daarin bestaat de waarde en het belang van de kunst. Want die “andere” en “speciale” kijk op de wereld is datgene wat veranderingen teweegbrengt die wereld en maatschappij nodig hebben. Kunst als gistingsmiddel voor de maatschappij.
De kunstbegrijpers voelen aan dat vele kunstwerken meer te bieden hebben dan zij al bevatten na die eerste click, blik en contact. Zij willen dus graag weten wie die persoon is die het maakte, wanneer en in welke omstandigheden hij/zij het kunstwerk maakte, wat de betekenis is van welke details, welke methode, waarom, hoe lang er aan gewerkt werd, vanwaar het idee kwam, enz.
Dat is wat dit boek doet. Er zijn 50 grote kunstenaars even in aan het woord gelaten, door op de linkerpagina een foto van hun kunstwerk te plaatsen en rechts een gezegde, uitspraak, mening, opmerking van de kunstenaar “getekend” met zijn/haar naam, het land en het jaar waarin deze uitspraak werd gedaan. Daaronder een tekst waarin Henry Carrroll, aangepast door Holly Black ingaat op werk en de spreuk en al wat ze over de kunstenaar weten, om dieper te graven in de ingewanden van het kunstwerk en uit te leggen hoe zij, specialisten kunstkenners, kunnen vertellen over hoe “de kunstenaars kijken, denken en creëren” en graven in de ingewanden van een werk.
Een voorbeeld:
Hokusai: “Als ik 100 ben zal ik in mijn kunst een goddelijke staat hebben bereikt.”
Dit gezegde staat naast de afbeelding van de iconische houtsnede “De grote golf” die Hokusai op 70-jarige leeftijd maakte, samen met 35 andere gezichten op de berg Fuji. Hij geloofde niet in begenadigd talent maar in het feit dat een kunstenaar beter werd met gestaag te werken. Oefening maakt kunst. Hijzelf zou perfectie bereiken als hij 100 werd. Hij is 90 geworden en had tegen die tijd 30.000 werken gemaakt. En inderdaad iets perfecter dan wat Hokusai produceerde is moeilijk te vinden.
Hokusai: “Als ik 100 ben zal ik in mijn kunst een goddelijke staat hebben bereikt.”
Dit gezegde staat naast de afbeelding van de iconische houtsnede “De grote golf” die Hokusai op 70-jarige leeftijd maakte, samen met 35 andere gezichten op de berg Fuji. Hij geloofde niet in begenadigd talent maar in het feit dat een kunstenaar beter werd met gestaag te werken. Oefening maakt kunst. Hijzelf zou perfectie bereiken als hij 100 werd. Hij is 90 geworden en had tegen die tijd 30.000 werken gemaakt. En inderdaad iets perfecter dan wat Hokusai produceerde is moeilijk te vinden.
Ik geef je hierna een selectie uit de 50 uitspraken. De bewering “In gesprek over kunst is objectiviteit en billijkheid uitgesloten” van Max Beckman zal je wellicht herkennen. Praten over kunst wil zeggen praten over hoe jij en iemand anders kunst ervaart en dat is voor iedereen anders. Soms zo verschillend (de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste visie) en zo persoonlijk dat het onbegrijpelijk is dat niet iedereen het zo ervaart en er verhitte discussies ontstaan.
Nu kan je dus eens rustig lezen en nadenken over wat kunstenaars beweren, wat beroeps kunstkenners erover weten en denken en uit je overpeinzingen ongestoord een conclusie distilleren. Veel ervan zal je ongetwijfeld herkennen. Met mate lezen en afwegen.
“Kunstwerken bevatten veel verborgen dingen die de kunstenaar zelf misschien niet eens begrijpt.” Yasumasa Morimura
“Ik probeer de vinger te leggen op iets wat elke dag beweegt.” Njideka Akunyili
“Hoe ziet het volk de kunstenaar? Leg duizend beschrijvingen naast elkaar en het samengestelde beeld dat er uit oprijst is dat van een debiel.” Mark Rothko
“Ideeën zijn ideeën, geen kunst. Kunst is wat je van ideeën maakt.” Ibrahim El-Sahali
“Je moet eerst het vakmanschap beheersen; dan pas kun je je eigen codes creëren.” Abdoulaye Konaté
“Ik geloof niet in “-ismes.” Lee Bul
“Zonder kunst zou ik dood zijn, daar ben ik honderd procent zeker van.” Tracey Emin
“Als de mensen wisten hoe hard ik heb moeten werken om mijn meesterschap te verwerven, zou het ze helemaal niet zo heerlijk toeschijnen.” Michelangelo
“Zonder sfeer is een kunstwerk niets.” Rembrandt van Rijn
“Elk kunstwerk is een opgraving.” Lisa Reihana
“Ik probeer de vinger te leggen op iets wat elke dag beweegt.” Njideka Akunyili
“Hoe ziet het volk de kunstenaar? Leg duizend beschrijvingen naast elkaar en het samengestelde beeld dat er uit oprijst is dat van een debiel.” Mark Rothko
“Ideeën zijn ideeën, geen kunst. Kunst is wat je van ideeën maakt.” Ibrahim El-Sahali
“Je moet eerst het vakmanschap beheersen; dan pas kun je je eigen codes creëren.” Abdoulaye Konaté
“Ik geloof niet in “-ismes.” Lee Bul
“Zonder kunst zou ik dood zijn, daar ben ik honderd procent zeker van.” Tracey Emin
“Als de mensen wisten hoe hard ik heb moeten werken om mijn meesterschap te verwerven, zou het ze helemaal niet zo heerlijk toeschijnen.” Michelangelo
“Zonder sfeer is een kunstwerk niets.” Rembrandt van Rijn
“Elk kunstwerk is een opgraving.” Lisa Reihana
5 van de 50 kunstenaars hebben de kans gekregen zich meer in detail uit te drukken in een kort interview van drie pagina’s. Niet minder interessant natuurlijk.
Geniet en leer.
Victor De Raeymaeker
Meer van Victor De Raeymaeker
Geniet en leer.
Victor De Raeymaeker
