Enerzijds bestaat ‘De doden praten: De donkere wereld van een wetsdokter’ uit een groot aantal korte beschrijvingen van casussen. Die geven een adequaat beeld van zijn opdracht als wetsdokter. Elk verhaal kent hetzelfde verloop, maar de doodsomstandigheden lopen soms sterk uiteen. Een man is de kop ingeslagen, een 18-jarig meisje is in onduidelijke omstandigheden overleden, het skelet van een baby wordt in een achtertuin opgegraven, een matroos wordt op een olietanker levenloos gevonden. In een houten kist in een villa wordt een lijk ontdekt, een man ligt dood op de tramsporen en een dode boer in een stal. Telkens weer wordt Jacobs opgeroepen om de doodsoorzaak en stervensomstandigheden te onderzoeken en vaak - zo stelt hij zelf vast - zijn die veel eenvoudiger dan een eerste indruk laat uitschijnen.

Een voorbeeld. Het verhaal met de sensationele titel ‘Een satanische moord in het homomilieu’ waarin een blote man op zijn buik op bed wordt gevonden met onder hem een dode kat, blijkt na de ontknoping een heel eenvoudige verklaring te hebben die niets met satanisme en nog minder met het homomilieu te maken heeft.

De verhalen zijn leerzaam. Zo haalde Jacobs het nieuws met zijn vaststelling dat bij 1 op 5 baby’s waarvan het overlijden aan wiegendood wordt toegeschreven, een andere doodsoorzaak blijkt te spelen. Dat wordt niet ontdekt omdat de overlijdens niet of onvoldoende grondig worden onderzocht. Dit onderwerp krijgt overigens ook een eigen hoofdstuk toebedeeld in het boek.

Jacobs stelt helemaal niet dat wiegendood niet bestaat, wél dat de dood van een baby vaak een andere oorzaak heeft. Ruim 40% van de plotselinge en onverwachte overlijdens blijkt achteraf verklaard te kunnen worden door natuurlijke doodsoorzaken, medische redenen of zelfs (letterlijk) “verslikkingen in de pap”. Hij vermeldt als oorzaak ook wat hij “de meest gevreesde diagnose in de forensische geneeskunde” noemt, namelijk smoring waarbij ouders accidenteel op het kind gaan liggen en het kind daardoor versmoren. Natuurlijk is het niet evident voor de ouders om bij het sterven van een baby een dissectie te laten uitvoeren, maar toch vindt Jacobs dat het nodig is. Het is immers zijn “taak om de doden nog een laatste keer te laten spreken” en de autopsie is standaard in zijn onderzoek; hij doet er met zijn team jaarlijks 250. Hij maakt uit of de dood is veroorzaakt door de tussenkomst van een derde, en er dus sprake kan zijn van een misdrijf. Het is allesbehalve een vrijblijvende job.

Anderzijds is het boek ook één grote vraag om erkenning van de forensisch patholoog als volwaardig expert. Jacobs geeft voorbeelden van hoe voorheen de soms “knullige bewijsvoering” verdachten, slachtoffers of hun familie onrecht aandeed.

Toch wordt de forensische geneeskunde in ons land pas sinds 2000 professioneel benaderd en is ze als erkende medische specialiteit nog jong. Pas in 2006 wordt gerechtelijke geneeskunde in België als specialisme erkend. Dat er op het vlak van erkenning ook vandaag nog werk aan de winkel is, bewijst Jacobs’ commentaar bij de achterstallige betalingen aan de wetsartsen en het feit dat sommige magistraten gerechtelijke geneeskunde nog steeds als een hobby lijken te beschouwen.

Met veel verve maken de pen van Masschelin en de verhalen van Jacobs duidelijk dat dit geheel onterecht is. Deze job vraagt opleiding, ervaring en passie. Mijn waardering heeft hij en hij zal ze ongetwijfeld krijgen van de meesten die het boek lezen.