30 april 2019
Boeken van de troost.
Erwin Mortier publiceerde romans, dichtbundels en essays en won diverse prijzen. Hij is een drijvende kracht achter de herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog. Erwin Mortier geeft zijn romantweeluik over WOI een nieuw leven in één volume: ‘Boeken van de Troost’. ‘De brieven van Matthew’ worden de verbinding tussen ‘Godenslaap’ en ‘De spiegelingen’.
Toen ‘Godenslaap’ in 2008 verscheen, werd Mortier met felicitaties overladen (hij ontving er later overigens de AKO Literatuurprijs voor). Vooral zijn stijl en taal lieten een diepe indruk. Elk woord in zijn boek telt, nuances zijn gevoelig. Soms neigt hij naar een bombastische zinsconstructie die lijkt weg te meanderen. Dan weer schrijft hij in een afwisselende stijl, maar steeds blijft elk woord belangrijk.
‘Godenslaap’ is een niet-fijngevoelige aanklacht tegen de oorlog. Zeker als Mortier de jonge slachtoffers beschrijft die ledematen moeten missen of in het aangrijpende deel waar de kleine Amélie de dood vindt. Op zulke ogenblikken doet Mortier zelfs terugdenken aan Boons ‘Mijn kleine oorlog’ (1947)
In korte stukken dwaalt Mortier in de tijd. De familiesaga ontwikkelt zich verder. De aanwijzingen zijn legio, zoals het huis in Frankrijk: het vergeten paradijs, nu een bouwval.
‘Godenslaap’ en ‘De spiegelingen’ focussen op dezelfde personages vanuit tegengesteld perspectief. De verhouding tussen Helena – hoofdpersonage in ‘Godenslaap’ - en Edgard – Helena´s broer en hoofdpersonage in ‘De spiegelingen’ - vormt de kern van het verhaal. In het verbindingsboek ‘De brieven van Matthew’ krijgen we een intiemere kijk op Matthew, echtgenoot van Helena en geliefde van Edgard.
De Grote Oorlog is het kruispunt in hun levens en door deze levens kunnen we hun milieu en de schaduw van de oorlog bij elkaar puzzelen.
De Grote Oorlog is het kruispunt in hun levens en door deze levens kunnen we hun milieu en de schaduw van de oorlog bij elkaar puzzelen.
‘De brieven van Matthew’, geschreven in de jaren 1917-1919, vormen de troost tussen de twee andere boekdelen. Ze maken de onderlinge relaties nog inniger. De taal blijft ook hier zinnelijk en poëtisch, soms echter ook expliciet, op het brutale af.
Mortier schrijft in beelden, tekent met details. Hij doet zowel de melancholie als de immoraliteit aanvoelen. De schaduw van de oorlog hangt als het ware over álles. Zowel verleden, heden als toekomst zijn bevlekt.
Paul Van Aelst
Gevoelens, gevoelens. De bladzijden lopen over van gevoelens die niet altijd consequent zijn, zoals gevoelens nu eenmaal nooit zijn. En dan slaagt Mortier er opnieuw in om met één enkele korte zin een lijn te trekken: ‘Ik miste je, en mis je nog steeds’.
Ook het slot van ‘De boeken van de troost’ slaat aan: ‘We redden het wel, Ed. We redden het wel’.
Meer van Paul Van Aelst
