12 november 2019
Alles wat in dit boek staat is waar, en andere denkfouten
Boudry en Hopster, respectievelijk Belg en Nederlander, zijn twee relatief jonge filosofen die zich in dit boek buigen over de stand van zaken in de moderne argumentatieleer. Er wordt in onze maatschappij veel gediscussieerd, en dat is maar goed ook, maar wordt er wel correct geargumenteerd?
De auteurs leggen in dit werkje “het discussiëren” onder de filosofische loep. Hiermee leveren zij niet alleen een bijdrage aan de theoretische argumentatieleer, maar stellen zij zich eveneens tot doel om veel voorkomende denkfouten en retorische trucjes, die in het dagelijkse leven opduiken, bloot te leggen.
Partijen die met elkaar in discussie gaan, gebruiken argumenten om zo een visie die zij - expliciet of impliciet – verdedigen, te onderbouwen. Ergo, niet alle argumenten zijn even geldig. Filosofen hebben zich sinds Plato en Aristoteles hierover gebogen in hun argumentatieleer. Hetzelfde hebben ook middeleeuwse denkers gedaan.
Resultaat hiervan waren mooie lijstjes met de meest voorkomende denkfouten. Deze lijstjes zijn lange tijd meegegaan, tot Boudry en Hopster er in dit werkje een interessante update aan toegevoegd hebben. Deze filosofen hebben het bestaan en de invloed van een aantal recente maatschappelijke ontwikkelingen zoals de pers, de reclame en het internet, en de invloed daarvan op discussie(technieken) en argumentatie(leer) onderzocht. Hun bevindingen hebben zij aan de klassieke denkkaders toegevoegd. Tezelfdertijd hebben zij de aanpak verbreed door ook nieuwe inzichten uit de sociale en cognitieve psychologie toe te voegen, wat ontegensprekelijk een belangrijke verrijking betekent.
Het resultaat van hun onderzoek en bedenkingen werd in dit boekje samengebracht in een 50-tal korte artikels. Geldige argumenten worden uiteraard erkend en herkend, maar ook sofismen, drogredenen valkuilen en denkfouten worden opgevoerd en ontleed. De auteurs doen dit steeds met de nodige voorzichtigheid, want zwart–wit denken leidt dikwijls tot foutief denken.
Interessant is dat zij in hun bijdragen regelmatig nieuwe en originele begrippen introduceren. Deze zijn gemakkelijk hanteerbaar en laten dikwijls toe om met één etiket argumenteringsfouten te identificeren, te duiden en te ontmaskeren.
De auteurs slagen erin om op een 200-tal bladzijden een duidelijk overzicht te schilderen van de stand van zaken in het domein van de argumentatieleer. De 50 beknopte artikels die ze hiervoor nodig hebben, zijn vlot geschreven en gemakkelijk leesbaar. Elke insteek wordt geïllustreerd door concrete voorbeelden. Op de koop toe zijn deze direct bruikbaar in dagdagelijkse situaties. Voorkennis op het gebied van filosofie en epistemologie zijn hiervoor niet nodig.
Meer van Dirk De Schrijver
