13 december 2021
Ben ik wel woke genoeg? (21)
Over koppensnellers, dekolonisatie en 'nuttige idioten'
Persoonlijk ben ik geen groot liefhebber van het exposeren van menselijke resten. Schedels en botten gaan nog wel, maar onderdelen op sterk water, gedroogd of anderszins geprepareerd vind ik weinig aanlokkelijk. Toch voelde ik enige ergernis opkomen, toen ik op de site van de BBC een bericht uit 2020 tegenkwam. De kop luidde: 'Shrunken heads removed from Pitt Rivers Museum display'. Hieronder ziet u de foto waarmee het artikel opende plus de eerste zinnen.
Screenshot
Ik was op deze site terechtgekomen, nadat ik besloten had mij eens wat meer te verdiepen in een van de meest populaire bezigheden van Social Justice Warriors: het dekoloniseren van alles wat vast en los zit. Ik kan u aanraden het woord 'decolonise' te googelen en dan op 'Afbeeldingen' te klikken. Er zal een wereld voor u opengaan. U wist vast niet dat elk onderdeel van uw geprivilegieerde leventje doordrongen is van kolonialisme, dat u met alles wat u doet (en nalaat) heel veel mensen kwetst en dat u met terugwerkende kracht schuldig bent aan héél véél onrecht. Dat realiseerde men zich in 2020 bij het Pitt Rivers Museum blijkbaar wel, dus sloeg men aan het dekoloniseren, want wie wil er in deze woke tijden nu niet Politiek Correct zijn?
Screenshot van een Pitt Rivers Museum-video
Het tentoonstellen van de gedroogde hoofden zorgde ervoor dat de (naar ik aanneem overwegend witte) bezoekers op een racistische manier over de Shuar-cultuur gingen denken, zo las ik in een video van het museum. De bezoekers gebruikten woorden als 'gory', bloederig en 'gruesome', gruwelijk, bij het aanschouwen van de gedroogde hoofden. Het Shuar-volk heeft, volgens het Pitt Rivers Museum, zijn ontzetting geuit over het feit dat hun cultuur (slechts) wordt vertegenwoordigd door gedroogde hoofden. 'The Museum is now working with Shuar partners to redress this situation.'
Als we Politiek Correct willen zijn, dan dienen wij bij het spreken over koppensnellen en het drogen van hoofden door het Shuar-volk woorden als 'gory' en 'gruesome' te vermijden, want dat hoorde nu eenmaal bij die cultuur.
We dienen woorden als 'gory' en 'gruesome' te vermijden, als we spreken over het vermoorden van albino's in Afrika en het verkopen van hun lichaamsdelen, die rijkdom en geluk zouden brengen, want dat hoort nu eenmaal bij die cultuur.
We dienen woorden als 'gory' en 'gruesome' te vermijden, als we spreken over sjiitische mannen die volgens hun religieuze voorschriften mogen trouwen en seks mogen hebben met een meisje jonger dan negen jaar, maar moeten stoppen als dat meisje door de penetratie uitscheurt, want dat hoort nu eenmaal bij die cultuur.
We dienen woorden als 'gory' en 'gruesome' te vermijden, als we spreken over het vermoorden van albino's in Afrika en het verkopen van hun lichaamsdelen, die rijkdom en geluk zouden brengen, want dat hoort nu eenmaal bij die cultuur.
We dienen woorden als 'gory' en 'gruesome' te vermijden, als we spreken over sjiitische mannen die volgens hun religieuze voorschriften mogen trouwen en seks mogen hebben met een meisje jonger dan negen jaar, maar moeten stoppen als dat meisje door de penetratie uitscheurt, want dat hoort nu eenmaal bij die cultuur.
Waar mogen we in deze woke tijden dan nog wel een oordeel over uitspreken? Simpel: over de westerse samenlevingen, want deze zijn doordesemd met racisme en kolonialisme. Daarom moet alles en iedereen gedekoloniseerd worden, en niet in de laatste plaats de wetenschap, want 'aannames rondom 'objectiviteit' [zijn] nogal achterhaald, gezien we sinds het post-processualisme en postmodernisme toch wel al enige tijd duidelijkheid hebben over het beperkte wetenschappelijke nut van deze aannames', zo schreef mij de Belgische directeur van het aan Oxford University verbonden Pitt Rivers Museum, toen ik haar het volgende citaat uit een artikel van filosoof Floris van den Berg voorlegde: 'Als woke leidt tot een verbreding van de culturele blik dan is dat progressie. Het opgeven van objectiviteit, rationaliteit en het idee van morele en epistemologische progressie is echter een gevaarlijke dwaalweg.'
Ach ja, objectiviteit in de wetenschap is zó achterhaald sinds het postmodernisme en het neomarxisme de academische wereld voor eens en altijd hebben opgefrist. Weg met objectiviteit en rationalisme! Leve subjectiviteit en emotie! En geen kwaad woord over de koppensnellers, de albinoslachters en de kinderverkrachters! Want wie zijn wij om het handelen van anderen te veroordelen? Die bloederige en gruwelijke gebruiken horen nu eenmaal bij hun cultuur.
De onmenselijkheden in de westerse cultuur zijn echter een heel ander verhaal; dat spreekt vanzelf. Zo was er de trans-Atlantische slavernij. Als we het daar over hebben, dan worden genuanceerde uitspraken niet op prijs gesteld. Witte mensen zijn volgens de Social Justice Warriors per definitie al racisten. Maar als witte wetenschappers het wagen om de trans-Atlantische slavernij in historisch perspectief te zetten … de wraak der Twitter-horden zal verschrikkelijk zijn.
_The world was very different in those days
We keren nog even terug naar de BBC. Ik kwam een pagina tegen die in 2009 voor het laatst werd geüpdatet. Titel: Slavery in Islam. Ik vroeg mij af in hoeverre deze oude pagina al 'woke' genoemd kan worden. Er wordt namelijk nogal genuanceerd. Maar is het nuanceren van Arabische slavernij nu woke of niet? Ik vermoed dat het woke is, want Arabieren zijn niet wit. Hier volgen wat voorbeelden van nuances als het gaat om Slavery in Islam:
- 'Many societies throughout history have practiced slavery, and Muslim societies were no exception.' Zou je dat van de Social Justice Warriors mogen schrijven als het ging over de trans-Atlantische slavenhandel? Veel samenlevingen door de geschiedenis heen hebben slavernij gepraktiseerd, en de West-Europese samenlevingen waren geen uitzondering. Ik vermoed dat dat niet heel goed zou vallen bij de poortwachters van de PC-moraal.
- 'Slavery was common in pre-Islamic times and accepted by many ancient legal systems.' Als het toen zo algemeen geaccepteerd was, dan kun je de islamitische slavenhandelaren en slavenhouders nu moeilijk iets verwijten.
- 'Islam greatly limited those who could be enslaved and under what circumstances (although these restrictions were often evaded).' Tsja, je hebt altijd mensen die het voor de rest verpesten.
- 'A poignant paradox of Islamic slavery is that the humanity of the various rules and customs that led to the freeing of slaves created a demand for new slaves that could only be supplied by war, forcing people into slavery or trading slaves.' Typisch een geval van overmacht. Je wil het goede doen en het pakt anders uit dan gedacht.
- 'Unlike the Atlantic slave traders, Muslims enslaved people from many cultures as well as Africa. Other sources included the Balkans, Central Asia and Mediterranean Europe.' Aha! Slavernij is – naar onze moderne maatstaven – weliswaar verwerpelijk, maar die moslims waren in ieder geval niet racistisch als het ging om het tot slaaf maken van mensen. Geen wonder dat Zwarte antiracisten in de USA in de jaren zestig zo graag een Arabische naam voor zichzelf kozen. Over Arabische namen gesproken, onthoud deze naam: Hamed ben Mohammed el-Murjebi. We komen hem later in dit artikel nog tegen. Zijn bijnaam was Tippo Tip.
Tippo Tip (ca. 1832-1905) op latere leeftijd
- 'Unlike the Western slave trade, slavery in Islam was not wholly motivated by economics.' Zegt de ene Zwarte tot slaaf gemaakte tegen de andere Zwarte tot slaaf gemaakte: 'Vind jij onze meester ook zo verschrikkelijk?' Zegt de ander: 'Ja, maar gelukkig doet hij het niet alleen voor het geld.'
- 'Another category of slavery was sexual slavery in which young women were made concubines, either on a small scale or in large harems of the powerful. Some of these women were able to achieve wealth and power.' Die moslim-slavenhouders waren dus eigenlijk een soort feministen avant la lettre. Ze stelden vrouwen in staat rijkdom en macht te vergaren. 'Respect bro!'
- 'Islamic sharia law accepted (and accepts) slavery, as did other legal systems of ancient times such as Roman law, Hebrew law, Byzantine Christian Law, African customary law and Hindu law. The world was very different in those days, and practices that seem profoundly unethical to modern times were common and accepted.' Zo is dat, het waren andere tijden.
De slavenhandel door moslims duurde van de zevende eeuw tot ver in de twintigste eeuw. Al die tijd heeft men economisch, seksueel en anderszins geprofiteerd van de tot slaaf gemaakten. In een aantal landen geldt op dit moment de sharia, de islamitische wet, de wet van Allah. De sharia accepteert slavernij onder bepaalde voorwaarden, dus van een principiële, totale afwijzing is geen sprake en zal nooit sprake kunnen zijn. Geen wonder dat de Social Justice Warriors hun pijlen eerst en vooral richten op de islamitische wereld … Grapje!!! U trapte er bijna in. Geef nou maar toe.
_Because I am a descendant
'Europeans have engaged what is called "internalist" science very seriously over the last 500 years and often in service and tandem with colonialism and white supremacy. For example, Huygens and Cassini facilitated and directed astronomical observation missions in order to help the French better determine the location of St. Domingue, the island that houses the modern nations of Haiti and the Dominican Republic. Why? Because this would help make the delivery of slaves and export of the products of their labor more efficient. That is just one example, which stuck out to me because I am a descendant of the Caribbean part of the Atlantic Slave Trade, and I also have two degrees in astronomy (and two in physics).'
Bovenstaande tekst is een fragment uit een artikel dat Chanda Prescod-Weinstein schreef, u weet wel, de activiste uit de vorige aflevering.
Wat beweert zij? Dat Christiaan Huygens (1629-1695) en Giovanni Domenico Cassini (1625-1712) astronomische observaties mogelijk maakten waarmee de Fransen de locatie van Saint-Domingue beter konden vaststellen, waardoor de aanvoer van slaven en de export van de producten van hun arbeid efficiënter zou worden.
Wat beweert zij? Dat Christiaan Huygens (1629-1695) en Giovanni Domenico Cassini (1625-1712) astronomische observaties mogelijk maakten waarmee de Fransen de locatie van Saint-Domingue beter konden vaststellen, waardoor de aanvoer van slaven en de export van de producten van hun arbeid efficiënter zou worden.
Beste Huygens en Cassini, Wij willen de aanvoer van slaven naar Saint-Domingue efficiënter maken. Kunnen jullie ons daarbij helpen? Was getekend, de Fransen.
Hooggeachte Fransen, Geen probleem. Wij zullen astronomische ontdekkingen gaan doen, zodat jullie de locatie van Saint-Domingue beter kunnen vaststellen. Hoogachtend, Huygens & Cassini ('Wilt u sneller van A naar B? Vraag het gerust aan H & C!')
'Zeg, Cassini … '
'Ja, Huygens?'
'Kunnen we niet beter ander werk gaan zoeken, want misschien dat wij ons, door onze toekomstige astronomische ontdekkingen, indirect medeschuldig zullen maken aan de trans-Atlantische slavenhandel en dat vinden ze over een aantal eeuwen vast niet woke en dan gaan ze onze standbeelden omvertrekken en onze straatnaambordjes verwijderen.'
'Daar zou je wel eens gelijk in kunnen hebben, Huygens, maar ik zou zo gauw niet weten wat we dan moeten gaan doen.'
'Ik heb wel zin om het slingeruurwerk uit te vinden.'
'Maar Huygens, denk nou eens na. Dat kunnen ze op die slavenschepen toch ook gaan gebruiken?!'
'Daar heb jij weer gelijk in … Godsamme, Cassini, het valt werkelijk niet mee om woke te wezen in de Gouden Eeuw.'
'Zeg dat nou niet, Huygens.'
'Wat niet?'
'Gouden Eeuw.'
'Waarom niet?'
'Dat is niet woke, Huygens!'
'Ja, Huygens?'
'Kunnen we niet beter ander werk gaan zoeken, want misschien dat wij ons, door onze toekomstige astronomische ontdekkingen, indirect medeschuldig zullen maken aan de trans-Atlantische slavenhandel en dat vinden ze over een aantal eeuwen vast niet woke en dan gaan ze onze standbeelden omvertrekken en onze straatnaambordjes verwijderen.'
'Daar zou je wel eens gelijk in kunnen hebben, Huygens, maar ik zou zo gauw niet weten wat we dan moeten gaan doen.'
'Ik heb wel zin om het slingeruurwerk uit te vinden.'
'Maar Huygens, denk nou eens na. Dat kunnen ze op die slavenschepen toch ook gaan gebruiken?!'
'Daar heb jij weer gelijk in … Godsamme, Cassini, het valt werkelijk niet mee om woke te wezen in de Gouden Eeuw.'
'Zeg dat nou niet, Huygens.'
'Wat niet?'
'Gouden Eeuw.'
'Waarom niet?'
'Dat is niet woke, Huygens!'
Het is zeker niet woke om het Shuar-volk te reduceren tot gedroogde hoofden; het Shuar-volk was en is zoveel meer dan dat. Maar het is blijkbaar wel woke om het werk van twee belangrijke astronomen te reduceren tot de bijdrage die zij hebben geleverd tot een betere navigatie die vervolgens ook gebruikt kon worden op Franse schepen waarmee tot slaaf gemaakten werden vervoerd naar Saint-Domingue. Maar ja, Huygens en Cassini waren natuurlijk wel behoorlijk witte mannen, en dat is nooit woke.
Christiaan Huygens met een slingeruurwerk
_'Removal statue is only the beginning'
Op 9 maart 2015 eisten studenten van de Universiteit van Kaapstad dat een beeld van Cecil John Rhodes van hun campus zou worden verwijderd. Rhodes werd in 1853 in Engeland geboren en stierf in 1902 in het huidige Zuid-Afrika. Hij was een imperialist, een ondernemer en een politicus. Een maand later, op 9 april, werd het beeld verwijderd.
Screenshot Eyewitness News
Dit snelle, concrete, gemakkelijke succes in Zuid-Afrika bracht geprivilegieerde Social Justice Warriors in het rijke Westen allemaal op hetzelfde idee: laten wij ook beelden van slechte mensen verwijderen. België heeft zijn gelukkig zijn eigen Rhodes gehad, Leopold II (1835-1909). In de studentenstad Leuven was het wel even zoeken. Weinig studenten en politici hadden zich voor 2015 opgewonden over de aanwezigheid van een beeld van Leopold II in een nis in de gevel van het stadhuis en waarschijnlijk hadden niet veel het tussen de overige 235 beelden kunnen aanwijzen.
Maar na het antikoloniale succes van de Zuid-Afrikaanse studenten konden de Vlaamse antikolonialisten moeilijk achterblijven. Niet alleen studenten, maar ook bestuurders roken hun kans. Zonder enig gevaar voor lijf en leden te lopen, konden ze partij kiezen voor de goede kant van de geschiedenis en zich daarmee profileren. Op 17 november 2020, een klein half jaar nadat het besluit was genomen, werd het beeld van Leopold II dan eindelijk, met de nodige moeite, verwijderd.
#decolonizekuleuven
Burgemeester Mohamed Ridouani (Leuven 1979; sp.a): 'In Leuven zijn verbondenheid en respect voor elkaars gevoeligheden belangrijke waarden. Het beeld weghalen en het binnen opbergen vinden we een gepaste actie om dat te onderstrepen.'
Schepen van Diversiteit Lalynn Wadera (Leuven 1984; sp.a): 'Het beeld weghalen heeft een menselijke impact. We erkennen hiermee dat er ook vandaag nog mensen gevolgen dragen van de geschiedenis van het kolonialisme.'
Schepen van Mondiaal Beleid Lies Corneillie (Turnhout 1982; Groen): 'We erkennen hiermee dat er ook vandaag nog mensen gevolgen dragen van die geschiedenis. De discriminatie in het onderwijs, op de woning- en arbeidsmarkt vandaag is het resultaat van een 'ongelijkheidsdenken' dat ook mee aan de basis lag van het kolonialisme. Wij kiezen voor de weg van de verbinding en werken aan een Leuven waarin iedereen zich thuis voelt.'
Schepen van Onroerend Erfgoed Carl Devlies (Amsterdam 1953; CD&V): 'Het beeld is een stille getuige van het 19e-eeuwse tijdsbeeld. Maar geschiedschrijving én zeker de perceptie hiervan staat niet stil. Door het beeld van Leopold II weg te halen, geven we een actuele invulling en betekenis aan de koloniale tijd. We dragen zorg voor ons verleden en ons erfgoed, maar zien het graag in het juiste perspectief.'
Gelukkig had men in de Universiteitsbibliotheek ook nog een buste van Leopold II staan die men weg kon halen.
Als historicus vind ik het geweldig dat Belgische studenten zich in de koloniale geschiedenis van hun land willen verdiepen, maar het verwijderen van een standbeeld is niet veel meer dan inhoudsloze symboolpolitiek. Ik stel daarom voor dat alle studenten verplicht, ongeacht hun studierichting, het ruim zeshonderd pagina's dikke boek Congo: Een Geschiedenis van David Van Reybrouck lezen en daar tentamen in doen. Om in de stemming te komen, volgen hier enkele fragmenten.
'Niemand weet precies wanneer Disasi Makulo ter wereld is gekomen. Hij evenmin. 'Ik ben geboren in de tijd dat de blanke nog niet in onze streek was gearriveerd', vertelde hij vele jaren later aan zijn kinderen. 'Toen wisten we nog niet dat er op onze wereld mensen bestonden met een andere huidskleur dan de onze.' Het moet ergens in de jaren 1870-1872 zijn geweest. Hij stierf in 1941. Kort ervoor had hij zijn levensverhaal aan een van zijn zonen gedicteerd. Pas in de jaren tachtig zou het in druk verschijnen.'
Disasi Makulo werd geboren in het dorp Bandio, diep in het Congolese regenwoud. Hij behoorde tot de Turumbu-stam. Begin jaren 1880 gingen er geruchten over een nieuwe stam, de Batambatamba. Het was geen etnische naam, maar een klanknabootsing waarmee Afro-Arabische handelaren werden aangeduid. Ze stonden onder leiding van Tippo Tip, echte naam: Hamed ben Mohammed el-Murjebi. Hij was een telg uit een Afro-Arabische familie op Zanzibar, een eilandje aan de oostkust van Afrika. Van moederskant was hij verwant met de heersende klasse in Oman.
Disasi Makulo over een gebeurtenis in 1883:
'Het was erg warm die dag. Toen we tussen Makoto en Bandio bij een riviertje kwamen dat Lohulu heet, besloten mijn oom en ik ons te wassen. Mijn tante Inangbelema wachtte ons een eindje verder op. Terwijl we zwommen en vrolijk met water aan het spatten waren, hoorden de Batambatamba ons en omsingelden ons. Mijn tante zong slaapliedjes om haar baby te strelen die huilde. Niemand van ons dacht aan mogelijk gevaar.
Plots was er een schreeuw. 'Help! Help! Broer Akumbu, de krijgers overvallen me … '
We verlieten halsoverkop de rivier en zagen dat tante reeds in handen van die vijanden was. Een van de overvallers rukte de baby uit haar handen en legde hem op de rode mieren. Van schrik kon niemand van ons bij hem. Oom Akambu en mijn neefje vluchtten weg en verstopten zich in de struiken. Ik hield me op een afstand om te zien wat ze met mijn tante wilden doen. Jammer genoeg kreeg een van die mannen mij in de gaten. Hij rende op me af en kreeg me te pakken. Ook oom Akambu en mijn neefje werden gegrepen.'
Plots was er een schreeuw. 'Help! Help! Broer Akumbu, de krijgers overvallen me … '
We verlieten halsoverkop de rivier en zagen dat tante reeds in handen van die vijanden was. Een van de overvallers rukte de baby uit haar handen en legde hem op de rode mieren. Van schrik kon niemand van ons bij hem. Oom Akambu en mijn neefje vluchtten weg en verstopten zich in de struiken. Ik hield me op een afstand om te zien wat ze met mijn tante wilden doen. Jammer genoeg kreeg een van die mannen mij in de gaten. Hij rende op me af en kreeg me te pakken. Ook oom Akambu en mijn neefje werden gegrepen.'
Tippo Tip kwam datzelfde jaar de journalist en ontdekkingsreiziger Henry Morton Stanley tegen. Stanley kocht Disasi en nog zeventien andere kinderen vrij en liet ze bij verschillende missieposten achter.
'Het afscheid van Stanley viel Disasi zwaar: 'Vanaf de eerste dag van onze bevrijding was hij voor ons een vader vol goedheid geweest.' Tegenwoordig moet Stanley het vaak ontgelden als de aartsracist bij uitstek, een reputatie die hij aan zijn hyperbolische schrijfstijl en zijn associatie met Leopold II heeft te danken. In werkelijkheid was zijn houding veel ambivalenter. Hij had een hoge dunk van veel Afrikanen, koesterde diepe en oprechte vriendschappen met sommigen en was bij velen bijzonder geliefd.'
Na een aantal jaren bezocht Disasi, samen met de Engelse missionaris George Grenfell, zijn geboortestreek.
'Tijdens de reizen met Grenfell kwam Disasi voor het eerst terug in zijn streek. Het weerzien met zijn ouders was aangrijpend. De gong trommelde het laatste nieuws van de verloren zoon die teruggekeerd was overal rond. Verwanten lieten meteen enkele geiten en honden slachten en stelden en passant voor om ook twee slaven te offeren. 'Toen ik dat zag, was ik diep verontwaardigd dat er in mijn stam zulke barbaarse gewoontes van slavernij en kannibalisme waren blijven bestaan.' Hij protesteerde heftig en maakte de slaven zelf los, tot verbijstering van zijn vroegere dorpsgenoten: 'Velen van hen vroegen zich verbaasd af waarom ik medelijden had met die slaven. Anderen verweten mij dat ik hen verhinderd had het heerlijke vlees van een mens te eten. De dansen hielden twee dagen aan, zonder ophouden. Diasi Makulo was een man tussen twee culturen geworden, loyaal aan zijn stam en loyaal aan zijn nieuwe geloof.'
De geschiedenis is geen eenduidige strijd tussen onderdrukkers en onderdrukten, tussen goed en kwaad, zoals de Social Justice Warriors ons willen doen geloven. Dat maakt het wel een stuk lastiger om spandoeken van een pakkende tekst te voorzien. 'Wij eisen nuance!'
Tot slot wil ik u wijzen op het boek Decolonising the University (2018). Dat kunt gratis van internet downloaden. Aan het eind van de introductie lezen we deze zin:
'Decolonising the university is part of the broader projects of decolonisation and cannot be understood as separate from those projects for social and economic justice.'
Dit is geheel in lijn met wat de Zuid-Afrikaanse student Chumani Maxwele in 2015 zei, nadat het beeld van Rhodes verwijderd was van de campus van de Universiteit van Kaapstad: 'The statue's removal is only the beginning.'
Iedereen die denkt dat het verwijderen van een beeld de Social Justice Warriors en hun goedbedoelende meelopers tevreden zal stellen, vergist zich. De Social Justice Warriors zijn tegen racisme en discriminatie en voor inclusiviteit en diversiteit. En dat bent u ook, dus wat is het probleem, vraagt u zich wellicht af. Zij en u hebben het niet over hetzelfde, dat is het probleem! De Social Justice Warriors gebruiken deze begrippen in een geheel andere context dan u. U bent in hun ogen hoogstwaarschijnlijk deel van het probleem. In het beste geval behoort u tot de categorie der 'nuttige idioten'.
U denkt dat u samen met de Social Justice Warriors aan een betere toekomst werkt, maar u werkt aan uw eigen ondergang. Is het u echt nooit opgevallen, dat als de Social Justice Warriors het bijvoorbeeld over diversiteit op de universiteit hebben, dat het dan nooit over politieke diversiteit gaat? Heeft u hen ooit horen klagen dat degenen die lesgeven geen goede afspiegeling vormen van het politieke landschap? En als u denkt dat u niets te vrezen hebt, omdat u – net als de Amerikaanse evolutionair bioloog Bret Weinstein – links bent, dan vergist u zich. Misschien moet u toch nog maar eens goed kijken naar het filmpje dat ik in aflevering 1 aanbeval. Het zijn niet alleen Twitter-horden die u weten te vinden.
Verkrijgbaar in de maten XS, S, M, L, XL, XXL, XXXL en XXXXL