10 maart 2021
Leugen en waarheid. In gesprek over de grote kwesties van onze tijd
De auteur is een veelzijdige Nederlandse essayist en columnist die in 2017 de P.C. Hooft-prijs ontving en die ook in Vlaanderen een zekere bekendheid geniet.
In dit essay speelt hij de rol van een journalist/interviewer die zich buigt over een aantal vraagstukken die de hedendaagse actualiteit beheersen. Hiervoor heeft hij contact gezocht met informanten, vooral wetenschappers en denkers, maar ook schrijvers en mediafiguren. Meestal hebben zij recente publicaties op hun naam staan die een verhelderend licht doen schijnen op een of ander actueel onderwerp...
Eén na één komen ze aan bod, allemaal voelen ze zich nauw betrokken bij hun domein: een antropoloog/primatoloog, een godsdienstwetenschapper, historici op verschillende domeinen van geschiedenisvorsing, sociologen, politicologen en politieke wetenschappers, schrijvers, journalisten, klimaatwetenschappers en –activisten,...
Eén na één komen ze aan bod, allemaal voelen ze zich nauw betrokken bij hun domein: een antropoloog/primatoloog, een godsdienstwetenschapper, historici op verschillende domeinen van geschiedenisvorsing, sociologen, politicologen en politieke wetenschappers, schrijvers, journalisten, klimaatwetenschappers en –activisten,...
Samen formuleren zij vanuit hun eigen invalshoek een aantal belangrijke inzichten op de vele en dikwijls complexe domeinen van de hedendaagse actualiteit. Ontmaskering van onwaarheden in dit huidige post-truth tijdperk vormt een permanente bekommernis. Samen bestrijden zij historische hiaten, verdraaiingen, mythes, misverstanden en vooroordelen die ook vandaag nog weerklank vinden. Ontluisterende episodes en schaduwzijden gaan ze niet uit de weg. Soms brengen ze gewoon interessante nuances of distinguo’s aan.
Sommige informanten gaan vlot ook de persoonlijk toer op en ventileren hun onzekerheid en onbehagen, onder andere op het domein van de epistemologie en methodologie. Anderen getuigen over hun persoonlijke ervaringen en hun (dikwijls moeilijke) relatie met sommige thema’s in hun privé-leven. Historische maatschappijkritiek dient dikwijls als opstapje naar hedendaagse politieke analyses.
Sommige informanten gaan vlot ook de persoonlijk toer op en ventileren hun onzekerheid en onbehagen, onder andere op het domein van de epistemologie en methodologie. Anderen getuigen over hun persoonlijke ervaringen en hun (dikwijls moeilijke) relatie met sommige thema’s in hun privé-leven. Historische maatschappijkritiek dient dikwijls als opstapje naar hedendaagse politieke analyses.
De behandelde onderwerpen kunnen tellen. Sommige raken aan klassieke en fundamentele problemen betreffende mens en maatschappij zoals: het nature-nurture debat; godsgeloof en de rol van godsdienstige instituties versus rationeel-seculiere zingeving en levenshouding; het functioneren van ons brein; hoe omgaan met het gevoel van de greep op de wereld te verliezen bij de zoektocht naar het goede leven; het omgaan met de moderniteit en het debat rond democratie/populisme.
Andere onderwerpen zijn eerder gelinkt aan politiek gekleurde maatschappijproblemen: het moeilijke samenleven van de idealen van de Verlichting in de context van de huidige commerciële consumptiemaatschappij, hoe aankijken tegen de trend rond identiteitsdenken en de vernieuwde populariteit van rassentheorieën met inbegrip van antisemitisme; welke positie innemen ten opzichte van genetische manipulatie, de klimaatproblematiek en hernieuwbare versus nucleaire energie.
Op individueel niveau botsen we op marginaliteit en eenzaamheid; individuen en groepen die ongemakkelijk terugblikken en omgaan met de familiale stamboom en -geschiedenis.
Op individueel niveau botsen we op marginaliteit en eenzaamheid; individuen en groepen die ongemakkelijk terugblikken en omgaan met de familiale stamboom en -geschiedenis.
Alle hoofdstukken dragen op hun manier bij tot onderzoek naar leugen en waarheid, hoe het zo ver is kunnen komen en hoe de resultaten van research kunnen gebruikt worden in actieprogramma’s die mikken op het terugwinnen van het vertrouwen.
Het is overduidelijk dat Heijne zich terdege heeft voorbereid en ingewerkt in elk van de domeinen die in zijn gesprekken aan de orde komen. Nergens moet hij als geïnformeerd interviewer onderdoen voor de eminente figuren die hij ondervraagt.
Het taalgebruik en de manier waarop de veelheid aan onderwerpen behandeld worden, laat een vlot begrip van de geboden informatie door de lezer toe.
Wereldschokkende inzichten worden hier niet aangebracht, maar voor lezers die op bepaalde domeinen behoefte hebben aan degelijke en recente informatie die bevattelijk op een behapbare manier wordt gepresenteerd, is dit boek zeker een aanrader.
Meer van Dirk De Schrijver
Het is overduidelijk dat Heijne zich terdege heeft voorbereid en ingewerkt in elk van de domeinen die in zijn gesprekken aan de orde komen. Nergens moet hij als geïnformeerd interviewer onderdoen voor de eminente figuren die hij ondervraagt.
Het taalgebruik en de manier waarop de veelheid aan onderwerpen behandeld worden, laat een vlot begrip van de geboden informatie door de lezer toe.
Wereldschokkende inzichten worden hier niet aangebracht, maar voor lezers die op bepaalde domeinen behoefte hebben aan degelijke en recente informatie die bevattelijk op een behapbare manier wordt gepresenteerd, is dit boek zeker een aanrader.
