28 maart 2019
Een zelfgekozen einde. Waarom mensen zelfmoord plegen.
De Amerikaanse wetenschapper, psycholoog en schrijver Jesse Bering snijdt in ‘Een zelfgekozen einde – waarom mensen zelfmoord plegen’ een actueel onderwerp aan. Een verontrustend onderwerp ook. Immers, het aantal suïcidepogingen en het aantal zelfdodingen neemt de voorbije jaren opnieuw toe en België noteert zelfs het hoogste zelfdodingscijfer van West-Europa.
_Een zelfgekozen einde
We zouden in België globaal gezien op de 25ste plaats staan wat zelfdoding betreft. Elke dag proberen 28 landgenoten uit het leven te stappen en bij 3 van hen is die poging ook succesvol.
Op onze Belgische en Vlaamse situatie zoomt Bering niet in – het gaat om een vertaald Amerikaans boek -, maar hij graaft wel diep om een antwoord te vinden op de overkoepelende vraag waarom de mens niet alleen suïcidale gedachten heeft, maar er in sommige gevallen ook naar handelt. Is de ontvankelijkheid voor zelfdoding een uniek evolutionair gegeven van onze soort?
Op onze Belgische en Vlaamse situatie zoomt Bering niet in – het gaat om een vertaald Amerikaans boek -, maar hij graaft wel diep om een antwoord te vinden op de overkoepelende vraag waarom de mens niet alleen suïcidale gedachten heeft, maar er in sommige gevallen ook naar handelt. Is de ontvankelijkheid voor zelfdoding een uniek evolutionair gegeven van onze soort?
Het zou zijn boek onrecht aandoen – en de problematiek nog meer – om zijn antwoord even snel in enkele regels samen te vatten. De auteur zélf doet er 304 pagina’s over. Uit eigen ervaring weet hij immers dat nuance op zijn plaats is, hij kampt zelf al jaren met een steeds terugkerende drang om een eind aan zijn leven te maken. Als tiener was het misschien de angst dat zijn bekrompen leefomgeving zijn homoseksualiteit zou ontdekken. Vandaag kwelt hem dat niet meer, en toch blijft de drang sluimeren.
Zelf zijn we vaak verbaasd als iemand die we dachten te kennen ineens een einde aan zijn leven maakt. Ik ken persoonlijk twee mannen die dat deden. Met een van beide was ik samen met een handvol vrienden de avond ervoor nog uit geweest. Geen van ons heeft enig symptoom herkend. Terwijl nadien bleek dat zijn zelfdoding tot in de details was voorbereid, het ging dus niet om een impulsieve daad. Liet hij werkelijk niets blijken of hadden wij geen oog voor de symptomen? Méér mensen dan we denken, zo schrijft Bering, lopen “dood maar toch levend” rond.
_Zelfdoding is niet iets “onvermijdelijks”
Maar zelfdoding is niet iets “onvermijdelijks”, stelt de auteur. Hij komt tot dat besluit door een boek lang te proberen te begrijpen waarόm iemand tot zelfdoding overging, of door in het hoofd te kruipen van mensen die een actieve doodswens hebben.
Bering laat zich daarvoor ook nu en dan door gedrag bij dieren inspireren. Hij heeft niet op elke vraag een bevredigend antwoord en dat pretendeert hij ook niet. Maar we moeten wel “triggers” in de gaten houden, adviseert hij, en dan bedoelt hij wapens. In de VS is de kans dat je in een woning “een vuurwapen vindt ongeveer even groot (…) als de kans dat je een pak melk in de ijskast aantreft” en “toezicht houden op de methoden om zelfmoord te plegen heeft een aantoonbaar effect op het voorkomen ervan”. Mensen van wie je de voorkeursmethode voor zelfdoding onmogelijk maakt, zouden niet automatisch een alternatief zoeken.
Bering laat zich daarvoor ook nu en dan door gedrag bij dieren inspireren. Hij heeft niet op elke vraag een bevredigend antwoord en dat pretendeert hij ook niet. Maar we moeten wel “triggers” in de gaten houden, adviseert hij, en dan bedoelt hij wapens. In de VS is de kans dat je in een woning “een vuurwapen vindt ongeveer even groot (…) als de kans dat je een pak melk in de ijskast aantreft” en “toezicht houden op de methoden om zelfmoord te plegen heeft een aantoonbaar effect op het voorkomen ervan”. Mensen van wie je de voorkeursmethode voor zelfdoding onmogelijk maakt, zouden niet automatisch een alternatief zoeken.
Leren omgaan met teleurstellingen is een ander advies dat hij geeft om zelfdoding te voorkomen. En ook - en daar ligt de verantwoordelijkheid ook mee bij ons allen - moeten we beseffen dat een mens een sociaal dier is en dat we het belangrijk vinden wat anderen van ons denken. Dit feit zit vervat in de situatie die hij helemaal op het einde van zijn boek beschrijft. In het appartement van een man die was overleden na een sprong van de Golden Gate Bridge vond men een alleszeggend briefje waarop stond: “Ik loop nu naar de brug. Als er onderweg iemand naar me glimlacht, spring ik niet”.
Dit is een vlot geschreven populair-wetenschappelijk boek over een delicaat en immer actueel thema waarin de auteur eigen ervaring vermengt met wetenschappelijke kennis. Daardoor werd het een persoonlijke en tegelijk onderbouwde getuigenis.
Edgard Eeckman
Wie nood heeft aan een gesprek kan bellen naar het nummer 1813. Daar staat anoniem en gratis iemand voor je klaar.
Edgard Eeckman
https://www.patientempowerment.info
Meer van Edgard Eeckman
Edgard Eeckman
https://www.patientempowerment.info
