21 november 2019
Het onbenoembare heden
Roberto Calasso is een Italiaanse schrijver en publicist die tracht sleutels aan te reiken om hedendaagse maatschappelijke processen te begrijpen en te duiden.
In het eerste deel van dit boek zoomt hij in op onze maatschappij van vandaag. Hij stelt een verband vast tussen de opkomst van het secularisme en de ontreddering die dat heeft teweeggebracht in onze westerse denkschema’s. De opkomst van het islamitisch terrorisme situeert hij in het verlengde hiervan.
In het tweede deel van het boek doet hij hetzelfde, maar dan voor de periode 1933–1945. Met andere woorden: voor de periode van de opkomst van het fascisme in Duitsland, maar ook in Italië en Spanje.
In het tweede deel van het boek doet hij hetzelfde, maar dan voor de periode 1933–1945. Met andere woorden: voor de periode van de opkomst van het fascisme in Duitsland, maar ook in Italië en Spanje.
Calasso doet dit aan de hand van stukken geschriften (“snapshots”) uit briefwisselingen, dagboeken en andere documenten van de hand van bekende personages uit die periode. Hij voert zo een aantal mensen ten tonele met uiteenlopende achtergronden, nationaliteiten en sympathieën/antipathieën. We vinden stukken van schrijvers zoals Virginia Woolf, Simone Weil, André Gide, Robert Brasillach en Arthur Koestler, die allen een ervaring of een mening willen meedelen over wat er zich onder hun ogen afspeelt.
Ook spelers op het politieke terrein zoals Goebbels, veldmaarschalk Walter von Reichenau, de Italiaan Curzio Malaparte alsook de Rus Vasili Grosman stelden hun observaties en bedenkingen op schrift.
Ook spelers op het politieke terrein zoals Goebbels, veldmaarschalk Walter von Reichenau, de Italiaan Curzio Malaparte alsook de Rus Vasili Grosman stelden hun observaties en bedenkingen op schrift.
Aan de hand van deze getuigenissen legt de auteur het proces bloot dat de hoger vermelde figuren (maar ook anderen) doorgemaakt hebben in die donkere jaren 1933–1945. De getuigenissen variëren en gaan van ongeloof, verwarring, onzekerheid, troebele verwachtingen en angst voor de toekomst - maar ook woede - bij de enen, tot bewondering bij de anderen...
De auteur is een polyglot die naast heel wat talen ook heel wat culturele referentiedomeinen beheerst. Hij laat nooit na zijn eruditie tentoon te spreiden. Vooral in het eerste deel komen zijsprongen en associaties allerhande soms eerder pedant over en maken de tekst niet steeds helderder. De lezer kan zich dus afvragen of deze wel nodig zijn.
De inhoudelijke boodschap wordt na enige reflectie wel duidelijk, maar is allesbehalve helder geformuleerd. Een meer expliciete duiding had dus niet misstaan.
Conclusie: er zijn betere boeken over het ontstaansproces van fascisme en terrorisme op de markt.
Meer van Dirk De Schrijver
Conclusie: er zijn betere boeken over het ontstaansproces van fascisme en terrorisme op de markt.
