1 maart 2021
De Meidoornstraat. Opgroeien tussen kerk en communisten tijdens de wederopbouw
Martin Rep (°1946) is een Nederlandse journalist die onder meer werkte bij de dagbladen De Zaanlander, Amersfoortse Courant, de Volkskrant, de Gelderlander, het vrouwenblad Margriet en het nieuwsmagazine NieuwsNet. Afgezien van enkele privé-uitgaven is ´De Meidoornstraat´ zijn eerste boek.
De auteur beschrijft de geschiedenis van de wijk Uithoek in het Tuindorp Zaandam-Zuid waar hij zijn jeugdjaren doorbracht.
De eerste hoofdstukken zijn gewijd aan de moeizame ontwikkeling van de wijk voor de Tweede Wereldoorlog, gehypothekeerd door de beurscrash van 1929. De woningbouw komt er zelfs tot stilstand tijdens de bezetting, een tijd gekruid met avonturen, verzet en collaboratie, met als absoluut dieptepunt de Hongerwinter van 1944 tot 1945. Vreugde evenwel als geallieerde vliegtuigen voedselpakketten boven Oostzaan droppen.
De eerste hoofdstukken zijn gewijd aan de moeizame ontwikkeling van de wijk voor de Tweede Wereldoorlog, gehypothekeerd door de beurscrash van 1929. De woningbouw komt er zelfs tot stilstand tijdens de bezetting, een tijd gekruid met avonturen, verzet en collaboratie, met als absoluut dieptepunt de Hongerwinter van 1944 tot 1945. Vreugde evenwel als geallieerde vliegtuigen voedselpakketten boven Oostzaan droppen.
In augustus 1950 neemt Martin Rep - hij is dan vier jaar en vier maanden - zijn intrek in een woonhuis, Meidoornstraat 55. Samen met zijn vader Tinus Rep en zijn moeder Meintje Rozema. In de voorkamer van de huurwoning start Tinus met een sigarenwinkel, Meintje wacht achter de toonbank zenuwachtig op de eerste klanten. Er zijn aanvankelijk twee winkels in de Uithoek: een groenteboer en een melkboer. De eerste winkelier, Theo de Heer, is een verwoede pianospeler die het instrument blijft bespelen, zelfs wanneer de winkel vol staat met klanten. Nog een markant figuur in de Uithoek is Jan Franke, de schillenboer. De mysterieuze dood van peuter Peter Patist is het eerste drama uit de geschiedenis van de Meidoornbuurt en het grootste - de gebeurtenissen staan nog altijd in het geheugen gegrift van mensen die er destijds woonden.
We vernemen dat Martin opgroeit in een streng gereformeerd christelijke omgeving - hoewel de Zaanstreek als tamelijk vrijzinnig bekend staat. Evenzeer tragisch is het onverwachte overlijden van Meintje: in 1954 beleeft zij haar laatste kerstfeest, acht maanden later is ze dood, pas 44 jaar oud. Martha Muis wordt de tweede echtgenote van Tinus, 616 dagen na het overlijden van Meintje.
Ondertussen wordt de Meidoornstraat doorgetrokken en de buurt alsmaar drukker. Het eerste viaduct van de Zaanstreek wordt aangelegd. Tinus breidt het assortiment van zijn winkel uit met chocolade, koek, nylonkousen, tijdschriften en zelfs elektrische apparatuur. Hij krijgt het geniale idee om in zijn winkel een postagentschap te vestigen, gepaard gaande met een aanzienlijke verbouwing tot een dubbel woon/winkelhuis en de aanwerving van een winkelmeisje. Niet zonder afgunst van sommigen.
Nederland wordt welvarender, Sigarenmagazijn Rep deelt in die welvaart. Door de aankoop van het belendende huis beschikte het gezin opeens over een betegelde badkamer met een douche. Maar mettertijd verdwijnen de venters en ook de kleine winkels één voor één uit het straatbeeld. Ook scheepswerf De Beer ontsnapt niet aan de ondergang.
Tijdens de Oudejaarsnacht van 1954 voltrekt zich een nieuw onheil wanneer een jongeman om het leven komt in de zachte, verraderlijke Zaanse modder. Donderdag 25 april 1957 is echter een leuke en bijzondere dag voor Zaandam: koningin Juliana komt op bezoek in de stad.
Tijdens de Oudejaarsnacht van 1954 voltrekt zich een nieuw onheil wanneer een jongeman om het leven komt in de zachte, verraderlijke Zaanse modder. Donderdag 25 april 1957 is echter een leuke en bijzondere dag voor Zaandam: koningin Juliana komt op bezoek in de stad.
Rep besteedt ruime aandacht aan de politieke en kerkelijke spanningen tussen de buurtbewoners, een gegeven dat als een rode draad doorheen het boek loopt. Als fervente voetballiefhebber belicht hij tevens de voetbalgeschiedenis van Zaandam die in 1967 na een fusie tussen Alkmaar ’54 en FC Zaanstreek zou uitmonden in de geboorte van de succesvolle profclub AZ’67. Voormalig topvoetballer Johnny Rep blijkt een neef van de schrijver te zijn.
Een ander hoofdstukje is gewijd aan de watersnood in januari 1960 waarbij 15.000 inwoners van Tuindorp Oostzaan uit hun huizen werden verdreven. Het leven in de Zaanstreek krijgt later een internationale dimensie met de komst van duizenden buitenlandse gastarbeiders. Martin knoopt zelfs contacten aan met een Waalse en een Franse correspondent in het kader van een studentenuitwisseling of een jumelage.
Met de komst van rock-’n-roll in de Uithoek beleeft Rep de overgang van de benauwde jaren ´50 naar de swingende sixties. Op het lyceum vlot het helemaal niet en al evenmin op de christelijke hbs (hogereburgerschool) – met name vanwege zijn lange haardracht en weerspannig gedrag. Na zijn middelbareschooltijd wordt hij aangenomen als leerling-journalist bij dagblad De Zaanlander en gaat op kamers wonen aan de Wibautstraat, op een paar honderd meter van zijn voormalig ouderlijk huis.
Met de komst van rock-’n-roll in de Uithoek beleeft Rep de overgang van de benauwde jaren ´50 naar de swingende sixties. Op het lyceum vlot het helemaal niet en al evenmin op de christelijke hbs (hogereburgerschool) – met name vanwege zijn lange haardracht en weerspannig gedrag. Na zijn middelbareschooltijd wordt hij aangenomen als leerling-journalist bij dagblad De Zaanlander en gaat op kamers wonen aan de Wibautstraat, op een paar honderd meter van zijn voormalig ouderlijk huis.
Zijn vader verpacht winkel en postagentschap aan een jong echtpaar en stopt met werken in 1967. Wat later zijn er in Tuindorp Zaandam-Zuid geen winkels meer. In 1970 trouwt Martin en verlaat Zaandam. De Meidoornstraat is dan een gewone straat geworden…
Voor deze uitgave heeft Martin Rep gedurende ruim 3 jaar talrijke (gewezen) bewoners van de Uithoek en andere betrokkenen geïnterviewd. Zij hebben hem voorzien van bijzondere foto’s uit hun privébezit waarmee deze publicatie rijkelijk wordt geïllustreerd.
Voor deze uitgave heeft Martin Rep gedurende ruim 3 jaar talrijke (gewezen) bewoners van de Uithoek en andere betrokkenen geïnterviewd. Zij hebben hem voorzien van bijzondere foto’s uit hun privébezit waarmee deze publicatie rijkelijk wordt geïllustreerd.
Het is een nostalgisch boek, geschreven vanuit een persoonlijk perspectief. Mooie verhalen van gewone en ongewone mensen in een zeer leesbare vorm opgediend. Dit is eigenlijk een portret van hoe Nederland was tussen 1940 en 1970 aan de hand van het wel en wee in een toen nieuwe wijk. Bij uitbreiding misschien enigszins vergelijkbaar met wat zich in die periode in ons land afspeelde. En dat maakt dit boek precies bijzonder interessant…
Meer van Marc De Bock
