20 juli 2022
Ethisch reveil: verliest de vrijzinnigheid de strijd? (deel 3)
De afbraak: abortus
Alle knipperlichten brandden. Het zat er al een hele tijd aan te komen. En op 24 juni is het dan gebeurd. Toen maakte het Supreme Court of the United States het arrest Roe vs. Wade uit 1973 met één pennentrek ongedaan. Voortaan is abortus geen grondrecht meer, maar krijgt elke staat de volledige vrijheid om zijn wetgeving ter zake op te stellen, wat er in de praktijk allicht op neerkomt dat in de helft van de Amerikaanse staten het recht op abortus zal worden geschrapt.
In De Morgen laat Maral Sharifi twee hoogbejaarde dames uit de USA aan het woord, hoe bevreemdend het voor hen wel voelt opnieuw te moeten strijden voor een hoofdstuk dat in hun ogen al lang was afgesloten. Zij tonen zich verbaasd over het succes van de antiabortuslobby en dito politici tijdens de afgelopen jaren. Maar dat komt ervan, als je de dingen als vanzelfsprekend gaat ervaren, als je gaat berusten. Niets is voor altijd. Verworvenheden zijn nooit verankerd.
Want laat ons wel wezen: Roe vs. Wade uit 1973 gold als een inspiratiebron waar de hele wereld zich aan spiegelde. Dolle Mina uit Nederland trok naar de Verenigde Staten om de methodes aan te leren van de Women's Liberation Movement en om de technieken van empowerment onder de knie te krijgen. Men bestudeerde er hoe men het best kon strijden voor vrouwenrechten en abortus. Maar wat nu, na de uitspraak van het Amerikaanse Hooggerechtshof? Is het een teken des tijds, vraagt journaliste Catherine Vuylsteke zich af, of gewoon een merkwaardige aberratie in een wereld op weg naar gelijke rechten?
Toch valt de symboolfunctie van de uitspraak der Amerikaanse rechters niet te onderschatten. Net zoals Roe vs. Wade een voortrekkersrol uitoefende in de wereld, kan schrapping ervan een domino-effect teweegbrengen. En niet alleen op het vlak van abortus. Prof. Renée Römkens noemt vrouwenrechten de kanarie in de kolenmijn; zij stelt dat er een sociale burgerbeweging zal nodig zijn. 'Want', zegt ook prof Catherine Van de Heyning, 'zulke dossiers blijven nooit beperkt tot één enkel ethisch vraagstuk. In het kielzog van abortus liggen de andere emancipatorische verwezenlijkingen van de afgelopen decennia. Ook die staan steeds meer onder druk.'
En dat blijkt al meteen. Clarence Thomas, een van de meest conservatieve rechters die zetelt in het Supreme Court, wil er helemaal een zwarte dag van maken. Hij zei onmiddellijk ook drie andere uitspraken in zijn vizier te zullen nemen: het proces uit 1965 dat geboortebeperking toelaat, het arrest van 2003 voor de legalisering van homoseksuele handelingen, en tot slot het besluit dat sinds 2015 het huwelijk openstelt voor mensen van hetzelfde geslacht. Samengevat: op 24 juni dit jaar luidde de VS inderdaad een ander tijdperk in. Niets is nog zeker. Dat komt ervan als je het bestuur van een land aan rechters overlaat.
In deel vier van dit essay bespreek ik hoe ook de rechten van homo's worden aangetast.
Meer van Rudy Van Giel