12 oktober 2021
Rome jaagt homo's niet uit, maar op de kast
Ik heb het altijd vreemd gevonden dat het Vaticaan zijn zeg mag doen in de Raad van Europa, want de landen die deel uitmaken van deze organisatie verplichten zich er juist toe om de democratie, de rechtsstaat en de mensenrechten in ere te houden. En op elk van de drie genoemde vlakken scoort deze dwergnatie een onvoldoende, althans volgens het jaarrapport van Amnesty International uit 2011. Amnesty wijdde zelfs een apart hoofdstuk aan de wantoestanden binnen Vaticaanstad!
Toegegeven, het ministaatje is geen volwaardig lid van de Raad, maar al mag de Heilige Stoel dan slechts als waarnemer zetelen bij het Ministercomité, dat neemt niet weg dat Rome een verregaande invloed weet uit te oefenen op de besluitvorming en – zoals typisch voor een katholieke organisatie – nooit met open vizier, maar altijd achter de schermen.
In 2010 stuurde het Vaticaan per brief een stringent stemadvies aan een groep conservatieve parlementsleden om zijn afkeer uit te spreken over twee resoluties die bij de Raad van Europa waren ingediend: een eerste over discriminatie van holebi's en transgenders, een tweede over gezinsplanning en vrouwenrechten. Beide voorstellen werden bestempeld als indruisend 'tegen de natuurlijke orde en de waarden die door de katholieke kerk worden gekoesterd en bevorderd'.
Zodoende werd er onomwonden druk uitgeoefend op de vertegenwoordigers in kwestie, opdat zij de amendementen zouden steunen zoals die waren neergelegd door de fractie van de christendemocraten, de EVP of voluit de Europese Volkspartij. Deze amendementen betroffen met name de specifieke regelgeving waarmee de Raad een verbod op homofobe uitspraken – de zogenaamde hate speech – wettelijk wilde vastleggen. Maar de Heilige Stoel drong aan op een zeer rigide definitie van de term homofobie, en in het geval dat niet mogelijk bleek, op een volledige schrapping van het bewuste artikel. Er diende namelijk over gewaakt te worden dat bepaalde statements en morele oordelen op basis van godsdienstige overtuigingen nog altijd vrijelijk gespuid konden worden. Rome pleitte er met andere woorden voor dat de vrijheid van meningsuiting niet in het gedrang mocht komen wanneer het betrekking had op zijn eigen winkel.
Als de vos de passie preekt, nietwaar! ... De kerk die voor 'vrijheid van meningsuiting' pleit! Denken we even terug hoe zijzelf in haar geschiedenis dit principe telkens heeft ingevuld in haar omgang met dissidenten.
Desondanks durft de theoloog David Berger nog in 2016 in de Abendzeitung München te beweren dat je de kerk niet gelijk mag stellen met de radicale islam. Het schiet hem niet te binnen dat in het Vaticaan ooit een homo van het dak van een palazzo naar beneden is gegooid om daar vervolgens te worden gestenigd door een hysterische menigte. Ook is hij kennelijk de autodafe's vergeten. Selectief geheugen? Of misschien vindt hij het een humanere manier een andersdenkende te executeren door hem levend te verbranden, zoals met Giordano Bruno gebeurde.
Maar de kerk heeft zich vanuit de coulissen wel meer weten te profileren binnen de Raad van Europa. Louter waarnemer, heet dat toch? Zo stuurde zij aan op een motie om de definitie van het huwelijk vast te leggen in het Europees Handvest als zijnde enkel en alleen de verbintenis van één man en één vrouw, waarmee zij dus hoopte de wettelijke erkenning van het homohuwelijk te blokkeren, zo al niet terug te schroeven.
En kennelijk laat het Vaticaan het niet enkel bij ethische kwesties, maar tracht het zijn invloed tot op het bestuurlijke vlak uit te breiden: in een brief, gericht aan zijn conservatieve achterban, lobbyde het om de kandidatuur voor het voorzitterschap van de Parlementaire Assemblee te steunen van een EVP-lid, te weten Luca Volonté, 'een ervaren politicus en een groot verdediger van de natuurlijke orde'. Tegelijk bepleitte het de voordracht van Riccardo Ventre voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens op grond van zijn 'christelijke notie van leven en huwelijk' … Gelukkig werkte dit averechts bij de selectiecommissie, omdat de tussenkomst vanuit Rome allicht twijfel zaaide over 's mans onafhankelijkheid.
Dit roept onmiddellijk herinneringen in mij wakker aan 1969. Toen zong Hugo Raspoet Evviva il papa, een hekeldicht over de paus, en beschreef hij het Vaticaan als een plaats
'waarin een groepje potentaten,
met aan het hoofd een oude man,
bepaalt hoe anderen moeten leven
en wat nu wel, wat niet meer kan. (…)
Hij noemt zichzelf gewoon onfeilbaar
waar 't om geloof en zeden gaat, (…)
Maar encyclieken schrijft-ie enkel
als 't om seks en zeden gaat.'
En spijkers met koppen sloeg de chansonnier wanneer hij zich over de Heilige Vader afvroeg
'Maar is dat niet aan politiek doen,
veeleer dan hij aan godsdienst doet?'
met aan het hoofd een oude man,
bepaalt hoe anderen moeten leven
en wat nu wel, wat niet meer kan. (…)
Hij noemt zichzelf gewoon onfeilbaar
waar 't om geloof en zeden gaat, (…)
Maar encyclieken schrijft-ie enkel
als 't om seks en zeden gaat.'
En spijkers met koppen sloeg de chansonnier wanneer hij zich over de Heilige Vader afvroeg
'Maar is dat niet aan politiek doen,
veeleer dan hij aan godsdienst doet?'
Dit chanson zorgde toentertijd voor grote controverse; het werd verboden op radio en tv, en de arme zanger diende soms ontzet te worden door de politie omdat katholiek Vlaanderen – universiteitsstudenten voorop – de zaal afbrak. Dit is amper vijftig jaar geleden. Iets wat we maar al te graag vergeten als moslims de straat opkomen om te protesteren tegen de Mohammed-cartoons. Godsdienst was en is nu eenmaal in staat heel wat in beweging te brengen. Zoals stoelen, tafels en straatstenen.
Tot slot wil ik nog een kanttekening maken bij het gevaar dat uitgaat van het Vaticaan, wanneer het ervoor ijvert om aan opvattingen, gebaseerd op zijn geloofspunten, een vrijbrief te verlenen, zodat die buiten de Europese reglementeringen en wetgevingen worden gehouden. Hierdoor verwerft men de vrijheid om vanop de kansel en het altaar te propageren wat men maar wil; en zoals de geschiedenis ons leert, plegen de berichten die men daar verkondigt zich niet altijd te beperken tot de Blijde Boodschap.
Is dit niet pleiten om de godsdienstvoorschriften te laten primeren op de seculiere richtlijnen? Hiermee schaart het Vaticaan zich onder merkwaardig gezelschap, zoals dat van de Taliban en de Iraanse ayatollahs, waar vrouwen ook naar hun rechten kunnen fluiten. Trouwens welke houding moeten onze westerse politici in dat geval dan wel aannemen bij onderhandelingen met de islamitische landen, om nog te zwijgen van de besprekingen met de eigen bevolking in Sint-Jans-Molenbeek? Dienen zij dan ook de voorrang te onderschrijven van de sharia op de volksvertegenwoordiging? Of gelden er voor de regimes buiten Europa andere richtlijnen en moeten onze parlementariërs dus met twee maten en twee gewichten werken?
Overigens rijst de vraag of de Heilige Stoel wel een vertegenwoordiging dient te hebben bij de politieke besluitvorming in ons continent, en omgekeerd tot op welke hoogte de EU volwaardige diplomatieke betrekkingen dient te onderhouden met deze stadsstaat. Want tenslotte vertegenwoordigt deze theocratie geen natie, het is een godsdienst. En waarom het dus bevoordeligen ten opzichte van andere religies, als daar zijn die van de joden, de orthodoxen, de lutheranen, de calvinisten … én de islamieten?
Meer van Rudy Van Giel