7 januari 2019
Gevangen in zwart wit denken. En hoe we kunnen ontsnappen.
Een vluchteling uit Sierra Leone heeft zijn verhaal en zijn belevenissen als vluchteling opgeschreven. Een leesbaar verhaal dat de humane kant van het vluchtelingenbestaan belicht.
Het is een vlot leesbaar verhaal geworden dat empathie voor de vluchtelingen opwekt. Alleen het Zwartepieten-hoofdstukje is geankerd in de Nederlandse samenleving en een beetje “vreemd”. Hoe ontkomen aan het zwart-wit denken is mij onduidelijk, en ook in het boek betekent dit niet meer dan een goede poging tot integratie in de nieuwe samenleving en het menselijke verlangen van de vluchteling in kwestie om zijn twee dochters een mooie toekomst te geven. De ondertitel laat me op mijn honger zitten.
Babah Tarawally blaakt wél van optimisme, hij heeft geen andere keuze dan te geloven dat hij als politiek vluchteling zal erkend worden. Het alternatief is een uitzichtloos bestaan als illegale vluchteling of een gedwongen terugkeer naar zijn land in oorlog. Het is dus de hemel of de hel.
Daarbij vergeet hij soms te schrijven over gebeurtenissen die minder positief zijn, zoals de mensensmokkel en de mensenhandelaars, zijn mislukte liefdes, zijn ontslag als werknemer in een bank. Dit alles wordt slechts even aangeraakt of zelfs positief omschreven als een kans om iets nieuws te beginnen. Ook de twee racisten, die hij tegen het lijf loopt tijdens carnaval vallen bij een interview achteraf erg mee. Zij zijn bereid te praten en de dialoog aan te gaan, terwijl: in de dagelijkse realiteit is er geen dialoog en blijven racisten kamperen op hun eigen grote gelijk.
Daarbij vergeet hij soms te schrijven over gebeurtenissen die minder positief zijn, zoals de mensensmokkel en de mensenhandelaars, zijn mislukte liefdes, zijn ontslag als werknemer in een bank. Dit alles wordt slechts even aangeraakt of zelfs positief omschreven als een kans om iets nieuws te beginnen. Ook de twee racisten, die hij tegen het lijf loopt tijdens carnaval vallen bij een interview achteraf erg mee. Zij zijn bereid te praten en de dialoog aan te gaan, terwijl: in de dagelijkse realiteit is er geen dialoog en blijven racisten kamperen op hun eigen grote gelijk.
De aankomst en de eerste bange dagen van Babah zijn boeiend en verrijkend geschreven. Details als buikloop door het eten van vlees voor iemand die vooral vegetarisch at, zijn een goede teaser om in één ruk verder te lezen. Ook de onderlinge concurrentie in de erkenningsprocedure is erg relevant bij de beschrijving van een heterogene en bange groep mensen. Ambtenaren worden doorgaans als koude en afstandelijke personen omschreven, met uitzondering van Anna, een lieve vrouw die het onthaal en de rondleiding verzorgt in het opvangcentrum. Vrouwen vormen in het leven van vluchtelingen een apart hoofdstuk: geholpen door de loeiende hormonen bij geïsoleerde vluchtelingen. Dit hoofdstuk is blijkbaar taboe en zeer persoonlijk.
Op de achterflap staat: “een must read voor iedereen die een uitweg zoekt uit het vastgelopen debat over kleur en identiteit”. Nee, hiermee ben ik het niet eens. Er komen wel argumenten aan bod (in deze uitgave), maar de argumenten in het racismedebat werken reeds jaren niet meer en het ontbreekt aan nieuwe argumenten. Zoals bijvoorbeeld het feit dat het alcoholgebruik toeneemt - niet meteen een teken van de groeiende invloed van de islam.
Maar dergelijke argumenten kunnen moeilijk komen van een vluchteling, die met één been verankerd is aan zijn nieuwe thuis en met zijn andere been in zijn ontvluchte land woont. Daarvoor heb je meer dan een paar interviews nodig, zoals een historische en antropologische blik op het land waarin je leeft.
Meer van Lieven Vanhoutte
