Zegt Stephanie Kelton: “Toch niet. Immers, landen waarvan de nationale regeringen baas zijn over hun eigen munteenheid kunnen zich permitteren alles aan te kopen wat aangeboden wordt in de eigen munteenheid. In die landen die de uitgever zijn van hun eigen soevereine munten kan de overheid eerst geld “uitgeven”, drukken, met een getalletje invoeren in een bepaalde tak van de boekhouding en dan “is” dat geld er ook. Landen die dat kunnen, zoals de VS met de dollar, Japan met de Yen, het Verenigd Koninkrijk met het pond, hebben dus altijd geld. België en de 17 andere landen van de Europese Unie, kunnen dat niet, want die hebben op een bepaald ogenblik besloten hun nationale munten op te doeken ten voordele van een sterke Europese munt, de “euro”. De Europese Gemeenschap kan dus wel “gewoon” euro’s bijmaken als ze daartoe zou beslissen.”

Het idee dat je de financiële situatie en werkwijze in deze landen gaat vergelijken met ons huishoudelijk budget, houdt dus geen steek. Deze boodschap blijft Stephanie Kelton als een mantra herhalen doorheen het boek.

Dat lijkt een echt sprookje. Als je als “soeverein” land geld nodig hebt, druk je het gewoon… De toegenomen schuldenstroom, zoals deze veroorzaakt door de huidige pandemie, bijvoorbeeld, is meteen opgelost, er is dus geld om de klimaatverandering aan te pakken. Er kan gemakkelijk vanwege de overheid voor een baangarantie gezorgd worden, vindt schrijfster, belastingverlagingen allerhande zijn best mogelijk, ook voor het bedrijfsleven en een degelijk gezondheidssysteem dat toegankelijk is voor iedereen is helemaal geen droom…

Is dit allemaal een stukje verbeelding, uitgekiend door Stephanie Kelton? Ze is één van de grote, zich profilerende figuren binnen de MMT-beweging en ze stuit natuurlijk op veel argwaan van de traditionele economisten. Maar ze is zeker niet alleen… Zelfs Alan Greenspan (ooit voorzitter van The Fed) liet zich op een onbewaakt ogenblik tijdens een interview ontvallen: ”Er staat een federale overheid immers niets in de weg om zoveel geld te creëren als ze maar wil en dat aan iemand uit te betalen…. Dat wil dus zeggen dat de financiële capaciteit om iets uit te betalen altijd groot genoeg is: geld is geen bezwaar.” Zijn opvolger Ben Bernanke ging nog verder: “In praktijk betaalt de overheid haar rekeningen niet van het geld van de belastingbetaler; we gebruiken gewoon de computer om het saldo te verhogen. De federale overheid betaalt al haar rekeningen dus door een paar toetsen in te drukken op een toetsenbord van bijvoorbeeld ”The New York Federal Reserve.”

Wat we moeten begrijpen, is dus wat het betekent in een land te leven dat het monopolie heeft over de valuta en geen enkele Amerikaanse of Japanse president mag dus nog beweren dat de overheid geen geld meer heeft en anderen, (journalisten, bijvoorbeeld) mogen dit niet zomaar herhalen. Er hoeft dus nooit beknibbeld te worden op “Social Security. Toch een sprookje, dus? Alle honger, armoede en ziekte verbannen uit de wereld…Utopia…?

Toch niet. Want omdat de overheid het vermogen heeft om geld te scheppen, wil dat niet zeggen dat ze zomaar alles kan doen. (“It’s not a free lunch. It’s not a blank cheque”) MMT moet zich richten op de echte grenzen aan de overheidsuitgaven, op basis van de middelen die in de echte wereld voorhanden zijn, dus op een economie die de juiste combinatie van goederen en diensten produceert. De economie heeft fiscale tekorten wel nodig om orde op zaken te stellen; de kunst is echter ervoor te zorgen dat die tekorten niet te groot of te klein worden. Je moet dus net genoeg steun verschaffen om onze economie rustig door te laten groeien zonder dat de inflatie stijgt. Tekorten kunnen dus ook te klein zijn. Je moet dus wel belastingen blijven betalen. Dat haalt geld uit de economie en zo pak je de inflatie aan. Teveel uitgeven en te weinig belasting innen, kan tot problemen leiden. Belastingen zijn trouwens ook goed als opvoedingsmiddel. Omdat benzine duurder is door de belasting, ga je minder rijden, is er minder pollutie.

De mythe van de staatsschuld blijft toch een moeilijk boek. Niet omdat het zo moeilijk is te begrijpen hoe valuta-scheppende landen hun economie op een totaal andere manier kunnen leiden, maar eerder omdat Stephanie eerder vaag blijft over hoe ze dat nu precies moeten doen. Een bijkomende moeilijkheid is ook dat het een zeer “Amerikaans” boek en dat de schrijfster alles uitlegt middels het Amerikaanse financiële systeem. Ze werpt ook heel wat vragen op die onbeantwoord blijven. Bijvoorbeeld: “Wat als alle landen een soeverein geldstelsel zouden invoeren en dus van valutagebruiker, valutaschepper zouden worden, zou je dan geen systeem krijgen waarbij er een concurrentiespel zou ontstaan van opzettelijke muntmanipulatie?”

De uitleg waarom en hoe de VS goud als onderliggende waarde van de dollar kon laten vallen en toch de exchange munt in deze wereld blijft, terwijl het enorme schulden en uitgaven heeft, maakt ook ze ook niet echt duidelijk.

Wat Stephanie Kelton (onopzettelijk?) wél doet, is een allesbehalve rooskleurig beeld ophangen van de VS, eventjes terzijde, doorheen het boek.

In 2005 was het aantal werknemers met een gegarandeerd pensioen 1 op 3… In 2018 lag de landelijke armoedegrens op 12.140 dollar per persoon per jaar. De gemiddelde pensioenuitkering op 1409,51 dollar per maand… Enkel deze kritische blik beslaat gemakkelijk een tiental bladzijden. De VS zouden er dus baat kunnen bij vinden, de MMT-theorie (of moderne geldtheorie) meteen bij zichzelf toe te passen…