20 oktober 2021
Grijze, goddelijke verlegenheid
De oude man was moslim. Hij wist dat ik dat helemaal niet was en dus niet geloofde in zijn islamitische god, Allah. Ik was atheïst en in een dronken of filosofische bui zelfs een agnost. Zijn religieuze realiteit was dus fictie voor me en daarom spraken we er haast nooit over. We praatten wel af en toe, maar het ging dan enkel over koetjes, kalfjes en die keer zelfs over grijs haar. In zijn geval was het eigenlijk al helemaal wit geworden. Ik had daarentegen nog enkele zwarte haren en daardoor leek ik nog grijs. Eigenlijk ben ik dat nu nog. Peper en zout, heet dat dan.
De juiste aanleiding herinner ik mij niet meer, maar ik weet nog wel dat hij spottend naar me keek en naar mijn hoofdhaar wees. Vervolgens zei hij iets dat ik wellicht nooit of toch niet snel zal vergeten: 'Allah is verlegen van/met/tegen/om grijze haren'. Omdat ik hem niet begreep en dat niet alleen zei, maar ook liet merken door mijn wenkbrauwen omhoog te trekken terwijl mijn mond wat openviel, vertelde hij me dat het een Arabisch spreekwoord was. Hij kon me echter niet vertellen of het enkel in Marokko werd gebruikt of in de ganse Arabische wereld.
Eigenlijk luisterde ik altijd aandachtig naar de oude man die de vader was van een goede vriend van me. Hij sprak niet veel, maar als hij het dan toch deed, was het altijd interessant en boeiend. Meer nog, hij leerde me veel en dit ondanks onze verschillende opvattingen over onder andere godsdienst en levensbeschouwing.
Zo zei hij me ooit dat ik moest opletten voor mensen die altijd goedgezind zijn en voortdurend lachen. Iemand die dat doet en dus zo is, zou volgens hem niet echt gelukkig zijn. Het zou een façade zijn waarachter verdriet, chagrijn, pijn en vooral onzekerheid schuilt. Bovendien zou niemand constant gelukkig kunnen zijn omdat geluk samengaat met meeval, gezondheid en algemeen welzijn en dat is niet altijd goed. De oude man leek me aanvankelijk te overdrijven en zeer dramatisch te zijn. Ondertussen denk ik dat hij wel eens gelijk gehad zou kunnen hebben.
Het was trouwens ook diezelfde oude man die me ooit leerde dat je enkel maar ruzie kan hebben met lelijke mensen. Iemand waarmee je een onoverkomelijk/onoverbrugbaar meningsverschil of akelige discussie hebt, is gewoon lelijk, weet ik nu. Ook wanneer je eerst dacht dat die persoon héél mooi of enorm aantrekkelijk was! Hij had het dan trouwens niet over smaken en kleuren waarover je eigenlijk sowieso geen discussie mag hebben.
De oude grijsaard legde de vreemde spreuk over grijze haren uit. Het zou niet zozeer gaan om een bovennatuurlijk wezen dat minder zelfzeker zou zijn tegenover mensen met een bepaalde haarkleur. Nee, het wil eigenlijk gewoon zeggen dat oudere mensen – mannen eigenlijk, want alleen dat geslacht heeft positieve eigenschappen in eender welke religie – meer levenservaring hebben. Ze zouden dus wijs zijn. Grijsaards verdienen door die wijsheid nog meer respect dan anderen. Ik voelde me op een bizarre manier gevleid of zo.
Iedereen heeft ondertussen wel gemerkt dat ik problemen heb met het vertalen van de bizarre uitdrukking over die verlegenheid. Ik ben immers geen arabist, maar besef wel dat in een religieuze gedachte een god of allah niet verlegen kan zijn. Daar heeft een taal niets mee te maken, denk ik. Bovendien ben ik zelf echt een verlegen jongen. Of beter: een verlegen, ongelovige grijsaard! En u?
Meer van Adil Fraihi