24 september 2021
Fractie van een pixel. Verhalen met een kosmisch perspectief
1,5 miljard km van hier
Voor iemand die 1000 km rijden naar het zuiden van Frankrijk al ver vindt, wordt de afstand vanwaar de aarde gefotografeerd werd duizelingwekkend.
De foto op de kaft van het boek “laat voelen hoe onze planeer als bescheiden stipje door een onmetelijk groot heelal dobbert”. Het helpt ons om de moeilijkheden op Aarde te relativeren, of zou dat toch moeten doen. Wat voor zin heeft het om elkaar het leven zuur te maken met pesterijen, ruzies en oorlogen om de grenzen van een natie?!
Nadenken over “A pale blue dot”, zoals Sagan het noemde, helpt ons te ontsnappen aan de werkelijkheid van elke dag. In een interview met de Nederlandse radio zei van Hal dat het een opluchting was om na het eindeloze geschrijf over corona de blik weer naar de grenzen van het heelal te kunnen richten.
Nadenken over “A pale blue dot”, zoals Sagan het noemde, helpt ons te ontsnappen aan de werkelijkheid van elke dag. In een interview met de Nederlandse radio zei van Hal dat het een opluchting was om na het eindeloze geschrijf over corona de blik weer naar de grenzen van het heelal te kunnen richten.
Correspondent cosmos
Van Hal is wetenschapsredacteur bij De Volkskrant en mag de gebeurtenissen in het heelal op de voet volgen. Dit boek bevat zijn artikels van 2018 tot 2021, zoals we kunnen zien in de verantwoording achteraan. Hij interviewde verschillende wetenschappers die meestal letterlijk geciteerd worden.
Van Hal is wetenschapsredacteur bij De Volkskrant en mag de gebeurtenissen in het heelal op de voet volgen. Dit boek bevat zijn artikels van 2018 tot 2021, zoals we kunnen zien in de verantwoording achteraan. Hij interviewde verschillende wetenschappers die meestal letterlijk geciteerd worden.
The Eagle has landed
Hoofdstuk I gaat over de bemande ruimtevaart. We lezen hoeveel geluk Armstrong en de zijnen hadden, hoeveel geld en politieke wil de minutieuze voorbereiding van Apollo 11 kostte.
Elon Musk en SpaceX zijn niet afhankelijk van politieke wil. SpaceX is een commercieel bedrijf. Toevallig was vandaag, 19 september, de geslaagde terugkeer van de ruimtereizigers in het nieuws. Het zijn 4 rijke mensen die veel geld betaald hebben om tegen een 30,000 km per uur rond de aarde te vliegen. De droom van Musk is mensen op Mars te zetten en volgens astronaut Kuipers (die het voorwoord schreef) heeft het bedrijf genoeg briljante mensen in dienst om die droom waar te maken.
Hoofdstuk I gaat over de bemande ruimtevaart. We lezen hoeveel geluk Armstrong en de zijnen hadden, hoeveel geld en politieke wil de minutieuze voorbereiding van Apollo 11 kostte.
Elon Musk en SpaceX zijn niet afhankelijk van politieke wil. SpaceX is een commercieel bedrijf. Toevallig was vandaag, 19 september, de geslaagde terugkeer van de ruimtereizigers in het nieuws. Het zijn 4 rijke mensen die veel geld betaald hebben om tegen een 30,000 km per uur rond de aarde te vliegen. De droom van Musk is mensen op Mars te zetten en volgens astronaut Kuipers (die het voorwoord schreef) heeft het bedrijf genoeg briljante mensen in dienst om die droom waar te maken.
Zon, Mercurius, Mars en heet ijs
We weten al veel van de zon, maar waarom stijgt de temperatuur boven haar oppervlak? Het is alsof je de open haard thuis aansteekt en het bij de buren warmer wordt. Dit is een voorbeeld van de bevattelijke taal waarin van Hal moeilijke begrippen uitlegt, want de lezer(es) is niet altijd een sterrenkundige zoals de auteur. Wij denken bv. dat we weten wat “ijs” is, maar dan introduceert hij ijs-18, dat gloeiend heet en zwart is! In een ander lettertype en in een soort kader, geeft van Hal details in verband met het hoofdstuk. Zo laat hij bv. Federica Coppari aan het woord, de ontdekker van het unieke ijs-18.
We weten al veel van de zon, maar waarom stijgt de temperatuur boven haar oppervlak? Het is alsof je de open haard thuis aansteekt en het bij de buren warmer wordt. Dit is een voorbeeld van de bevattelijke taal waarin van Hal moeilijke begrippen uitlegt, want de lezer(es) is niet altijd een sterrenkundige zoals de auteur. Wij denken bv. dat we weten wat “ijs” is, maar dan introduceert hij ijs-18, dat gloeiend heet en zwart is! In een ander lettertype en in een soort kader, geeft van Hal details in verband met het hoofdstuk. Zo laat hij bv. Federica Coppari aan het woord, de ontdekker van het unieke ijs-18.
Het geheim van een zwart gat
Of hoe de relativiteitstheorie niet te rijmen valt met de quantumtheorie… U leest best zelf wat het verband is met zwarte gaten, want van Hal geeft een “spoedcursus” met verwijzingen naar films en boeken, zodat je de aandacht erbij houdt. In deel III heeft hij het erover hoe waarschijnlijk het is dat er andere planeten bestaan met “een leefbare zone” en dus leven erop.
Of hoe de relativiteitstheorie niet te rijmen valt met de quantumtheorie… U leest best zelf wat het verband is met zwarte gaten, want van Hal geeft een “spoedcursus” met verwijzingen naar films en boeken, zodat je de aandacht erbij houdt. In deel III heeft hij het erover hoe waarschijnlijk het is dat er andere planeten bestaan met “een leefbare zone” en dus leven erop.
Wormgaten en de snaartheorie
Als er wetenschappers letterlijk aangehaald worden is het telkens met hun functie erbij, zodat de auteur geen bladzijde achteraan toevoegt waarop je hen allemaal terugvindt. Dat maakt dat je bv. Erik Verlinde (universiteit Amsterdam) enkele bladzijden verder ontmoet als kortweg “Verlinde” als hij zegt dat “zwarte gaten kunnen verstrengelen via wormgaten”. De meeste wetenschappers zijn van Nederlandse universiteiten, wat eenvoudig te verklaren valt omdat de auteur voor een Nederlandse krant schrijft. Op p. 167 geeft hij een korte uitleg van concepten als “wormgat” en “snaartheorie”.
Als er wetenschappers letterlijk aangehaald worden is het telkens met hun functie erbij, zodat de auteur geen bladzijde achteraan toevoegt waarop je hen allemaal terugvindt. Dat maakt dat je bv. Erik Verlinde (universiteit Amsterdam) enkele bladzijden verder ontmoet als kortweg “Verlinde” als hij zegt dat “zwarte gaten kunnen verstrengelen via wormgaten”. De meeste wetenschappers zijn van Nederlandse universiteiten, wat eenvoudig te verklaren valt omdat de auteur voor een Nederlandse krant schrijft. Op p. 167 geeft hij een korte uitleg van concepten als “wormgat” en “snaartheorie”.
Foto van een kosmisch inferno
In het midden van het boek staan foto’s die je zonder de uitleg erbij of zonder de uitleg die in de hoofdstukken staan, voor mooie fantasieën zou kunnen verslijten. Pas als je beseft wat je ziet, wordt het indrukwekkend. We lezen op blz. 170 e.v. hoe ruimtetelescoop Hubble een enorme impact had op de sterrenkunde en op al de bètawetenschappen. Hubble hielp om een paar raadsels op te lossen van het heelal, “een plek tjokvol kolkende sterrenstelsels, talloze verre werelden, zwierige gaswolken en, ergens in een betekenisloze uithoek, deinend door de kosmos op deze betoverend blauwe knikker: wij. De mensheid” (p.173)
Eigenlijk kennen we maar 5% van het heelal en wat het beheerst. We weten dat het uitdijt maar we weten niet hoe snel en we weten evenmin waarom het zo ‘dun’ is.
In het midden van het boek staan foto’s die je zonder de uitleg erbij of zonder de uitleg die in de hoofdstukken staan, voor mooie fantasieën zou kunnen verslijten. Pas als je beseft wat je ziet, wordt het indrukwekkend. We lezen op blz. 170 e.v. hoe ruimtetelescoop Hubble een enorme impact had op de sterrenkunde en op al de bètawetenschappen. Hubble hielp om een paar raadsels op te lossen van het heelal, “een plek tjokvol kolkende sterrenstelsels, talloze verre werelden, zwierige gaswolken en, ergens in een betekenisloze uithoek, deinend door de kosmos op deze betoverend blauwe knikker: wij. De mensheid” (p.173)
Eigenlijk kennen we maar 5% van het heelal en wat het beheerst. We weten dat het uitdijt maar we weten niet hoe snel en we weten evenmin waarom het zo ‘dun’ is.
De Grote Slurp
Het laatste hoofdstuk behandelt wat de kosmos nog allemaal voor ons in petto heeft. Dat kan gaan van “Mars krijgt ringen” tot “de zon ontpopt zich tot een gloeiend hete moordenaar”. Maar de auteur schetst vier scenario’s hoe het heelal (en dus de Aarde) aan zijn eind zou kunnen komen en het is vooral De Grote Slurp die elk moment zou kunnen gebeuren.
Daarom is het goed om de woorden van wetenschapsfilosoof Gustaaf Cornelis (Vrije Universiteit Brussel) ter harte te nemen: “Iets dat eeuwig bestaat is oersaai. Van schoonheid geniet je pas echt in het besef van vergankelijkheid”.
Het laatste hoofdstuk behandelt wat de kosmos nog allemaal voor ons in petto heeft. Dat kan gaan van “Mars krijgt ringen” tot “de zon ontpopt zich tot een gloeiend hete moordenaar”. Maar de auteur schetst vier scenario’s hoe het heelal (en dus de Aarde) aan zijn eind zou kunnen komen en het is vooral De Grote Slurp die elk moment zou kunnen gebeuren.
Daarom is het goed om de woorden van wetenschapsfilosoof Gustaaf Cornelis (Vrije Universiteit Brussel) ter harte te nemen: “Iets dat eeuwig bestaat is oersaai. Van schoonheid geniet je pas echt in het besef van vergankelijkheid”.
Waarom lezen
Het is het meest geschikte onderwerp om de aardse beslommeringen te relativeren en om even te ontsnappen aan de realiteit van elke dag. Bovendien leren we heel wat bij over onderwerpen die fascineren (de zon, om er maar één te noemen), maar die we te moeilijk vinden om er tijd aan te wijden. Gelukkig is van Hal er goed in om die ingewikkelde zaken heel bevattelijk uit te leggen.
Gerda Sterk
Meer van Gerda Sterk
Het is het meest geschikte onderwerp om de aardse beslommeringen te relativeren en om even te ontsnappen aan de realiteit van elke dag. Bovendien leren we heel wat bij over onderwerpen die fascineren (de zon, om er maar één te noemen), maar die we te moeilijk vinden om er tijd aan te wijden. Gelukkig is van Hal er goed in om die ingewikkelde zaken heel bevattelijk uit te leggen.
Gerda Sterk
