Heeft de witmens (M, V, X) ook niet het meeste goed gedaan? Dat laatste kan je op twee manieren lezen: het meeste goed en het meeste goed. Heb ik van de witmens geen goede filosofieën gelezen? Heeft hij (V, M, X) geen goede politieke systemen op poten gezet, betrouwbare wetenschap ontwikkeld en de fiets uitgevonden … Dat gebeurde uiteraard niet omdat hij (V enz.) wit was. Die huidskleur is een evolutionaire aanpassing aan snertweer, meer valt daar niet uit af te leiden. De grote sprong voorwaarts had in principe overal ter wereld kunnen gebeuren, maar door een contingente samenloop van gunstige omstandigheden gebeurde dat bij de witmensen die daardoor vanaf het herfsttij der middeleeuwen in alles en nog wat beter werden dan andere aardbewoners. Daardoor kreeg de witmens snel een numeriek overwicht, wat gecombineerd met steeds meer technologie vanaf de renaissance voor een verpletterende overmacht zorgde.
Er is echter niets dat erop wijst dat niet-Europeanen het moreel gesproken beter zouden hebben aangepakt. Ik lees dat de Irokezen in de 18e eeuw vrij snel vuurwapens bemachtigden. Het eerste wat ze daar mee deden was niet voor eten zorgen, maar rivaliserende stammen beschieten (de Beveroorlogen). Een omvangrijke Arabische slavenhandel ging de Europese vooraf. Polynesiërs verknoeiden in een mum van tijd de biodiversiteit van elk eiland dat ze koloniseerden. Ik kan zo nog een tijdje doorgaan. Misschien is de schaal waarop en de efficiëntie waarmee het Westen overal te werk is gegaan, het enige significante verschil met andere culturen, maar is dat een moreel verschil? Dat de witman de grote boeman geworden is, is voor een significant stuk een vorm van moral luck, wat zowel good luck als bad luck kan zijn en betekent dat de mate waarin men met de vinger gewezen mag worden, afhankelijk is van zowel antecedenten als actuele omstandigheden en de kennis van de mogelijke consequenties van zijn (X, V, M) daden. Dingen die vaak helemaal aan het subject ontsnappen. Men kiest niet met welke waarden men wordt opgevoed. De Spanjaarden hadden geen idee dat ze rond 1500 de indianen besmetten met ziektekiemen waartegen die nul immuniteit hadden, met massale sterfte tot gevolg. Op de terugreis wisten ze evenmin dat de syfilis die ze meedroegen al snel voor een paar miljoen doden in Europa zou zorgen. Amerika was toen zeer dun bevolkt, Europa was in vergelijking zeer dicht bevolkt, maar in absolute cijfers waren de cijfers aan beide kanten van de oceaan dramatisch. De eerste kapitalisten hadden geen weet van de ecologische ravages die ze uiteindelijk zouden aanrichten. Voor Cecil Rhodes was het echt een probleem om niet daadwerkelijk te geloven in de superioriteit van de blanke man (en vrouw). De uitleg over moral luck staat te lezen in een bekend essay van Thomas Nagel met dezelfde titel. Het laatste zinnetje van die tekst stelt dat  ' … al wat we doen behoort tot een wereld die we niet gemaakt hebben'. Anders gezegd, we maken allemaal deel uit van een geschiedenis zonder aanwijsbare start en zonder doeloorzaak en dobberen daarin mee zonder veel inspraak. Tot het uiterste doorgetrokken is moral luck nagenoeg een vrijspraak van om het even wie voor om het even wat. Dat kan niet de bedoeling zijn, maar het tegendeel – de zondebok – is evenmin zinnig. Er is daarnaast ook zoiets als verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid, al zijn die termen meer het domein van juristen. Maar de vraag blijft of het vertoog van de witman slechter is dan een ander enkel en alleen omwille van de cijfers.

En dan nog iets. Hoe het kwaad in de wereld kwam, is een kluif voor de theodiceeërs. Hoe we het er weer uit krijgen, lijkt me zaak voor iedereen. Dus, tenzij we (M, X, V) hem echt als de bron van alle kwaad willen zien, ook voor de witman. Heeft hij niet uit eigen beweging dingen gedaan om de slavernij af te schaffen, om de kolonies vrij te maken? Is het stemrecht voor vrouwen niet door een mannelijk parlement goedgekeurd? Is met andere woorden de witman geen goede vennoot in de strijd tegen alles waarvan hij beticht wordt? Zoveel vragen. Zoveel nood aan betere verhalen.