10 oktober 2021
De vrouwen aan wie ik ’s nachts denk
In het voetspoor van mijn heldinnen.
Schrijfster is in haar veertigste, ze heeft geen partner, geen kinderen, is haar job beu en voelt dat ze vastzit, ze lijdt aan slapeloosheid, voelt dat ze in een depressie zit waar ze uit moet. Ze doet dan datgene wat de meeste vrouwen in haar omstandigheden niet zouden doen: Ze neemt ontslag, verkoopt haar appartement in Finland, gaat in Japan wonen, doet daar onderzoek naar een -volgens haar- bijzondere vrouw, Sei Shönagon en schrijft er een boek over. Schot in de roos want het boek is een wereldwijd succes. Ze beleeft dit als een soort geestelijk en intellectueel ontwaken.
Tijdens haar slapeloze nachten zit ze blijkbaar nog in de “bijzondere vrouw” mode want ze begint een intense dialoog met “een lawine van nachtvrouwen”: “Het verbazende is, dat ik steeds meer inspirerende, vergeten nachtvrouwen ontdek, een voortdurend groeiend netwerk van vrouwen uit allerlei tijden en alle windstreken doorkruist mijn hoofd.” Uit die dialoog groeit blijkbaar een besluit: In navolging van de Japanse kunstenares Yayoi Kusama, de Boeddhistische non Alexandra David-Neel en de verkenner Mary Kingsley die alle drie als vrouw op hun eentje zo maar op reis trokken en daar moed, troost en avontuur uit putten, besluit ze in de wereld rond te reizen. Bovendien zijn het niet enkel deze vrouwen die rolmodellen zijn naar wie ze op zoek wil gaan. Er zijn er nog zeven andere aan wie ze ’s nachts denkt. Genoeg, dus, om op basis daarvan een wereldreis te ondernemen en met haar reiservaringen en wat ze leert en ontdekt over haar vrouwen, een boek te vullen. Tien memoires en haar reisbeschrijving als raamvertelling. Dat klinkt misschien op het eerste zicht eerder saai. Tot je begint te lezen, Mia Kankimäki je meteen het verhaal binnentrekt, je overstelpt met gebeurtenissen en door haar sterke, directe, meeslepende manier van vertellen ieder prikje van scepticisme wegwist.
Het leest allemaal als een trein: Haar eigen reisverhaal, natuurlijk en dan de levens van haar heldinnen, van wie je niet alleen de diepste gedachten leert kennen doorheen hun brieven, dagboeknotities, levensverhalen, reisverslagen, belevenissen, talent, wilskracht, besluitvaardigheid. Net zoals de hare, trouwens, maar ook hun tochten, avonturen, originaliteit, uitzonderlijke durf, want een vrouw gaat in die macho mannenwereld niet op reis. Alleen dan nog. Maar Isabelle Bird heeft de buik vol van de beklemmende grenzen waarin de maatschappij haar gevangen houdt. Alexandra David-Neel, infiltreert de heilige Boeddhistische stad Lhasa, schilders zoals Sofonisba Anguissola en Lavinia Fontana staan hun mannetje (!) in de louter mannelijke wereld van de zestiende-eeuwse Italiaanse kunst. De avant-garde Japanse kunstenares Yayoi Kusama laat zichzelf opnemen in een instelling voor geesteszieken. Karen Blixen, auteur van de 1937 klassieker “Out of Africa”, leed onder de gebruikelijke, overheersende plaag van seksisme en een dosis syfilis, cadeau van haar haar man maar, met een inspirerende dosis koppigheid gaat ze daarna zo maar als “vrouw alleen” een plantage runnen. Georgia O’Keefe beschildert - natuurlijk in haar eentje - in de woestijn van New Mexico buffelhuiden en onderneemt haar eerste wereldreis op haar zeventigste. Als je dan ontdekt dat de zoektocht en reiszucht van Mia zelf je meenemen naar Japan, Tanzania, Kenya, Italië, weet je dat je je niet gaat vervelen tijdens het lezen.
Je krijgt een ongewone, boeiende mengeling van reisverhaal, avonturenroman, geschiedkunde, memoires, historische analyse, vrouwelijke ontvoogding en ontwikkeling, research…
Mia Kankimäki heeft natuurlijk een massa opzoekingswerk verricht. Dat is duidelijk uit de kleine details en de vele verrassende anekdoten. Kunst is dan je niet te laten verleiden tot het invoegen in je verhaal van de lange en gedetailleerde brokken van ongetwijfeld interessante vondsten maar je te beperken tot de essentie en die dan terloops en natuurlijk te doen lijken. Ook hierin lukt schrijfster wonderbaarlijk goed en het is slechts zelden dat je het gevoel krijgt van een toch enigszins kunstmatig “tussenschuifsel.”
Ze mag dan wel regelmatig klagen dat ze niet weet waar ze met haar verhaal naartoe aan het gaan is (wat enkel de “scherpe” lezer zo zal aanvoelen) deze “slordigheid” verzinkt in de stroom van fikse vertelkunst, literaire en poëtische kunde, verrassend taalgebruik, passie, spanning, zonder ooit één vervelende lange zin te schrijven en dat allemaal op een 400-tal bladzijden.
Toch nog enkele zinnetjes- totaal “at random”- om je misschien toch even een smaakje van dit boek te laten proeven.
- De dodelijke duisternis van de winter nadert. Ik wankel aan de rand van een zwarte kuil. De uitputting loert aan de horizon.
- Het strand knispert onder de rubberlaarzen.
- Als je alleen bent en niemand je nodig heeft, kun je net zo goed naar Afrika gaan om te sterven en de hele wereld uit te lachen.
- De directrice heeft een zilvergrijze pony en een vreemd gevoel voor humor.
- Ik lunch in het biologisch restaurant, lig daarna op mijn rug op de schaduwrijke oever van de rivier. Ik kijk naar de roofvogels, de wolken en de blauwe lucht. Ik lees een boek met de titel” De kunst van de stijlvolle armoede”, dat ik onlangs van oud-professor Anna cadeau heb gekregen. Zoveel geluk zou eigenlijk verboden moeten zijn.
Volmaaktheid bestaat niet, maar je kan je moeilijk inbeelden dat iemand dit boek niet op zijn minst “goed” zou vinden.
Victor De Raeymaeker
-
_Victor De Raeymaeker
- Recensent
Meer van Victor De Raeymaeker
