14 november 2018
De streep wordt een rivier. Berichten van de grens.
Dit is een boek dat de kracht van het zelfbeleefde, van de persoonlijke reportage, aantoont.
Francisco Cantu heeft het inderdaad zelf meegemaakt aan “de grens”. De grens in kwestie is die tussen Mexico en de V.S., één die honderden Mexicanen dagelijks willen oversteken - op de vlucht voor de onveiligheid, het geweld, de chaos, de drugsoorlog en de duizenden moorden ieder jaar. Om vervolgens illegaal in de Verenigde Staten hun toevlucht te zoeken en er te kunnen gaan werken. Ze hebben daar heel veel voor over: de woestijn, de grenswachters, dorst, honger ,ontbering, zelfs de dood. En zelfs als ze ingerekend worden, voor een rechter moeten verschijnen en maanden in de gevangenis door brengen, blijven ze toch proberen
Zoveel weten we meestal ongeveer al, zeker na de Trump-muur die zich over de gehele grens zou moeten uitstrekken. Wat we niét weten, is hoe het er iedere Zoveel weten we meestal ongeveer al, zeker na de Trump-muur die zich over de gehele grens zou moeten uitstrekken. Wat we niét weten, is hoe het er iedere dag (en nacht) aan toe gaat in dat onherbergzaam woestijngebied. Francisco Cantu weet het wél. Hij behoort tot de derde generatie Mexicaanse inwijkelingen, spreekt vlot Spaans en Engels, heeft als 23-jarige net zijn studies beëindigd en wordt aangetrokken door de streek waar hij zijn jeugd doorbracht. En door het idealistisch idee dat hij de redenen voor de jarenlang durende moeilijkheden in en rond de grensstreek zal kunnen helpen ontknopen en mensen helpen. Dus neemt hij dienst bij de ”U.S. Border Control.” Zijn moeder, die bij de overheid gewerkt heeft, verwittigt hem dat hij een paramilitaire instelling vervoegt die weinig geeft om mensen en die ervoor zorgt dat zij de morele grenzen verleggen van hun medewerkers. Een instelling tevens die elke tegenstand wel weten om te buigen of te breken.
Maar Cantu is jong, idealistisch en er vast van overtuigd dat hij zal blijven wie hij is.
Maar Cantu is jong, idealistisch en er vast van overtuigd dat hij zal blijven wie hij is.
Het wordt een toenemend moeilijk gevecht gedurende de vier jaar die hij bij de V.S. “Border Patrol” werkt. Hij moet immers wanhopige “hoopjes” mensen opsporen die soms verdwaasd en gek van de dorst ronddolen, of een versufte enkeling, zoals een vrouw die werd achtergelaten door de groep waarmee ze vertrok. Hij moet hun schuilplaatsen ontdekken, mensen in hechtenis nemen en ervoor zorgen dat zij in het repatriëringsproces terechtkomen. Als ze tenminste nog in leven zijn. Anders moet hij bij de stinkende lijken blijven waken tot er hulp komt om de lichamen te transporteren (het gaat om duizenden doden; 6000 mensen stierven tussen 2000 en 2016…). Cantu houdt een dagboek bij, zodat hij zich later ieder voorval kan herinneren. Hij vecht met de gevoelens die hem bestormen, en zijn gedachten, inzicht en moreel bewustzijn worden voortdurend aangevallen. Zijn tandarts vertelt hem dat hij tandenknarst.
Alhoewel hij vriendelijk en behulpzaam probeert te zijn tegenover de migranten, doet hij met tegenzin wat zijn job van hem vereist. Hij krijgt toenemend nachtmerries, waarna hij huilend rechtop blijft zitten in bed. Het wordt hem teveel
Alhoewel hij vriendelijk en behulpzaam probeert te zijn tegenover de migranten, doet hij met tegenzin wat zijn job van hem vereist. Hij krijgt toenemend nachtmerries, waarna hij huilend rechtop blijft zitten in bed. Het wordt hem teveel
In het overblijvend derde deel van het boek ziet Cantu het systeem van de andere kant. Hij vraagt zijn overplaatsing naar een inlichtingencentrum. Maar ook dààr moet hij merken hoe alles gedaan wordt om het heersende gedrag te legitimeren. Het jargon wordt aangepast: wat men doet, doet men “om het vaderland te verdedigen”. Ook hier krijgt hij verschrikkelijke foto’s te zien, onder andere van “gedemonteerde” lijken, en moet hij de nodige documenten en procedures leveren om de migranten voor de rechter te krijger, waarna ze opnieuw gedeporteerd worden…
Nadat een vriend naar Mexico reist omdat zijn moeder zwaar ziek is en hij haar uiteindelijk moet begraven, keert hij niet meer terug. Blijkt dat deze ook illegaal in de V.S. verbleef en niet terug kan. Hij besluit de familie van die vriend te helpen en gaat de rechtszaak bijwonen. Hij ziet nu hoe het hele proces verloopt en besluit een boek te schrijven en lezingen te houden.
Dit boek brengt een verhaal met verfijnde observatie en dito analyse, en vooral met een dringende morele inhoud: een spiegel van onze maatschappij die blijkbaar niet zonder grenzen kan en die mensen uitsluit. Een boek dat een verschrikkelijk en pijnlijk beeld geeft van wat er zich nog elke dag aan de grens afspeelt.
Meer van Victor De Raeymaeker
