Diversiteit – de multiculturele samenleving
Een multiculturele samenleving heeft als inwoners/leden mensen van diverse culturele, etnische, religieuze … achtergrond/overtuiging, die – althans aan de oppervlakte – in groepen in te delen en van elkaar te onderscheiden lijken. Sommigen spreken liever over een postmoderne of pluralistische samenleving. Merk hierbij op hoe de term ‘cultuur’ in het spreken over dergelijke samenleving, veelal de plaats inneemt van de vroegere begrippen ‘ras’, ‘etnie’, ‘volk’ ...
Studies over natievorming geven te kennen dat nationale culturen al eeuwenlang niet homogeen te noemen zijn. Anders gezegd: de multiculturele samenleving – als we deze begrijpen als bestaande uit tal van groepen met verschillende sociale, religieuze, normatieve … gebruiken en ideeën – is geen 20ste eeuwse (uit)vinding. Tegenstellingen en verschillen tussen groepen komen al veel langer voor dan we vandaag doorgaans lijken te denken.
Wel is het zo dat onze huidige samenlevingen in veel grotere mate gevormd worden door uitgebreide en veelvuldige migraties, waarbij er sprake is van de opname en vermenging van zeer (etnisch, cultureel, religieus …) diverse groepen en individuen.
Terwijl multiculturaliteit verwijst naar de feitelijke situatie van het samen/naast elkaar bestaan van (etnisch, cultureel …) diverse groepen of individuen ‘binnen een bepaald afgebakend bestuurlijk gebied’, is er daarnaast de term multiculturalisme. Die verwijst naar de politieke/maatschappelijke ideologie die deze (verschillende) groepen als gelijkwaardig ziet, van waaruit dan veelal de eis van gelijke behandeling volgt. Daartegenover staat het superioriteitsidee dat stelt dat de ene cultuur ‘beter’ (meer hoogstaand, superieur …) is dan de andere.
In een multiculturele beleidsvisie die eerder uitgaat van gelijkwaardigheid komt men tot beslissingen als het financieren van diverse (door de overheid erkende en dus gereglementeerde) levensbeschouwingen, sociale en culturele verenigingen etc. Er wordt doorgaans een heus diversiteitsbeleid gevoerd, met bijvoorbeeld maatregelen als positieve discriminatie op de arbeidsmarkt. Ook zaken als de erkenning van de dubbele nationaliteit, het invoeren van eigen (of zelfs wijzigen van bestaande) feestdagen voor ‘minderheden’ etc. zijn grotendeels in lijn met dergelijke visie.
Maar dergelijk beleid geeft geen vrij spel aan ‘dragers’ van de diversiteit om onder het mom van cultuurrelativisme terug te keren op principes en wetten die gelden binnen het bestuurlijk regime. De werking van de democratie, rechtsstatelijkheid, het principe van vrije meningsuiting, de vrijheid van godsdienst, de scheiding van kerk en staat, de gelijkheid van man en vrouw, gelijke rechten ongeacht ras, geslacht, seksuele geaardheid … blijven in die zin, wat ons betreft, ‘onaantastbaar’. Sterker nog: het aanvaarden van deze beginselen zou zelfs vanzelfsprekend moeten zijn voor alle leden in onze samenleving, ook voor nieuwkomers.
Documenten
Keer terug