12 mei 2022
Gestaag
Als tienjarig kind kon ik in augustus, na het maaien, meerijden op de bok van de reusachtige karren die hoog opgestapelde 'ballootjes', West-Vlaamse strobalen, van de oogstakker naar de schuur op de boerderij vervoerden. De boer, een reus, stak de strobalen zo hoog als zijn riek kon reiken. Twee grote boerenpaarden, korte staarten – want dat mocht nog toen – en twee grote konten, heen en weer schommelend, stapten de ganse weg van Meetkerke naar Sint-Andries. Gestaag trekkend, stap na stap, met groot en krachtig geduld. Djuk djuk judjuk … het werd een populair liedje.
'Cob' is de soortnaam van een paard dat in grootte tussen een paard en een pony staat. Het is te gebruiken voor iedere arbeid die met zijn lichaamsgrootte in overeenstemming is en het heeft een groot uithoudingsvermogen.
Van Cob naar Cop – Conference of the Parties – is maar een lettertje verschil. De volgende, de 27ste sessie (COP 27) bij de United Nations Framework Convention on Climate Change, vindt plaats in Sharm El-Sheikh, Egypte. Een volle luchthaven verzekerd.
Deze volgehouden bijeenkomsten van talloze, honderden partijen, waarvan de eerste plaatsvond in Berlijn tussen maart en april 1995, werken gestadig aan de omgang met de maatregelen voor en de beteugeling van de klimaatverandering. De stakeholders met om de hoek de shareholders, beide(n) met een soms enorm uithoudingsvermogen, stapvoets te midden van een veld van slangen. De reptielen die reeds decennia geen enkel gehoor lijken te geven aan de rapporten maar nu nog snel-snel hun profit tellen. Het paradigma van eigen welvaren en een onvermijdelijk verlies dat stilaan daagt (een gestaag fenomeen). Besef dat men aan die haast op termijn wel eens meer zou kunnen verliezen dan winnen, wordt een nieuwe economische wetmatigheid.
Sinds die naar stro geurende zomerdagen van 1970, vijftig jaar later, kreeg het span paarden af en toe een tik, was er het steigeren. In de gestaag veranderende werkelijkheid vanwege de klimaatverandering die zich realiseerde, was er af en toe een groepje mensen die zich wilden engageren. Agalev tot COP, WWF tot en met het enorme en nog toenemende aantal nieuwsbrieven die me wat vertellen over elk van de Sustainable Development Goals. Het digitale, de kennis, de data, de informatietoevloed maken hier sprongen, op gevaar van twitteren in plaats van geduldig stappen.
De duurzaamheidsdoelstellingen van de Verenigde Naties bereikten inmiddels ook de echelons van opleidingen in kringen van ondernemers en bedrijven. De overtuiging is geland dat ook zij beter profijt kunnen halen door de leiding te nemen met duurzaamheidsdoelstellingen en een daaraan gekoppeld actieplan. Niet langer achterop te lopen maar hun strowagen zowaar achter het paard te spannen.
Opnieuw of eindelijk wordt men er zich ook steeds meer van bewust dat alle doelen die de container duurzaamheid bevat op een integrale, holistische manier met elkaar (moeten) verbonden zijn. Zoals water in alle kieren, gaten en de kleinste cellen doordringt, voeding oplevert, leven verzekert. Alleen het kaartmateriaal dat een organisatie als de FAO gratis digitaal aanbiedt, legt met een hallucinante nauwkeurigheid relaties bloot tussen onder andere voedsel en droogte, afval en honger, watertekort en onderwijs, afstanden en vrouwenrechten.
Hoe sneller de onvermijdelijke twee graden naderen, des te sneller lijkt de spreekwoordelijke teerdruppel ook op te warmen en te gaan vallen. Data schuiven op van 2030 naar 2040 en 2100, als perspectief. Je loopt door een landschap waar de vallei niet achter de volgende heuvel of bergtop ligt, maar steeds wat verder zal worden gevonden. Klimmen dient ook gestaag te gaan of je geraakt buiten adem.
Gestaag zijn ook de landen waaruit we mensen zien overkomen bij gebrek aan goede oogst, gebrek aan zuiver water, oorlogen. Gestaag verschijnen talloze romans, fictie en toekomstvisies die een dystopie verbeelden. Daarin wordt ook al eens het omgekeerde scenario vooropgezet: Europeanen, Westerlingen, die naar het Zuiden moeten vluchten. Dat zijn de scenario's die inschatten dat we niets meer zullen kunnen voorspellen op korte termijn van bijvoorbeeld een decennium: niets is langer berekenbaar op de modellen die tot hiertoe gehanteerd worden. Terugverdientijden ten spijt.
Een perspectief is nodig, een erf, een stal. Vrij recent onderzoek (september 2020, maar daarna toch bevestigd) wijst uit dat er (gestaag) een stijging van 21% is in het aantal mensen dat plastic zakjes weigert (71%) en een stijging van 15% mensen die overschotjes opgebruiken (87%) om duurzamer te leven. Het percentage Generatie Z-consumenten dat de kledingindustrie in hun top drie plaatst, is de voorbije twaalf maand verdubbeld, van 21% naar 42%.
Hardnekkig in de tijd staan die een onhoudbare voetafdruk (Earth Overshoot Day valt hier te lande reeds in maart) in het vooruitzicht zet?
Hier even bij stil blijven staan is de grootste vorm van gestaag. Het kan een chaotische struikelpartij misschien vermijden. Bij de stam(men) van de Noord-Amerikaanse Iroquois indianen bestond de zeven-generatie-regel. Alle besluiten van de stam moesten bij wet positief uitgewerkt worden in de zeven opvolgende generaties: '… de dikte van uw huid zal zeven laagdiktes zijn, je zal bestand zijn tegen woede, aanstootgevende acties en kritiek. ... Kijk en luister naar het welzijn van het hele volk en houd niet alleen de huidige maar ook de komende generaties in het oog, zelfs degenen wiens gezichten nog onder de grond liggen – de ongeborenen van de toekomstige natie.'
Die volgende generaties leveren ons in 2100 ongeveer 10 900 000 000 medebewoners op, niettegenstaande de afremmende groeiratio. 2100 is slechts één generatie ver in indianenwetten. Kinderen misschien, kleinkinderen dus zeker. Meer dan zeventig procent van de wereldbevolking zal dan in steden wonen.
Feiten, hoe vaak die elkaar ook mogen tegenspreken, vragen dat men er toch gestaag blijft naar handelen. Nu dan wel, met groot en krachtig geduld. Ook zo'n oud woord: onverdroten.
De ondergang door de Amerikaanse bezetter hebben de Iroquois nauwelijks overleefd. Het 'hele volk' wordt meestal niet in aanmerking genomen. Daar komt democratie bij kijken, sinds de stadsstaat van Athene een gestage discussie, nimmer minder dan vandaag en morgen.
Meer van Francis Geldof