8 juli 2022
Tijd om prof. Djalali naar België terug te halen
Wie het leven van één mens redt, redt de hele mensheid. Deze wijsheid uit de Talmud is vandaag bijzonder van toepassing op de zogenaamde deal tussen België en Iran. Het doel van de deal is om Ahmad Reza Djalali en Olivier Vandecasteele van een gewisse dood in Iran te redden. In ruil zou Assadolah Assadi, in België tot 20 jaar veroordeeld voor poging tot terroristische aanslag, naar Iran gestuurd worden.
Er komt heel wat kritiek op de deal, in binnen- en buitenland. Volgens sommigen is het sowieso een schande om welke deal dan ook te sluiten met het mullahregime van Iran. Dat is in elk geval de stelling van de enkele honderden manifestanten die dinsdag 5 juli jl. op het kruispunt van Kunst-Wet in Brussel protesteerden. Op zich is dit een vreemde houding, gezien de wereld, Europa en de Verenigde Staten incluis al sinds 2013 met Iran onderhandelen over een nucleaire deal. Deze JCPOA of Joint Comprehensive Plan of Action moet Iran ertoe binden om zijn nuclaire capaciteit niet om te zetten in nuclaire wapens. De Europese Unie nam de leiding in deze onderhandeling en was dan ook verbolgen toen de nieuw verkozen Amerikaanse president Donald Trump het akkoord in de vuilnisbak gooide. Europa wil een deal met Iran, en eenmaal die opnieuw wordt gesloten, zullen ook handelsakkoorden afgesloten worden.
De enkele Amerikaanse republikeinse verkozenen die de voorbije dagen tegen het Belgische akkoord fulmineerden, zijn ook gekant tegen deze nucleaire deal met Iran. De manifestanten in Brussel zijn dat overigens ook. Zij waren allemaal leden van de People's Mujahedin Organisation of Iran of PMOI. De PMOI is tegen elk akkoord met Iran, van welke aard dan ook. Deze rijke oppositiegroep is erg actief in Europese kringen, en wordt door velen omschreven als een sekte die vooral weinig democratisch is. De vraag is of we ons door deze groep of door enkele conservatieve Amerikaanse congresleden moeten laten leiden?
Een tweede argument tegen deze gevangenenruil, want dat is het, is dat België twee onschuldige gevangenen zou ruilen tegen een veroordeelde terrorist. En de vraag of dit wel ethisch en rechtvaardig is. Het gebruik van gevangenenruil is zo oud als de geschiedenis van oorlogen, en dus van de mensheid. Recent waren er deals over gevangenenruil tussen Noord- en Zuid-Korea, de VS en de taliban, de VS en Iran, de UK en Iran, Jordanië en ISIS, Israel en Hamas, Israel en Hezbollah, Oekraïne en Rusland … Het gevoel bij deze akkoorden is zelden een van rechtvaardigheid. Het gaat namelijk bijna steeds om een ruil tussen een gewoon (vaak democratisch) land en een autoritair land of een militie die op de terroristenlijst staat. Met andere woorden, vaak worden terroristen uitgewisseld voor gewone burgers of soldaten die geen misdrijf hebben gepleegd. Dat is vaak de essentie van een gevangenenruil en dus in deze niets nieuws.
Het derde argument geeft aan dat de geruilde terrorist, in dit geval Assadi, in Iran meteen op vrije voeten zal zijn. Met andere woorden, niet alleen zit hij zijn verdiende straf niet uit, maar bovendien zal hij wellicht nog als een held worden onthaald. Iran zou kunnen tegenwerpen dat ook wij Djalali, een volgens hen veroordeelde spion, zullen vrijlaten. Wij zijn overtuigd van zijn onschuld en van het feit dat hij is veroordeeld in een schijnproces. Dat is zonder twijfel waar. Maar beweren dat Assadi, eenmaal vrij, terug zal komen om opnieuw aanslagen te plegen, lijkt me eerder onmogelijk. Geen enkel land zal die man nog een visum geven.
De belangrijkste twijfel die we konden horen in de recente Kamercommissie Buitenlandse Zaken moeten we wel ernstig nemen. Dat is de opmerking dat als we nu aan Iran toegeven, het land nog meer Belgen zal oppakken om ons te chanteren. Deze redenering is evenwel een mes dat aan twee kanten snijdt. Men kan niet zeggen dat dit niet zal gebeuren nadat de gevangenenruil is gebeurd. Aan de andere kant is het wellicht zo dat Olivier Vandecasteele net is opgesloten om de druk op deze deal te vergroten. Met andere woorden, zowel in het geval van het sluiten van de deal als het niet sluiten ervan, bestaat de kans dat meer Belgen in Iran gevangen worden gezet.
Uiteindelijk blijft er nog één echte vraag over: willen we dat Ahmad Reza Djalali, wiens familie in België woont, die lesgaf aan een Belgische universiteit, en die onschuldig is, door het niet-ageren van België wordt opgehangen? Als het antwoord neen is – wie ja zegt, moet zich maar eens kenbaar maken – dan hebben we maar één optie en dat is deze deal maken en Djalali terug naar België halen. Dat is immers wat een mensenleven waard is.
(Tekst oorspronkelijk gepubliceerd in De Standaard, 6 juli 2022. Overgenomen met toestemming van de auteur.)
Meer van Koert Debeuf