18 januari 2022
Twee jongens op het strand … (deel 2)
Op zondagavond 2 januari zond VRT één een aflevering uit van het programma 'Taboe', gepresenteerd door comedian Philippe Geubels. In deze uitzending zonderde hij zich af met zes vrouwen gedurende een week in een huis in de Ardennen. Ze deden een aantal activiteiten samen en Geubels had afzonderlijke gesprekken met elk van de vrouwen. Ten slotte werden fragmenten hiervan gelardeerd met een zaalshow van Geubels, waarin hij op humoristische wijze met het onderwerp omgaat. Een van de vrouwen in de groep was Griet Vandermassen, die in enkele korte fragmenten een paar van haar kernstandpunten kwijt kon. Hieruit bleek ook haar visie, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek op spelende kinderen, die in overwegende mate spontaan 'seksebevestigend' speelgoed kiezen. Waaruit ik opmaak dat ze de modebladen lezende jongens op het strand (zie het liedje van Raymond) ook onwaarschijnlijk zou vinden. Het spreekt vanzelf dat deze academica niet ten volle tot haar recht kwam in dit programma, wat nu eenmaal eigen is aan dit tv-format.
In deze woke-tijden zijn trouwens nieuwe taboes ontstaan, vooral gelieerd aan thema's als gender, identiteit, diversiteit en ras. Een verhevigde politieke correctheid op deze terreinen zorgt ervoor dat bepaalde zaken niet meer mogen worden gezegd. Zo hebben we tijdens het tv-programma De Slimste Mens ter Wereld al kunnen meemaken dat het 'fout' is eraan te herinneren dat Sam Bettens vroeger Sarah Bettens heette. Het wordt een 'deadname' genoemd, en iemand 'deadnamen' wordt door sommigen als kwetsend en beledigend beschouwd. Inderdaad, vooral op het vlak van gender zijn er nieuwe taboes ontstaan. Denk aan wat de Britse auteur J. K. Rowling overkwam toen ze via Twitter op ironische wijze liet verstaan dat er vroeger het woord 'vrouwen' bestond voor 'mensen die menstrueren'. Na boze reacties hierop schreef ze een blogpost waarin ze aangaf dat ze tegen het 'uitwissen' van biologische seksebepaling is. Vele Britten, onder wie ook Harry Potter-acteurs en schrijvers uit Rowlings eigen agentschap, distantieerden zich vrijwel direct van de uitspraken. Ze kreeg zelfs honderden bedreigingen vanwege transactivisten. Een andere uiting van de hedendaagse 'cancel culture' is het feit dat de Boswells School in Chelmsford (Essex) beslist heeft een schoolgebouw dat naar Rowling genoemd was, een andere naam te geven omdat de school het niet eens is met Rowlings standpunten over transgenders. Naar verluidt zouden honderden studenten en medewerkers daarop aangedrongen hebben.
Een ander, vrij recent voorbeeld is dat van filosofe Kathleen Stock, die hoogleraar was aan de universiteit van Sussex. Zij stapte een paar maanden geleden aan die universiteit op nadat ze meer dan drie jaar belaagd werd door studenten, die middels affiches en spandoeken haar ontslag eisten. Die acties begonnen nadat Stock zich in 2018 in het genderdebat mengde. Haar belangrijkste punt is dat transvrouwen (die dus als man geboren waren) in biologisch opzicht geen vrouwen kunnen zijn. Vervolgens werd ze door studenten uitgemaakt voor 'transfoob'. Ze kreeg weinig of geen steun van collega's en directie van de universiteit. Kathleen Stock schreef haar opvattingen rond gender neer in haar boek Material Girls (2021). Dit is alweer een duidelijk voorbeeld van 'cancel culture'. Soms lijkt het erop dat het McCarthy-tijdperk terug is: nu worden niet de communisten uitgesloten, maar mensen die politiek correcte ideeën uitdagen.
Beide voorbeelden stammen uit de Angelsaksische wereld. Bij ons wordt de soep niet zo heet opgediend, mag ik hopen. Toch krijgt Griet Vandermassen veel kritiek op haar visie vanuit feministische hoek. In een column in De Standaard (31 juli 2021) wees Griet Vandermassen erop dat er ook transgenders zijn die spijt hebben van hun transitie en dat bij jongeren soms te snel werd gestart met een transitiebehandeling. Piet Hoebeke (kinderuroloog en reconstructief chirurg aan het UZ Gent, auteur van Gender in de blender) reageerde fel hierop ('We mogen transjongeren niet terug de kast induwen'). Samen gingen ze in debat in De Morgen (8 oktober 2021). Piet Hoebeke wijst vooral op het gevaar van (extreem)rechts dat de klok wil terugdraaien. Griet vandermassen zei onder meer: 'Er zit een totalitair kantje aan het transactivisme. Zodra je iets verkeerd zegt, of ook maar een puntje van kritiek hebt, word je meteen als transfoob weggezet. Terwijl sommige mensen gewoon veel vragen hebben en kritische bedenkingen, die ze nu niet durven te uiten. Zo krijg je een ruk naar rechts.' Van mening verschillen en hierover debatteren hoort natuurlijk tot de normale praktijk. 'Cancelen' is er hier gelukkig niet bij. Bij Hoebekes angst voor extreemrechts kan ik mij wat inbeelden. Maar ik hou eveneens mijn hart vast voor een ontwikkeling waarbij 'woke-denken' en het bijbehorende gedrag hier meer veld winnen.
Meer van Fons Mariën